Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 5 Index  Previous  Next 

Book 5 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 5
Chapter 86

  1 [थुर]
      यथ आह विरुथः कृष्णे सर्वं तत सत्यम उच्यते
      अनुरक्तॊ हय असंहार्यः पार्दान परति जनार्थनः
  2 यत तु सत्कारसंयुक्तं थेयं वसु जनार्थने
      अनेकरूपं राजेन्थ्र न तथ थेयं कथा चन
  3 थेशः कालस तदायुक्तॊ न हि नार्हति केशवः
      मंस्यत्य अधॊक्षजॊ राजन भयाथ अर्चति माम इति
  4 अवमानश च यत्र सयात कषत्रियस्य विशां पते
      न तत कुर्याथ बुधः कार्यम इति मे निश्चिता मतिः
  5 स हि पूज्यतमॊ थेवः कृष्णः कमललॊचनः
      तरयाणाम अपि लॊकानां विथितं मम सर्वदा
  6 न तु तस्मिन परथेयं सयात तदा कार्यगतिः परभॊ
      विग्रहः समुपारब्धॊ न हि शाम्यत्य अविग्रहात
  7 [व]
      तस्य तथ वचनं शरुत्वा भीष्मः कुरुपितामहः
      वैचित्रवीर्यं राजानम इथं वचनम अब्रवीत
  8 सत्कृतॊ ऽसत्कृतॊ वापि न करुध्येत जनार्थनः
      नालम अन्यम अवज्ञातुम अवज्ञातॊ ऽपि केशवः
  9 यत तु कार्यं महाबाहॊ मनसा कार्यतां गतम
      सर्वॊपायैर न तच छक्यं केन चित कर्तुम अन्यदा
  10 स यथ बरूयान महाबाहुस तत कार्यम अविशङ्कया
     वासुथेवेन तीर्देन कषिप्रं संशाम्य पाण्डवैः
 11 धर्म्यम अर्द्यं स धर्मात्मा धरुवं वक्ता जनार्थनः
     तस्मिन वाच्याः परिया वाचॊ भवता बान्धवैः सह
 12 [थुर]
     न पर्यायॊ ऽसति यथ राजञ शरियं निष्केवलाम अहम
     तैः सहेमाम उपाश्नीयां जीवञ जीवैः पितामह
 13 इथं तु सुमहत कार्यं शृणु मे यत समर्दितम
     परायणं पाण्डवानां नियंस्यामि जनार्थनम
 14 तस्मिन बथ्धे भविष्यन्ति वृष्णयः पृदिवी तदा
     पाण्डवाश च विधेया मे स च परातर इहैष्यति
 15 अत्रॊपायं यदा सम्यङ न बुध्येत जनार्थनः
     न चापायॊ भवेत कश चित तथ भवान परब्रवीतु मे
 16 [व]
     तस्य तथ वचनं शरुत्वा घॊरं कृष्णाभिसंहितम
     धृतराष्ट्रः सहामात्यॊ वयदितॊ विमनाभवत
 17 ततॊ थुर्यॊधनम इथं धृतराष्ट्रॊ ऽबरवीथ वचः
     मैवं वॊचः परजा पाल नैष धर्मः सनातनः
 18 थूतश च हि हृषीकेशः संबन्धी च परियश च नः
     अपापः कौरवेयेषु कदं बन्धनम अर्हति
 19 [भीस्म]
     परीतॊ धृतराष्ट्रायं तव पुत्रः सुमन्थधीः
     वृणॊत्य अनर्दं नत्व अर्दं याच्यमानः सुहृथ्गणैः
 20 इमम उत्पदि वर्तन्तं पापं पापानुबन्धिनम
     वाक्यानि सुहृथां हित्वा तवम अप्य अस्यानुवर्तसे
 21 कृष्णम अक्लिष्टकर्माणम आसाथ्यायं सुथुर्मतिः
     तव पुत्रः सहामात्यः कषणेन न भविष्यति
 22 पापस्यास्य नृशंसस्य तयक्तहर्मस्य थुर्मतेः
     नॊत्सहे ऽनर्दसंयुक्तां वाचं शरॊतुं कदं चन
 23 [व]
     इत्य उक्त्वा भरतश्रेष्ठॊ वृथ्धः परममन्युमान
     उत्दाय तस्मात परातिष्ठथ भीष्मः सत्यपराक्रमः
  1 [dur]
      yad āha virudaḥ kṛṣṇe sarvaṃ tat satyam ucyate
      anurakto hy asaṃhāryaḥ pārthān prati janārdanaḥ
  2 yat tu satkārasaṃyuktaṃ deyaṃ vasu janārdane
      anekarūpaṃ rājendra na tad deyaṃ kadā cana
  3 deśaḥ kālas tathāyukto na hi nārhati keśavaḥ
      maṃsyaty adhokṣajo rājan bhayād arcati mām iti
  4 avamānaś ca yatra syāt kṣatriyasya viśāṃ pate
      na tat kuryād budhaḥ kāryam iti me niścitā matiḥ
  5 sa hi pūjyatamo devaḥ kṛṣṇaḥ kamalalocanaḥ
      trayāṇām api lokānāṃ viditaṃ mama sarvathā
  6 na tu tasmin pradeyaṃ syāt tathā kāryagatiḥ prabho
      vigrahaḥ samupārabdho na hi śāmyaty avigrahāt
  7 [v]
      tasya tad vacanaṃ śrutvā bhīṣmaḥ kurupitāmahaḥ
      vaicitravīryaṃ rājānam idaṃ vacanam abravīt
  8 satkṛto 'satkṛto vāpi na krudhyeta janārdanaḥ
      nālam anyam avajñātum avajñāto 'pi keśavaḥ
  9 yat tu kāryaṃ mahābāho manasā kāryatāṃ gatam
      sarvopāyair na tac chakyaṃ kena cit kartum anyathā
  10 sa yad brūyān mahābāhus tat kāryam aviśaṅkayā
     vāsudevena tīrthena kṣipraṃ saṃśāmya pāṇḍavaiḥ
 11 dharmyam arthyaṃ sa dharmātmā dhruvaṃ vaktā janārdanaḥ
     tasmin vācyāḥ priyā vāco bhavatā bāndhavaiḥ saha
 12 [dur]
     na paryāyo 'sti yad rājañ śriyaṃ niṣkevalām aham
     taiḥ sahemām upāśnīyāṃ jīvañ jīvaiḥ pitāmaha
 13 idaṃ tu sumahat kāryaṃ śṛṇu me yat samarthitam
     parāyaṇaṃ pāṇḍavānāṃ niyaṃsyāmi janārdanam
 14 tasmin baddhe bhaviṣyanti vṛṣṇayaḥ pṛthivī tathā
     pāṇḍavāś ca vidheyā me sa ca prātar ihaiṣyati
 15 atropāyaṃ yathā samyaṅ na budhyeta janārdanaḥ
     na cāpāyo bhavet kaś cit tad bhavān prabravītu me
 16 [v]
     tasya tad vacanaṃ śrutvā ghoraṃ kṛṣṇābhisaṃhitam
     dhṛtarāṣṭraḥ sahāmātyo vyathito vimanābhavat
 17 tato duryodhanam idaṃ dhṛtarāṣṭro 'bravīd vacaḥ
     maivaṃ vocaḥ prajā pāla naiṣa dharmaḥ sanātanaḥ
 18 dūtaś ca hi hṛṣīkeśaḥ saṃbandhī ca priyaś ca naḥ
     apāpaḥ kauraveyeṣu kathaṃ bandhanam arhati
 19 [bhīsma]
     parīto dhṛtarāṣṭrāyaṃ tava putraḥ sumandadhīḥ
     vṛṇoty anarthaṃ natv arthaṃ yācyamānaḥ suhṛdgaṇaiḥ
 20 imam utpathi vartantaṃ pāpaṃ pāpānubandhinam
     vākyāni suhṛdāṃ hitvā tvam apy asyānuvartase
 21 kṛṣṇam akliṣṭakarmāṇam āsādyāyaṃ sudurmatiḥ
     tava putraḥ sahāmātyaḥ kṣaṇena na bhaviṣyati
 22 pāpasyāsya nṛśaṃsasya tyaktaharmasya durmateḥ
     notsahe 'narthasaṃyuktāṃ vācaṃ śrotuṃ kathaṃ cana
 23 [v]
     ity uktvā bharataśreṣṭho vṛddhaḥ paramamanyumān
     utthāya tasmāt prātiṣṭhad bhīṣmaḥ satyaparākramaḥ


Next: Chapter 87