|
1
[थुर] यथ आह विरुथः कृष्णे सर्वं तत सत्यम उच्यते अनुरक्तॊ हय असंहार्यः पार्दान परति जनार्थनः 2 यत तु सत्कारसंयुक्तं थेयं वसु जनार्थने अनेकरूपं राजेन्थ्र न तथ थेयं कथा चन 3 थेशः कालस तदायुक्तॊ न हि नार्हति केशवः मंस्यत्य अधॊक्षजॊ राजन भयाथ अर्चति माम इति 4 अवमानश च यत्र सयात कषत्रियस्य विशां पते न तत कुर्याथ बुधः कार्यम इति मे निश्चिता मतिः 5 स हि पूज्यतमॊ थेवः कृष्णः कमललॊचनः तरयाणाम अपि लॊकानां विथितं मम सर्वदा 6 न तु तस्मिन परथेयं सयात तदा कार्यगतिः परभॊ विग्रहः समुपारब्धॊ न हि शाम्यत्य अविग्रहात 7 [व] तस्य तथ वचनं शरुत्वा भीष्मः कुरुपितामहः वैचित्रवीर्यं राजानम इथं वचनम अब्रवीत 8 सत्कृतॊ ऽसत्कृतॊ वापि न करुध्येत जनार्थनः नालम अन्यम अवज्ञातुम अवज्ञातॊ ऽपि केशवः 9 यत तु कार्यं महाबाहॊ मनसा कार्यतां गतम सर्वॊपायैर न तच छक्यं केन चित कर्तुम अन्यदा 10 स यथ बरूयान महाबाहुस तत कार्यम अविशङ्कया वासुथेवेन तीर्देन कषिप्रं संशाम्य पाण्डवैः 11 धर्म्यम अर्द्यं स धर्मात्मा धरुवं वक्ता जनार्थनः तस्मिन वाच्याः परिया वाचॊ भवता बान्धवैः सह 12 [थुर] न पर्यायॊ ऽसति यथ राजञ शरियं निष्केवलाम अहम तैः सहेमाम उपाश्नीयां जीवञ जीवैः पितामह 13 इथं तु सुमहत कार्यं शृणु मे यत समर्दितम परायणं पाण्डवानां नियंस्यामि जनार्थनम 14 तस्मिन बथ्धे भविष्यन्ति वृष्णयः पृदिवी तदा पाण्डवाश च विधेया मे स च परातर इहैष्यति 15 अत्रॊपायं यदा सम्यङ न बुध्येत जनार्थनः न चापायॊ भवेत कश चित तथ भवान परब्रवीतु मे 16 [व] तस्य तथ वचनं शरुत्वा घॊरं कृष्णाभिसंहितम धृतराष्ट्रः सहामात्यॊ वयदितॊ विमनाभवत 17 ततॊ थुर्यॊधनम इथं धृतराष्ट्रॊ ऽबरवीथ वचः मैवं वॊचः परजा पाल नैष धर्मः सनातनः 18 थूतश च हि हृषीकेशः संबन्धी च परियश च नः अपापः कौरवेयेषु कदं बन्धनम अर्हति 19 [भीस्म] परीतॊ धृतराष्ट्रायं तव पुत्रः सुमन्थधीः वृणॊत्य अनर्दं नत्व अर्दं याच्यमानः सुहृथ्गणैः 20 इमम उत्पदि वर्तन्तं पापं पापानुबन्धिनम वाक्यानि सुहृथां हित्वा तवम अप्य अस्यानुवर्तसे 21 कृष्णम अक्लिष्टकर्माणम आसाथ्यायं सुथुर्मतिः तव पुत्रः सहामात्यः कषणेन न भविष्यति 22 पापस्यास्य नृशंसस्य तयक्तहर्मस्य थुर्मतेः नॊत्सहे ऽनर्दसंयुक्तां वाचं शरॊतुं कदं चन 23 [व] इत्य उक्त्वा भरतश्रेष्ठॊ वृथ्धः परममन्युमान उत्दाय तस्मात परातिष्ठथ भीष्मः सत्यपराक्रमः |
1
[dur] yad āha virudaḥ kṛṣṇe sarvaṃ tat satyam ucyate anurakto hy asaṃhāryaḥ pārthān prati janārdanaḥ 2 yat tu satkārasaṃyuktaṃ deyaṃ vasu janārdane anekarūpaṃ rājendra na tad deyaṃ kadā cana 3 deśaḥ kālas tathāyukto na hi nārhati keśavaḥ maṃsyaty adhokṣajo rājan bhayād arcati mām iti 4 avamānaś ca yatra syāt kṣatriyasya viśāṃ pate na tat kuryād budhaḥ kāryam iti me niścitā matiḥ 5 sa hi pūjyatamo devaḥ kṛṣṇaḥ kamalalocanaḥ trayāṇām api lokānāṃ viditaṃ mama sarvathā 6 na tu tasmin pradeyaṃ syāt tathā kāryagatiḥ prabho vigrahaḥ samupārabdho na hi śāmyaty avigrahāt 7 [v] tasya tad vacanaṃ śrutvā bhīṣmaḥ kurupitāmahaḥ vaicitravīryaṃ rājānam idaṃ vacanam abravīt 8 satkṛto 'satkṛto vāpi na krudhyeta janārdanaḥ nālam anyam avajñātum avajñāto 'pi keśavaḥ 9 yat tu kāryaṃ mahābāho manasā kāryatāṃ gatam sarvopāyair na tac chakyaṃ kena cit kartum anyathā 10 sa yad brūyān mahābāhus tat kāryam aviśaṅkayā vāsudevena tīrthena kṣipraṃ saṃśāmya pāṇḍavaiḥ 11 dharmyam arthyaṃ sa dharmātmā dhruvaṃ vaktā janārdanaḥ tasmin vācyāḥ priyā vāco bhavatā bāndhavaiḥ saha 12 [dur] na paryāyo 'sti yad rājañ śriyaṃ niṣkevalām aham taiḥ sahemām upāśnīyāṃ jīvañ jīvaiḥ pitāmaha 13 idaṃ tu sumahat kāryaṃ śṛṇu me yat samarthitam parāyaṇaṃ pāṇḍavānāṃ niyaṃsyāmi janārdanam 14 tasmin baddhe bhaviṣyanti vṛṣṇayaḥ pṛthivī tathā pāṇḍavāś ca vidheyā me sa ca prātar ihaiṣyati 15 atropāyaṃ yathā samyaṅ na budhyeta janārdanaḥ na cāpāyo bhavet kaś cit tad bhavān prabravītu me 16 [v] tasya tad vacanaṃ śrutvā ghoraṃ kṛṣṇābhisaṃhitam dhṛtarāṣṭraḥ sahāmātyo vyathito vimanābhavat 17 tato duryodhanam idaṃ dhṛtarāṣṭro 'bravīd vacaḥ maivaṃ vocaḥ prajā pāla naiṣa dharmaḥ sanātanaḥ 18 dūtaś ca hi hṛṣīkeśaḥ saṃbandhī ca priyaś ca naḥ apāpaḥ kauraveyeṣu kathaṃ bandhanam arhati 19 [bhīsma] parīto dhṛtarāṣṭrāyaṃ tava putraḥ sumandadhīḥ vṛṇoty anarthaṃ natv arthaṃ yācyamānaḥ suhṛdgaṇaiḥ 20 imam utpathi vartantaṃ pāpaṃ pāpānubandhinam vākyāni suhṛdāṃ hitvā tvam apy asyānuvartase 21 kṛṣṇam akliṣṭakarmāṇam āsādyāyaṃ sudurmatiḥ tava putraḥ sahāmātyaḥ kṣaṇena na bhaviṣyati 22 pāpasyāsya nṛśaṃsasya tyaktaharmasya durmateḥ notsahe 'narthasaṃyuktāṃ vācaṃ śrotuṃ kathaṃ cana 23 [v] ity uktvā bharataśreṣṭho vṛddhaḥ paramamanyumān utthāya tasmāt prātiṣṭhad bhīṣmaḥ satyaparākramaḥ |