|
1
[नारथ] एतत तु नागलॊकस्य नाभिस्दाने सदितं पुरम पातालम इति विख्यातं थैत्यथानव सेवितम 2 इथम अथ्भिः समं पराप्ता ये के चिथ धरुवजङ्गमाः परविशन्तॊ महानाथं नथन्ति भयपीडिताः 3 अत्रासुरॊ ऽगनिः सततं थीप्यते वारि भॊजनः वयापारेण धृतात्मानं निबथ्धं समबुध्यत 4 अत्रामृतं सुरैः पीत्वा निहितं निहतारिभिः अतः सॊमस्य हानिश च वृथ्धिश चैव परथृश्यते 5 अत्र थिव्यं हयशिरः काले पर्वणि पर्वणि उत्तिष्ठति सुवर्णाभं वार्भिर आपूरयञ जगत 6 यस्माथ अत्र समग्रास ताः पतन्ति जलमूर्तयः तस्मात पातालम इत्य एतत खयायते पुरम उत्तमम 7 ऐरावतॊ ऽसमात सलिलं गृहीत्वा जगतॊ हितः मेघेष्व आमुञ्चते शीतं यन महेन्थ्रः परवर्षति 8 अत्र नानाविधाकारास तिमयॊ नैकरूपिणः अप्सु सॊमप्रभां पीत्वा वसन्ति जलचारिणः 9 अत्र सूर्यांशुभिर भिन्नाः पातालतलम आश्रिताः मृता थिवसतः सूत पुनर जीवन्ति ते निशि 10 उथये नित्यशश चात्र चन्थ्रमा रश्मिभिर वृतः अमृतं सपृश्य संस्पर्शात संजीवयति थेहिनः 11 अत्र ते ऽधर्मनिरता बथ्धाः कालेन पीडिताः थैतेया निवसन्ति सम वासवेन हृतश्रियः 12 अत्र भूतपतिर नाम सर्वभूतमहेश्वरः भूतये सर्वभूतानाम अचरत तप उत्तमम 13 अत्र गॊव्रतिनॊ विप्राः सवाध्यायाम्नाय कर्शिताः तयक्तप्राणा जितस्वर्गा निवसन्ति महर्षयः 14 यत्र तत्र शयॊ नित्यं येन केन चिथ आशितः येन केन चिथ आच्छन्नः स गॊव्रत इहॊच्यते 15 ऐरावतॊ नागराजॊ वामनः कुमुथॊ ऽञजनः परसूताः सुप्रतीकस्य वंशे वारणसत्तमाः 16 पश्य यथ्य अत्र ते कश चिथ रॊचते गुणतॊ वरः वरयिष्याव तं गत्वा यत्नम आस्दाय मातले 17 अण्डम एतज जले नयस्तं थीप्यमानम इव शरिया आ परजानां निसर्गाथ वै नॊथ्भिथ्यति न सर्पति 18 नास्य जातिं निसर्गं वा कद्यमानं शृणॊमि वै पितरं मातरं वापि नास्य जानाति कश चन 19 अतः किल महान अग्निर अन्तकाले समुत्दितः धक्ष्यते मातले सर्वं तरैलॊक्यं सचराचरम 20 [कण्व] मातलिस तव अब्रवीच छरुत्वा नारथस्याद भाषितम न मे ऽतर रॊचते कश चिथ अन्यतॊ वरज माचिरम |
1
[nārada] etat tu nāgalokasya nābhisthāne sthitaṃ puram pātālam iti vikhyātaṃ daityadānava sevitam 2 idam adbhiḥ samaṃ prāptā ye ke cid dhruvajaṅgamāḥ praviśanto mahānādaṃ nadanti bhayapīḍitāḥ 3 atrāsuro 'gniḥ satataṃ dīpyate vāri bhojanaḥ vyāpāreṇa dhṛtātmānaṃ nibaddhaṃ samabudhyata 4 atrāmṛtaṃ suraiḥ pītvā nihitaṃ nihatāribhiḥ ataḥ somasya hāniś ca vṛddhiś caiva pradṛśyate 5 atra divyaṃ hayaśiraḥ kāle parvaṇi parvaṇi uttiṣṭhati suvarṇābhaṃ vārbhir āpūrayañ jagat 6 yasmād atra samagrās tāḥ patanti jalamūrtayaḥ tasmāt pātālam ity etat khyāyate puram uttamam 7 airāvato 'smāt salilaṃ gṛhītvā jagato hitaḥ megheṣv āmuñcate śītaṃ yan mahendraḥ pravarṣati 8 atra nānāvidhākārās timayo naikarūpiṇaḥ apsu somaprabhāṃ pītvā vasanti jalacāriṇaḥ 9 atra sūryāṃśubhir bhinnāḥ pātālatalam āśritāḥ mṛtā divasataḥ sūta punar jīvanti te niśi 10 udaye nityaśaś cātra candramā raśmibhir vṛtaḥ amṛtaṃ spṛśya saṃsparśāt saṃjīvayati dehinaḥ 11 atra te 'dharmaniratā baddhāḥ kālena pīḍitāḥ daiteyā nivasanti sma vāsavena hṛtaśriyaḥ 12 atra bhūtapatir nāma sarvabhūtamaheśvaraḥ bhūtaye sarvabhūtānām acarat tapa uttamam 13 atra govratino viprāḥ svādhyāyāmnāya karśitāḥ tyaktaprāṇā jitasvargā nivasanti maharṣayaḥ 14 yatra tatra śayo nityaṃ yena kena cid āśitaḥ yena kena cid ācchannaḥ sa govrata ihocyate 15 airāvato nāgarājo vāmanaḥ kumudo 'ñjanaḥ prasūtāḥ supratīkasya vaṃśe vāraṇasattamāḥ 16 paśya yady atra te kaś cid rocate guṇato varaḥ varayiṣyāva taṃ gatvā yatnam āsthāya mātale 17 aṇḍam etaj jale nyastaṃ dīpyamānam iva śriyā ā prajānāṃ nisargād vai nodbhidyati na sarpati 18 nāsya jātiṃ nisargaṃ vā kathyamānaṃ śṛṇomi vai pitaraṃ mātaraṃ vāpi nāsya jānāti kaś cana 19 ataḥ kila mahān agnir antakāle samutthitaḥ dhakṣyate mātale sarvaṃ trailokyaṃ sacarācaram 20 [kaṇva] mātalis tv abravīc chrutvā nāradasyātha bhāṣitam na me 'tra rocate kaś cid anyato vraja māciram |