|
1
[वै] ततस तेषां महाराज तत्रैवामित तेजसाम छथ्म लिङ्गप्रविष्टानां पाण्डवानां महात्मनाम 2 वयतीतः समयः सम्यग वसतां वै पुरॊत्तमे कुर्वतां तस्य कर्माणि विराटस्य महीपतेः 3 ततस तरयॊथशस्यान्ते तस्य वर्षस्य भारत सुशर्मणा गृहीतं तु गॊधनं तरसा बहु 4 ततॊ जवेन महता गॊपाः पुरम अदाव्रजत अपश्यन मत्स्यराजं च रदात परस्कन्थ्य कुण्डली 5 शूरैः परिवृतं यॊधैः कुण्डलाङ्गथ धारिभिः सथ्भिश च मन्त्रिभिः सार्धं पाण्डवैश च नरर्षभैः 6 तं सभायां महाराजम आसीनं राष्ट्रवर्धनम सॊ ऽबरवीथ उपसंगम्य विराटं परणतस तथा 7 अस्मान युधि विनिर्जित्य परिभूय स बान्धवान गवां शतसहस्राणि तरिगर्ताः कालयन्ति ते तान परीप्स मनुष्येन्थ्र मा नेशुः पशवस तव 8 तच छरुत्वा नृपतिः सेनां मत्स्यानां समयॊजयत रदनागाश्वकलिलां पत्तिध्वजसमाकुलाम 9 राजानॊ राजपुत्राश च तनुत्राण्य अत्र भेजिरे भानुमन्ति विचित्राणि सूपसेव्यानि भागशः 10 सवज्रायस गर्भं तु कवचं तप्तकाञ्चनम विराटस्य परियॊ भराता शतानीकॊ ऽभयहारयत 11 सर्वपार सवं वर्म कल्याण पटलं थृढम शतानीकाथ अवरजॊ मथिराश्वॊ ऽभयहारयत 12 शतसूर्यं शतावर्तं शतबिन्थु शताक्षिमत अभेथ्यकल्पं मत्स्यानां राजा कवचम आहरत 13 उत्सेधे यस्य पथ्मानि शतं सौगन्धिकानि च सुवर्णपृष्ठं सूर्याभं सूर्यथत्ताभ्यहारयत 14 थृढम आयस गर्भं तु शवेतं वर्म शताक्षिमत विराटस्य सुतॊ जयेष्ठॊ वीरः शङ्खॊ ऽभयहारयत 15 शतशश च तनुत्राणि यदा सवानि महारदाः यॊत्स्यमानाभ्यनह्यन्त थेवरूपाः परहारिणः 16 सूपस्करेषु शुभ्रेषु महत्सु च महारदाः पृदक काञ्चनसंनाहान रदेष्व अश्वान अयॊजयन 17 सूर्यचन्थ्र परतीकाशॊ रदे थिव्ये हिरण्मयः महानुभावॊ मत्स्यस्य धवज उच्छिश्रिये तथा 18 अदान्यान विविधाकारान धवजान हेमविभूषितान यदा सवं कषत्रियाः शूरा रदेषु समयॊजयन 19 अद मत्स्यॊ ऽबरवीथ राजा शतानीकं जघन्यजम कङ्कबल्लव गॊपाला थाम गरन्दिश च वीर्यवान युध्येयुर इति मे बुथ्धिर वर्तते नात्र संशयः 20 एतेषाम अपि थीयन्तां रदा धवजपताकिनः कवचानि विचित्राणि थृढानि च मृथूनि च परतिमुञ्चन्तु गॊत्रेषु थीयन्ताम आयुधानि च 21 वीराङ्गरूपाः पुरुषा नागराजकरॊपमाः नेमे जातु न युध्येरन्न इति मे धीयते मतिः 22 एतच छरुत्वा तु नृपतेर वाक्यं तवरितमानसः शतानीकस तु पार्देभ्यॊ रदान राजन समाथिशत सहथेवाय राज्ञे च भीमाय नकुलाय च 23 तान परहृष्टास ततः सूता राजभक्तिपुरस्कृताः निर्थिष्टान नरथेवेन रदाञ शीघ्रम अयॊजयन 24 कवचानि विचित्राणि थृढानि च मृथूनि च विराटः पराथिशथ यानि तेषाम अक्लिष्टकर्मणाम तान्य आमुच्य शरीरेषु थंशितास ते परंतपाः 25 तरस्विनश छिन्नरूपाः सर्वे युथ्धविशारथाः विराटम अन्वयुः पश्चात सहिताः कुरुपुंगवाः चत्वारॊ भरातरः शूराः पाण्डवाः सत्यविक्रमाः 26 भीमाश च मत्तमातङ्गाः परभिन्नकरटा मुखाः कषरन्त इव जीमूताः सुथन्ताः षष्टिहायनाः 27 सवारूढा युथ्धकुशलैः शिक्षितैर हस्तिसाथिभिः राजानम अन्वयुः पश्चाच चलन्त इव पर्वताः 28 विशारथानां वश्यानां हृष्टानां चानुयायिनाम अष्टौ रदसरःस्राणि थशनागशतानि च पष्टिश चाश्वसहस्राणि मत्स्यानाम अभिनिर्ययुः 29 तथ अनीकं विराटस्य शुशुभे भरतर्शभ संप्रयातं महाराज निनीषन्तं गवां पथम 30 तथ बलाग्र्यं विराटस्य संप्रस्दितम अशॊभत थृढायुध जनाकीर्णं जगाश्वरदसंकुलम |
1
[vai] tatas teṣāṃ mahārāja tatraivāmita tejasām chadma liṅgapraviṣṭānāṃ pāṇḍavānāṃ mahātmanām 2 vyatītaḥ samayaḥ samyag vasatāṃ vai purottame kurvatāṃ tasya karmāṇi virāṭasya mahīpateḥ 3 tatas trayodaśasyānte tasya varṣasya bhārata suśarmaṇā gṛhītaṃ tu godhanaṃ tarasā bahu 4 tato javena mahatā gopāḥ puram athāvrajat apaśyan matsyarājaṃ ca rathāt praskandya kuṇḍalī 5 śūraiḥ parivṛtaṃ yodhaiḥ kuṇḍalāṅgada dhāribhiḥ sadbhiś ca mantribhiḥ sārdhaṃ pāṇḍavaiś ca nararṣabhaiḥ 6 taṃ sabhāyāṃ mahārājam āsīnaṃ rāṣṭravardhanam so 'bravīd upasaṃgamya virāṭaṃ praṇatas tadā 7 asmān yudhi vinirjitya paribhūya sa bāndhavān gavāṃ śatasahasrāṇi trigartāḥ kālayanti te tān parīpsa manuṣyendra mā neśuḥ paśavas tava 8 tac chrutvā nṛpatiḥ senāṃ matsyānāṃ samayojayat rathanāgāśvakalilāṃ pattidhvajasamākulām 9 rājāno rājaputrāś ca tanutrāṇy atra bhejire bhānumanti vicitrāṇi sūpasevyāni bhāgaśaḥ 10 savajrāyasa garbhaṃ tu kavacaṃ taptakāñcanam virāṭasya priyo bhrātā śatānīko 'bhyahārayat 11 sarvapāra savaṃ varma kalyāṇa paṭalaṃ dṛḍham śatānīkād avarajo madirāśvo 'bhyahārayat 12 śatasūryaṃ śatāvartaṃ śatabindu śatākṣimat abhedyakalpaṃ matsyānāṃ rājā kavacam āharat 13 utsedhe yasya padmāni śataṃ saugandhikāni ca suvarṇapṛṣṭhaṃ sūryābhaṃ sūryadattābhyahārayat 14 dṛḍham āyasa garbhaṃ tu śvetaṃ varma śatākṣimat virāṭasya suto jyeṣṭho vīraḥ śaṅkho 'bhyahārayat 15 śataśaś ca tanutrāṇi yathā svāni mahārathāḥ yotsyamānābhyanahyanta devarūpāḥ prahāriṇaḥ 16 sūpaskareṣu śubhreṣu mahatsu ca mahārathāḥ pṛthak kāñcanasaṃnāhān ratheṣv aśvān ayojayan 17 sūryacandra pratīkāśo rathe divye hiraṇmayaḥ mahānubhāvo matsyasya dhvaja ucchiśriye tadā 18 athānyān vividhākārān dhvajān hemavibhūṣitān yathā svaṃ kṣatriyāḥ śūrā ratheṣu samayojayan 19 atha matsyo 'bravīd rājā śatānīkaṃ jaghanyajam kaṅkaballava gopālā dāma granthiś ca vīryavān yudhyeyur iti me buddhir vartate nātra saṃśayaḥ 20 eteṣām api dīyantāṃ rathā dhvajapatākinaḥ kavacāni vicitrāṇi dṛḍhāni ca mṛdūni ca pratimuñcantu gotreṣu dīyantām āyudhāni ca 21 vīrāṅgarūpāḥ puruṣā nāgarājakaropamāḥ neme jātu na yudhyerann iti me dhīyate matiḥ 22 etac chrutvā tu nṛpater vākyaṃ tvaritamānasaḥ śatānīkas tu pārthebhyo rathān rājan samādiśat sahadevāya rājñe ca bhīmāya nakulāya ca 23 tān prahṛṣṭās tataḥ sūtā rājabhaktipuraskṛtāḥ nirdiṣṭān naradevena rathāñ śīghram ayojayan 24 kavacāni vicitrāṇi dṛḍhāni ca mṛdūni ca virāṭaḥ prādiśad yāni teṣām akliṣṭakarmaṇām tāny āmucya śarīreṣu daṃśitās te paraṃtapāḥ 25 tarasvinaś chinnarūpāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ virāṭam anvayuḥ paścāt sahitāḥ kurupuṃgavāḥ catvāro bhrātaraḥ śūrāḥ pāṇḍavāḥ satyavikramāḥ 26 bhīmāś ca mattamātaṅgāḥ prabhinnakaraṭā mukhāḥ kṣaranta iva jīmūtāḥ sudantāḥ ṣaṣṭihāyanāḥ 27 svārūḍhā yuddhakuśalaiḥ śikṣitair hastisādibhiḥ rājānam anvayuḥ paścāc calanta iva parvatāḥ 28 viśāradānāṃ vaśyānāṃ hṛṣṭānāṃ cānuyāyinām aṣṭau rathasaraḥsrāṇi daśanāgaśatāni ca paṣṭiś cāśvasahasrāṇi matsyānām abhiniryayuḥ 29 tad anīkaṃ virāṭasya śuśubhe bharatarśabha saṃprayātaṃ mahārāja ninīṣantaṃ gavāṃ padam 30 tad balāgryaṃ virāṭasya saṃprasthitam aśobhata dṛḍhāyudha janākīrṇaṃ jagāśvarathasaṃkulam |