|
1
[व] परातर उत्दाय कृष्णस तु कृतवान सर्वम आह्निकम बराह्मणैर अभ्यनुज्ञातः परययौ नगरं परति 2 तं परयान्तं महाबाहुम अनुज्ञाप्य ततॊ नृप पर्यवर्तन्त ते सर्वे वृकस्दलनिवासिनः 3 धार्तराष्ट्रास तम आयान्तं परत्युज्जग्मुः सवलंकृताः थुर्यॊधनम ऋते सर्वे भीष्मथ्रॊणकृपाथयः 4 पौराश च बहुला राजन हृषीकेशं थिथृक्षवः यानैर बहुविधैर अन्ये पथ्भिर एव तदापरे 5 स वै पदि समागम्य भीष्मेणाक्लिष्ट कर्मणा थरॊणेन धार्तराष्ट्रैश च तैर वृतॊ नगरं ययौ 6 कृष्ण संमाननार्दं च नगरं समलंकृतम बभूवू राजमार्गाश च बहुरत्नसमाचिताः 7 न सम कश चिथ गृहे राजंस तथ आसीथ भरतर्षभ न सत्री न वृथ्धॊ न शिशुर वासुथेव थिथृक्षया 8 राजमार्गे नरा न सम संभवन्त्य अवनिं गताः तदा हि सुमहथ राजन हृषीकेश परवेशने 9 आवृतानि वरस्त्रीभिर गृहाणि सुमहान्त्य अपि परचलन्तीव भारेण थृश्यन्ते सम महीतले 10 तदा च गतिमन्तस ते वासुथेवस्य वाजिनः परनष्टगतयॊ ऽभूवन राजमार्गे नरैर वृते 11 स गृहं धृतराष्ट्रस्य पराविशच छत्रुकर्शनः पाण्डुरं पुण्डरीकाक्षः परासाथैर उपशॊभितम 12 तिस्रः कक्ष्या वयतिक्रम्य केशवॊ राजवेश्मनः वैचित्र वीर्यं राजानम अभ्यगच्छथ अरिंथमः 13 अह्यागच्छति थाशार्हे परज्ञा चक्षुर नरेश्वरः सहैव थरॊण भीष्माभ्याम उथतिष्ठन महायशाः 14 कृपश च सॊमथत्तश च महाराजश च बाह्लिकः आसनेभ्यॊ ऽचलन सर्वे पूजयन्तॊ जनार्थनम 15 ततॊ राजानम आसाथ्य धृतराष्ट्रं यशस्विनम स भीष्मं पूजयाम आस वार्ष्णेयॊ वाग्भिर अञ्जसा 16 तेषु धर्मानुपूर्वीं तां परयुज्य मधुसूथनः यदा वयः समीयाय राजभिस तत्र माधवः 17 अद थरॊणं सपुत्रं स बाह्लीकं च यशस्विनम कृपं च सॊमथत्तं च समीयाय जनार्थनः 18 तत्रासीथ ऊर्जितं मृष्टं काञ्चनं महथ आसनम शासनाथ धृतराष्ट्रस्य तत्रॊपाविशथ अच्युतः 19 अद गां मधुपर्कं चाप्य उथकं च जनार्थने उपजह्रुर यदान्यायं धृतराष्ट्र पुरॊहिताः 20 कृतातिद्यस तु गॊविन्थः सर्वान परिहसन कुरून आस्ते संबन्धकं कुर्वन कुरुभिः परिवारितः 21 सॊ ऽरचितॊ धृतराष्ट्रेण पूजितश च महायशाः राजानं समनुज्ञाप्य निराक्रामथ अरिंथमः 22 तैः समेत्य यदान्यायं कुरुभिः कुरुसंसथि विथुरावसदं रम्यम उपातिष्ठत माधवः 23 विथुरः सर्वकल्याणैर अभिगम्य जनार्थनम अर्चयाम आस थाशार्हं सर्वकामैर उपस्दितम 24 कृतातिद्यं तु गॊविन्थं विथुरः सर्वधर्मवित कुशलं पाण्डुपुत्राणाम अपृच्छन मधुसूथनम 25 परीयमाणस्य सुहृथॊ विथुषॊ बुथ्धिसत्तमः धर्मनित्यस्य च तथा गतथॊषस्य धीमतः 26 तस्य सर्वं सविस्तारं पाण्डवानां विचेष्टितम कषत्तुर आचष्ट थाशार्हः सर्वप्रत्यक्षथर्शिवान |
1
[v] prātar utthāya kṛṣṇas tu kṛtavān sarvam āhnikam brāhmaṇair abhyanujñātaḥ prayayau nagaraṃ prati 2 taṃ prayāntaṃ mahābāhum anujñāpya tato nṛpa paryavartanta te sarve vṛkasthalanivāsinaḥ 3 dhārtarāṣṭrās tam āyāntaṃ pratyujjagmuḥ svalaṃkṛtāḥ duryodhanam ṛte sarve bhīṣmadroṇakṛpādayaḥ 4 paurāś ca bahulā rājan hṛṣīkeśaṃ didṛkṣavaḥ yānair bahuvidhair anye padbhir eva tathāpare 5 sa vai pathi samāgamya bhīṣmeṇākliṣṭa karmaṇā droṇena dhārtarāṣṭraiś ca tair vṛto nagaraṃ yayau 6 kṛṣṇa saṃmānanārthaṃ ca nagaraṃ samalaṃkṛtam babhūvū rājamārgāś ca bahuratnasamācitāḥ 7 na sma kaś cid gṛhe rājaṃs tad āsīd bharatarṣabha na strī na vṛddho na śiśur vāsudeva didṛkṣayā 8 rājamārge narā na sma saṃbhavanty avaniṃ gatāḥ tathā hi sumahad rājan hṛṣīkeśa praveśane 9 āvṛtāni varastrībhir gṛhāṇi sumahānty api pracalantīva bhāreṇa dṛśyante sma mahītale 10 tathā ca gatimantas te vāsudevasya vājinaḥ pranaṣṭagatayo 'bhūvan rājamārge narair vṛte 11 sa gṛhaṃ dhṛtarāṣṭrasya prāviśac chatrukarśanaḥ pāṇḍuraṃ puṇḍarīkākṣaḥ prāsādair upaśobhitam 12 tisraḥ kakṣyā vyatikramya keśavo rājaveśmanaḥ vaicitra vīryaṃ rājānam abhyagacchad ariṃdamaḥ 13 ahyāgacchati dāśārhe prajñā cakṣur nareśvaraḥ sahaiva droṇa bhīṣmābhyām udatiṣṭhan mahāyaśāḥ 14 kṛpaś ca somadattaś ca mahārājaś ca bāhlikaḥ āsanebhyo 'calan sarve pūjayanto janārdanam 15 tato rājānam āsādya dhṛtarāṣṭraṃ yaśasvinam sa bhīṣmaṃ pūjayām āsa vārṣṇeyo vāgbhir añjasā 16 teṣu dharmānupūrvīṃ tāṃ prayujya madhusūdanaḥ yathā vayaḥ samīyāya rājabhis tatra mādhavaḥ 17 atha droṇaṃ saputraṃ sa bāhlīkaṃ ca yaśasvinam kṛpaṃ ca somadattaṃ ca samīyāya janārdanaḥ 18 tatrāsīd ūrjitaṃ mṛṣṭaṃ kāñcanaṃ mahad āsanam śāsanād dhṛtarāṣṭrasya tatropāviśad acyutaḥ 19 atha gāṃ madhuparkaṃ cāpy udakaṃ ca janārdane upajahrur yathānyāyaṃ dhṛtarāṣṭra purohitāḥ 20 kṛtātithyas tu govindaḥ sarvān parihasan kurūn āste saṃbandhakaṃ kurvan kurubhiḥ parivāritaḥ 21 so 'rcito dhṛtarāṣṭreṇa pūjitaś ca mahāyaśāḥ rājānaṃ samanujñāpya nirākrāmad ariṃdamaḥ 22 taiḥ sametya yathānyāyaṃ kurubhiḥ kurusaṃsadi vidurāvasathaṃ ramyam upātiṣṭhata mādhavaḥ 23 viduraḥ sarvakalyāṇair abhigamya janārdanam arcayām āsa dāśārhaṃ sarvakāmair upasthitam 24 kṛtātithyaṃ tu govindaṃ viduraḥ sarvadharmavit kuśalaṃ pāṇḍuputrāṇām apṛcchan madhusūdanam 25 prīyamāṇasya suhṛdo viduṣo buddhisattamaḥ dharmanityasya ca tadā gatadoṣasya dhīmataḥ 26 tasya sarvaṃ savistāraṃ pāṇḍavānāṃ viceṣṭitam kṣattur ācaṣṭa dāśārhaḥ sarvapratyakṣadarśivān |