|
1
[भीमस] तदा भथ्रे करिष्यामि यदा तवं भीरु भाषसे अथ्य तं सूथयिष्यामि कीचकं सह बान्धवम 2 अस्याः परथॊषे शर्वर्याः कुरुष्वानेन संगमम थुःखं शॊकं च निर्धूय याज्ञसेनि शुचिस्मिते 3 यैषा नर्तन शाला वै मत्स्यराजेन कारिता थिवात्र कन्या नृत्यन्ति रात्रौ यान्ति यदा गृहम 4 तत्रास्ति शयनं भीरु थृज्ढाङ्गं सुप्रतिष्ठितम तत्रास्य थर्शयिष्यामि पूर्वप्रेतान पितामहान 5 यदा च तवां न पश्येयुः कुर्वाणां तेन संविथम कुर्यास तदा तवं कल्याणि यदा संनिहितॊ भवेत 6 [वै] तदा तौ कदयित्वा तु बाष्पम उत्सृज्य थुःखितौ रात्रिशेषं तथ अत्युग्रं धारयाम आसतुर हृथा 7 तस्यां रात्र्यां वयतीतायां परातर उत्दाय कीचकः गत्वा राजकुलायैव थरौपथीम इथम अब्रवीत 8 सभायां पश्यतॊ राज्ञः पातयित्वा पथाहनम न चैवालभदास तराणम अभिपन्ना बलीयसा 9 परवाथेन हि मत्स्यानां राजा नाम्नायम उच्यते अहम एव हि मत्स्यानां राजा वै वाहिनीपतिः 10 सा सुखं परतिपथ्यस्व थासभीरु भवामि ते अह्नाय तव सुश्रॊणिशतं निष्कान थथाम्य अहम 11 थासी शतं च ते थथ्यां थासानाम अपि चापरम रदं चाश्वतरी युक्तम अस्तु नौ भीरु संगमः 12 [थरौ] एकं मे समयं तव अथ्य परतिपथ्यस्व कीचक न तवां सखा वा भराता वा जानीयात संगतं मया 13 अवबॊधाथ धि भीतास्मि गन्धर्वाणां यशस्विनाम एवं मे परतिजानीहि ततॊ ऽहं वशगा तव 14 [कीचक] एवम एतत करिष्यामि यदा सुश्रॊणि भाषसे एकॊ भथ्रे गमिष्यामि शून्यम आवसदं तव 15 समागमार्दं रम्भॊरु तवया मथनमॊहितः यदा तवां नावभॊत्स्यन्ति गन्धर्वाः सूर्यवर्चसः 16 [थरौ] यथ इथं नर्तनागारं मत्स्यराजेन कारितम थिवात्र कन्या नृत्यन्ति रात्रौ यान्ति यदा गृहम 17 तमिस्रे तत्र गच्छेदा गन्धर्वास तन न जानते तत्र थॊषः परिहृतॊ भविष्यति न संशयः 18 [वै] तम अर्दं परतिजल्पन्त्याः कृष्णायाः कीचकेन ह थिवसार्धं समभवन मासेनैव समं नृप 19 कीचकॊ ऽद गृहं गत्वा भृशं हर्षपरिप्लुतः सैरन्ध्री रूपिणं मूढॊ मृत्युं तं नावबुथ्धवान 20 गन्धाभरण माल्येषु वयासक्तः स विशेषतः अलं चकार सॊ ऽऽतमानं स तवरः काममॊहितः 21 तस्य तत कुर्वतः कर्मकालॊ थीर्घ इवाभवत अनुचिन्तयतश चापि ताम एवायत लॊचनाम 22 आसीथ अभ्यधिका चास्य शरीः शरियं परमुमुक्षतः निर्वाणकाले थीपस्य वर्तीम इव थिधक्षतः 23 कृतसंप्रत्ययस तत्र कीचकः काममॊहितः नाजानाथ थिवसं यान्तं चिन्तयानः समागमम 24 ततस तु थरौपथी गत्वा तथा भीमं महानसे उपातिष्ठत कल्याणी कौरव्यं पतिम अन्तिकात 25 तम उवाच सुकेशान्ता कीचकस्य मया कृतः संगमॊ नर्तनागारे यदावॊचः परंतप 26 शून्यं स नर्तनागारम आगमिष्यति कीचकः एकॊ निशि महाबाहॊ कीचकं तं निषूथय 27 तं सूतपुत्रं कौन्तेय कीचकं मथथर्पितम गत्वा तवं नर्तनागारं निर्जीवं कुरुपाण्डव 28 थर्पाच च सूतपुत्रॊ ऽसौ गन्धर्वान अवमन्यते तं तवं परहरतां शरेष्ठ नडं नाग इवॊथ्धर 29 अश्रुथुःखाभिभूताया मम मार्जस्व भारत आत्मनश चैव भथ्रं ते कुरु मानं कुलस्य च 30 [भीमस] सवागतं ते वरारॊहे यन मां वेथयसे परियम न हय अस्य कं चिथ इच्छामि सहायं वरवर्णिनि 31 या मे परीतिस तवयाख्याता कीचकस्य समागमे हत्वा हिडिम्बं सा परीतिर ममासीथ वरवर्णिनि 32 सत्यं भरतॄंश च धर्मं च पुरस्कृत्य बरवीमि ते कीचकं निहनिष्यामि वृत्रं थेवपतिर यदा 33 तं गह्वरे परकाशे वा पॊदयिष्यामि कीचकम अद चेथ अवभॊत्स्यन्ति हंस्ये मत्स्यान अपि धरुवम 34 ततॊ थुर्यॊधनं हत्वा परतिपत्स्ये वसुंधराम कामं मत्स्यम उपास्तां हि कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः 35 [थरौ] यदा न संत्यजेदास तवं सत्यं वै मत्कृते विभॊ निगूढस तवं तदा वीर कीचकं विनिपातय 36 [भीमस] एवम एतत करिष्यामि यदा तवं भीरु भाषते अथृश्यमानस तस्याथ्य तमस्विन्याम अनिन्थिते 37 नागॊ बिल्वम इवाक्रम्य पॊदयिष्याम्य अहं शिरः अलभ्याम इच्छतस तस्य कीचकस्य थुरात्मनः 38 [वै] भीमॊ ऽद परदमं गत्वा रात्रौ छन्न उपाविशत मृगं हरिर इवाथृश्यः परत्याकाङ्क्षत स कीचकम 39 कीचकश चाप्य अलं कृत्ययदाकामम उपाव्रजत तां वेलां नर्तनागारे पाञ्चाली संगमाशया 40 मन्यमानः स संकेतम आगारं पराविशच च तम परविश्य च स तथ वेश्म तमसा संवृतं महत 41 पूर्वागतं ततस तत्र भीमम अप्रतिमौजसम एकान्तम आस्दितं चैनम आससाथ सुथुर्मतिः 42 शयानं शयने तत्र मृत्युं सूतः परामृशत जाज्वल्यमानं कॊपेन कृष्णा धर्षणजेन ह 43 उपसंगम्य चैवैनं कीचकः काममॊहितः हर्षॊन्मदित चित्तात्मा समयमानॊ ऽभयभाषत 44 परापितं ते मया वित्तं बहुरूपम अनन्तकम सत सर्वं तवां समुथ्थिश्य सहसा समुपागतः 45 नाकस्मान मां परशंसन्ति सथा गृहगताः सत्रियः सुवासा थर्शनीयश च नान्यॊ ऽसति तवा थृशः पुमान 46 [भीमस] थिष्ट्या तवं थर्शनीयॊ ऽसि थिष्ट्यात्मानं परशंससि ईथृशस तु तवया सपर्शः सपृष्टपूर्वॊ न कर्हि चित 47 [वै] इत्य उक्त्वा तं महाबाहुर भीमॊ भीमपराक्रमः समुत्पत्य च कौन्तेयः परहस्य च नराधमम भीमॊ जग्राह केशेषु माल्यवत्सु सुगन्धिषु 48 स केशेषु परामृष्टॊ बलेन बलिनां वरः आक्षिप्य केशान वेगेन बाह्वॊर जग्राह पाण्डवम 49 बाहुयुथ्धं तयॊर आसीत करुथ्धयॊर नरसिंहयॊः वसन्ते वासिता हेतॊर बलवथ गजयॊर इव 50 ईषथ आगलितं चापि करॊधाच चल पथं सदितम कीचकॊ बलवान भीमं जानुभ्याम आक्षिपथ भुवि 51 पातितॊ भुवि भीमस तु कीचकेन बलीयसा उत्पपाताद वेगेन थण्डाहत इवॊरगः 52 सपर्धया च बलॊन्मत्तौ ताव उभौ सूत पाण्डवौ निशीदे पर्यकर्षेतां बलिनौ निशि निर्जने 53 ततस तथ भवनश्रेष्ठं पराकम्पत मुहुर मुहुः बलवच चापि संक्रुथ्धाव अन्यॊन्यं ताव अगर्जताम 54 तलाभ्यां तु स भीमेन वक्षस्य अभिहतॊ बली कीचकॊ रॊषसंतप्तः पथान न चलितः पथम 55 मुहूर्तं तु स तं वेगं सहित्वा भुवि थुःसहम बलाथ अहीयत तथा सूतॊ भीमबलार्थितः 56 तं हीयमानं विज्ञाय भीमसेनॊ महाबलः वक्षस्य आनीय वेगेन ममन्दैनं विचेतसम 57 करॊधाविष्टॊ विनिःश्वस्य पुनश चैनं वृकॊथरः जग्राह जयतां शरेष्ठः केशेष्व एव तथा भृशम 58 गृहीत्वा कीचकं भीमॊ विरुराव महाबलः शार्थूलः पिशिताकाङ्क्षी गृहीत्वेव महामृगम 59 तस्य पाथौ च पाणी च शिरॊग्रीवां च सर्वशः काये परवेशयाम आस पशॊर इव पिनाक धृक 60 तं संमदित सर्वाङ्गं मांसपिण्डॊपमं कृतम कृष्णायै थर्शयाम आस भीमसेनॊ महाबलः 61 उवाच च महातेजा थरौपथीं पाण्डुनन्थनः पश्यैनम एहि पाञ्चालि कामुकॊ ऽयं यदा कृतः 62 तदा स कीचकं हत्वा गत्वा रॊषस्य वै शमम आमन्त्र्य थरौपथीं कृष्णां कषिप्रम आयान महानसम 63 कीचकं घातयित्वा तु थरौपथी यॊषितां वरा परहृष्टा गतसंतापा सभा पालान उवाच ह 64 कीचकॊ ऽयं हतः शेते गन्धर्वैः पतिभिर मम परस्त्री कामसंमत्तः समागच्छत पश्यत 65 तच छरुत्वा भाषितं तस्या नर्तनागार रक्षिणः सहसैव समाजग्मुर आथायॊकाः सहस्रशः 66 ततॊ गत्वाद तथ वेश्म कीचकं विनिपातितम गतासुं थथृशुर भूमौ रुधिरेण समुक्षितम 67 कवास्य गरीवा कव चरणौ कव पाणी कव शिरस तदा इति सम तं परीक्षन्ते गन्धर्वेण हतं तथा |
1
[bhīmas] tathā bhadre kariṣyāmi yathā tvaṃ bhīru bhāṣase adya taṃ sūdayiṣyāmi kīcakaṃ saha bāndhavam 2 asyāḥ pradoṣe śarvaryāḥ kuruṣvānena saṃgamam duḥkhaṃ śokaṃ ca nirdhūya yājñaseni śucismite 3 yaiṣā nartana śālā vai matsyarājena kāritā divātra kanyā nṛtyanti rātrau yānti yathā gṛham 4 tatrāsti śayanaṃ bhīru dṛjḍhāṅgaṃ supratiṣṭhitam tatrāsya darśayiṣyāmi pūrvapretān pitāmahān 5 yathā ca tvāṃ na paśyeyuḥ kurvāṇāṃ tena saṃvidam kuryās tathā tvaṃ kalyāṇi yathā saṃnihito bhavet 6 [vai] tathā tau kathayitvā tu bāṣpam utsṛjya duḥkhitau rātriśeṣaṃ tad atyugraṃ dhārayām āsatur hṛdā 7 tasyāṃ rātryāṃ vyatītāyāṃ prātar utthāya kīcakaḥ gatvā rājakulāyaiva draupadīm idam abravīt 8 sabhāyāṃ paśyato rājñaḥ pātayitvā padāhanam na caivālabhathās trāṇam abhipannā balīyasā 9 pravādena hi matsyānāṃ rājā nāmnāyam ucyate aham eva hi matsyānāṃ rājā vai vāhinīpatiḥ 10 sā sukhaṃ pratipadyasva dāsabhīru bhavāmi te ahnāya tava suśroṇiśataṃ niṣkān dadāmy aham 11 dāsī śataṃ ca te dadyāṃ dāsānām api cāparam rathaṃ cāśvatarī yuktam astu nau bhīru saṃgamaḥ 12 [drau] ekaṃ me samayaṃ tv adya pratipadyasva kīcaka na tvāṃ sakhā vā bhrātā vā jānīyāt saṃgataṃ mayā 13 avabodhād dhi bhītāsmi gandharvāṇāṃ yaśasvinām evaṃ me pratijānīhi tato 'haṃ vaśagā tava 14 [kīcaka] evam etat kariṣyāmi yathā suśroṇi bhāṣase eko bhadre gamiṣyāmi śūnyam āvasathaṃ tava 15 samāgamārthaṃ rambhoru tvayā madanamohitaḥ yathā tvāṃ nāvabhotsyanti gandharvāḥ sūryavarcasaḥ 16 [drau] yad idaṃ nartanāgāraṃ matsyarājena kāritam divātra kanyā nṛtyanti rātrau yānti yathā gṛham 17 tamisre tatra gacchethā gandharvās tan na jānate tatra doṣaḥ parihṛto bhaviṣyati na saṃśayaḥ 18 [vai] tam arthaṃ pratijalpantyāḥ kṛṣṇāyāḥ kīcakena ha divasārdhaṃ samabhavan māsenaiva samaṃ nṛpa 19 kīcako 'tha gṛhaṃ gatvā bhṛśaṃ harṣapariplutaḥ sairandhrī rūpiṇaṃ mūḍho mṛtyuṃ taṃ nāvabuddhavān 20 gandhābharaṇa mālyeṣu vyāsaktaḥ sa viśeṣataḥ alaṃ cakāra so ''tmānaṃ sa tvaraḥ kāmamohitaḥ 21 tasya tat kurvataḥ karmakālo dīrgha ivābhavat anucintayataś cāpi tām evāyata locanām 22 āsīd abhyadhikā cāsya śrīḥ śriyaṃ pramumukṣataḥ nirvāṇakāle dīpasya vartīm iva didhakṣataḥ 23 kṛtasaṃpratyayas tatra kīcakaḥ kāmamohitaḥ nājānād divasaṃ yāntaṃ cintayānaḥ samāgamam 24 tatas tu draupadī gatvā tadā bhīmaṃ mahānase upātiṣṭhata kalyāṇī kauravyaṃ patim antikāt 25 tam uvāca sukeśāntā kīcakasya mayā kṛtaḥ saṃgamo nartanāgāre yathāvocaḥ paraṃtapa 26 śūnyaṃ sa nartanāgāram āgamiṣyati kīcakaḥ eko niśi mahābāho kīcakaṃ taṃ niṣūdaya 27 taṃ sūtaputraṃ kaunteya kīcakaṃ madadarpitam gatvā tvaṃ nartanāgāraṃ nirjīvaṃ kurupāṇḍava 28 darpāc ca sūtaputro 'sau gandharvān avamanyate taṃ tvaṃ praharatāṃ śreṣṭha naḍaṃ nāga ivoddhara 29 aśruduḥkhābhibhūtāyā mama mārjasva bhārata ātmanaś caiva bhadraṃ te kuru mānaṃ kulasya ca 30 [bhīmas] svāgataṃ te varārohe yan māṃ vedayase priyam na hy asya kaṃ cid icchāmi sahāyaṃ varavarṇini 31 yā me prītis tvayākhyātā kīcakasya samāgame hatvā hiḍimbaṃ sā prītir mamāsīd varavarṇini 32 satyaṃ bhratṝṃś ca dharmaṃ ca puraskṛtya bravīmi te kīcakaṃ nihaniṣyāmi vṛtraṃ devapatir yathā 33 taṃ gahvare prakāśe vā pothayiṣyāmi kīcakam atha ced avabhotsyanti haṃsye matsyān api dhruvam 34 tato duryodhanaṃ hatvā pratipatsye vasuṃdharām kāmaṃ matsyam upāstāṃ hi kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ 35 [drau] yathā na saṃtyajethās tvaṃ satyaṃ vai matkṛte vibho nigūḍhas tvaṃ tathā vīra kīcakaṃ vinipātaya 36 [bhīmas] evam etat kariṣyāmi yathā tvaṃ bhīru bhāṣate adṛśyamānas tasyādya tamasvinyām anindite 37 nāgo bilvam ivākramya pothayiṣyāmy ahaṃ śiraḥ alabhyām icchatas tasya kīcakasya durātmanaḥ 38 [vai] bhīmo 'tha prathamaṃ gatvā rātrau channa upāviśat mṛgaṃ harir ivādṛśyaḥ pratyākāṅkṣat sa kīcakam 39 kīcakaś cāpy alaṃ kṛtyayathākāmam upāvrajat tāṃ velāṃ nartanāgāre pāñcālī saṃgamāśayā 40 manyamānaḥ sa saṃketam āgāraṃ prāviśac ca tam praviśya ca sa tad veśma tamasā saṃvṛtaṃ mahat 41 pūrvāgataṃ tatas tatra bhīmam apratimaujasam ekāntam āsthitaṃ cainam āsasāda sudurmatiḥ 42 śayānaṃ śayane tatra mṛtyuṃ sūtaḥ parāmṛśat jājvalyamānaṃ kopena kṛṣṇā dharṣaṇajena ha 43 upasaṃgamya caivainaṃ kīcakaḥ kāmamohitaḥ harṣonmathita cittātmā smayamāno 'bhyabhāṣata 44 prāpitaṃ te mayā vittaṃ bahurūpam anantakam sat sarvaṃ tvāṃ samuddiśya sahasā samupāgataḥ 45 nākasmān māṃ praśaṃsanti sadā gṛhagatāḥ striyaḥ suvāsā darśanīyaś ca nānyo 'sti tvā dṛśaḥ pumān 46 [bhīmas] diṣṭyā tvaṃ darśanīyo 'si diṣṭyātmānaṃ praśaṃsasi īdṛśas tu tvayā sparśaḥ spṛṣṭapūrvo na karhi cit 47 [vai] ity uktvā taṃ mahābāhur bhīmo bhīmaparākramaḥ samutpatya ca kaunteyaḥ prahasya ca narādhamam bhīmo jagrāha keśeṣu mālyavatsu sugandhiṣu 48 sa keśeṣu parāmṛṣṭo balena balināṃ varaḥ ākṣipya keśān vegena bāhvor jagrāha pāṇḍavam 49 bāhuyuddhaṃ tayor āsīt kruddhayor narasiṃhayoḥ vasante vāsitā hetor balavad gajayor iva 50 īṣad āgalitaṃ cāpi krodhāc cala padaṃ sthitam kīcako balavān bhīmaṃ jānubhyām ākṣipad bhuvi 51 pātito bhuvi bhīmas tu kīcakena balīyasā utpapātātha vegena daṇḍāhata ivoragaḥ 52 spardhayā ca balonmattau tāv ubhau sūta pāṇḍavau niśīthe paryakarṣetāṃ balinau niśi nirjane 53 tatas tad bhavanaśreṣṭhaṃ prākampata muhur muhuḥ balavac cāpi saṃkruddhāv anyonyaṃ tāv agarjatām 54 talābhyāṃ tu sa bhīmena vakṣasy abhihato balī kīcako roṣasaṃtaptaḥ padān na calitaḥ padam 55 muhūrtaṃ tu sa taṃ vegaṃ sahitvā bhuvi duḥsaham balād ahīyata tadā sūto bhīmabalārditaḥ 56 taṃ hīyamānaṃ vijñāya bhīmaseno mahābalaḥ vakṣasy ānīya vegena mamanthainaṃ vicetasam 57 krodhāviṣṭo viniḥśvasya punaś cainaṃ vṛkodaraḥ jagrāha jayatāṃ śreṣṭhaḥ keśeṣv eva tadā bhṛśam 58 gṛhītvā kīcakaṃ bhīmo virurāva mahābalaḥ śārdūlaḥ piśitākāṅkṣī gṛhītveva mahāmṛgam 59 tasya pādau ca pāṇī ca śirogrīvāṃ ca sarvaśaḥ kāye praveśayām āsa paśor iva pināka dhṛk 60 taṃ saṃmathita sarvāṅgaṃ māṃsapiṇḍopamaṃ kṛtam kṛṣṇāyai darśayām āsa bhīmaseno mahābalaḥ 61 uvāca ca mahātejā draupadīṃ pāṇḍunandanaḥ paśyainam ehi pāñcāli kāmuko 'yaṃ yathā kṛtaḥ 62 tathā sa kīcakaṃ hatvā gatvā roṣasya vai śamam āmantrya draupadīṃ kṛṣṇāṃ kṣipram āyān mahānasam 63 kīcakaṃ ghātayitvā tu draupadī yoṣitāṃ varā prahṛṣṭā gatasaṃtāpā sabhā pālān uvāca ha 64 kīcako 'yaṃ hataḥ śete gandharvaiḥ patibhir mama parastrī kāmasaṃmattaḥ samāgacchata paśyata 65 tac chrutvā bhāṣitaṃ tasyā nartanāgāra rakṣiṇaḥ sahasaiva samājagmur ādāyokāḥ sahasraśaḥ 66 tato gatvātha tad veśma kīcakaṃ vinipātitam gatāsuṃ dadṛśur bhūmau rudhireṇa samukṣitam 67 kvāsya grīvā kva caraṇau kva pāṇī kva śiras tathā iti sma taṃ parīkṣante gandharveṇa hataṃ tadā |