|
1
[ज] अनर्दे जातनिर्बन्धं परार्दे लॊभमॊहितम अनार्यकेष्व अभिरतं मरणे कृतनिश्चयम 2 जञातीनां थुःखकर्तारं बन्धूनां शॊकवर्धनम सुहृथां कलेशथातारं थविषतां हर्षवर्धनम 3 कदं नैनं विमार्गस्दं वारयन्तीह बान्धवाः सौहृथाथ वा सुहृत्स्निग्धॊ भगवान वा पितामहः 4 उक्तं भगवता वाक्यम उक्तं भीष्मेण यत कषमम उक्तं बहुविधं चैव नारथेनापि तच छृणु 5 थुर्लभॊ वै सुहृच छरॊता थुर्लभश च हितः सुहृत तिष्ठते हि सुहृथ यत्र न बन्धुस तत्र तिष्ठति 6 शरॊतव्यम अपि पश्यामि सुहृथां कुरुनन्थन न कर्तव्यश च निर्बन्धॊ निर्बन्धॊ हि सुथारुणः 7 अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम यदा निर्बन्धतः पराप्तॊ गालवेन पराजयः 8 विश्वामित्रं तपस्यन्तं धर्मॊ जिज्ञासया पुरा अभ्यगच्छत सवयं भूत्वा वसिष्ठॊ भगवान ऋषिः 9 सप्तर्षीणाम अन्यतमं वेषम अस्दाय भारत बुभुक्षुः कषुधितॊ राजन्न आश्रमं कौशिकस्य ह 10 विश्वामित्रॊ ऽद संभ्रान्तः शरपयाम आस वै चरु परमान्नस्य यत्नेन न च स परत्यपालयत 11 अन्नं तेन यथा भुक्तम अन्यैर थत्तं तपस्विभिः अद गृह्यान नमत्य उष्णं विश्वामित्रॊ ऽभयुपागमत 12 भुक्तं मे तिष्ठ तावत तवम इत्य उक्त्वा भगवान ययौ विश्वामित्रस ततॊ राजन सदित एव महाथ्युतिः 13 भक्तं परगृह्य मूर्ध्ना तथ बाहुभ्यां पार्श्वतॊ ऽगमत सदितः सदाणुर इवाभ्याशे निश्चेष्टॊ मारुताशनः 14 तस्य शुश्रूषणे यत्नम अकरॊथ गालवॊ मुनिः गौरवाथ बहुमानाच च हार्थेन परियकाम्यया 15 अद वर्षशते पूर्णे धर्मः पुनर उपागमत वासिष्ठं वेषम आस्दाय कौशिकं भॊजनेप्सया 16 स थृष्ट्वा शिरसा भक्तं धरियमाणं महर्षिणा तिष्ठता वायुभक्षेण विश्वामित्रेण धीमता 17 परतिगृह्य ततॊ धर्मस तदैवॊष्णं तदा नवम भुक्त्वा परीतॊ ऽसमि विप्रर्षे तम उक्त्वा स मुनिर गतः 18 कषत्रभावाथ अपगतॊ विश्वामित्रस तथाभवत धर्मस्य वचनात परीतॊ विश्वामित्रस तथाभवत 19 विश्वामित्रस तु शिष्यस्य गालवस्य तपस्विनः शुश्रूषया च भक्त्या च परीतिमान इत्य उवाच तम अनुज्ञातॊ मया वत्स यदेष्टं गच्छ गालव 20 इत्य उक्तः परत्युवाचेथं गालवॊ मुनिसत्तमम परीतॊ मधुरया वाचा विश्वामित्रं महाथ्युतिम 21 थक्षिणां कां परयच्छामि भवते गुरु कर्मणि थक्षिणाभिर उपेतं हि कर्म सिध्यति मानवम 22 थक्षिणानां हि सृष्टानाम अपवर्गेण भुज्यते सवर्गे करतुफलं सथ्भिर थक्षिणा शान्तिर उच्यते किम आहरामि गुर्वर्दं बरवीतु भगवान इति 23 जानमानस तु भगवाञ जितः शुश्रूषणेन च विश्वामित्रस तम असकृथ गच्छ गच्छेत्य अचॊथयत 24 असकृथ गच्छ गच्छेति विश्वामित्रेण भाषितः किं थथानीति बहुशॊ गालवः परत्यभाषत 25 निर्बन्धतस तु बहुशॊ गालवस्य तपस्विनः किं चिथ आगतसंरम्भॊ विश्वामित्रॊ ऽबरवीथ इथम 26 एकतः शयाम कर्णानां शतान्य अष्टौ थथस्व मे हयानां चन्थ्र शुभ्राणां गच्छ गालव माचिरम |
1
[j] anarthe jātanirbandhaṃ parārthe lobhamohitam anāryakeṣv abhirataṃ maraṇe kṛtaniścayam 2 jñātīnāṃ duḥkhakartāraṃ bandhūnāṃ śokavardhanam suhṛdāṃ kleśadātāraṃ dviṣatāṃ harṣavardhanam 3 kathaṃ nainaṃ vimārgasthaṃ vārayantīha bāndhavāḥ sauhṛdād vā suhṛtsnigdho bhagavān vā pitāmahaḥ 4 uktaṃ bhagavatā vākyam uktaṃ bhīṣmeṇa yat kṣamam uktaṃ bahuvidhaṃ caiva nāradenāpi tac chṛṇu 5 durlabho vai suhṛc chrotā durlabhaś ca hitaḥ suhṛt tiṣṭhate hi suhṛd yatra na bandhus tatra tiṣṭhati 6 śrotavyam api paśyāmi suhṛdāṃ kurunandana na kartavyaś ca nirbandho nirbandho hi sudāruṇaḥ 7 atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam yathā nirbandhataḥ prāpto gālavena parājayaḥ 8 viśvāmitraṃ tapasyantaṃ dharmo jijñāsayā purā abhyagacchat svayaṃ bhūtvā vasiṣṭho bhagavān ṛṣiḥ 9 saptarṣīṇām anyatamaṃ veṣam asthāya bhārata bubhukṣuḥ kṣudhito rājann āśramaṃ kauśikasya ha 10 viśvāmitro 'tha saṃbhrāntaḥ śrapayām āsa vai caru paramānnasya yatnena na ca sa pratyapālayat 11 annaṃ tena yadā bhuktam anyair dattaṃ tapasvibhiḥ atha gṛhyān namaty uṣṇaṃ viśvāmitro 'bhyupāgamat 12 bhuktaṃ me tiṣṭha tāvat tvam ity uktvā bhagavān yayau viśvāmitras tato rājan sthita eva mahādyutiḥ 13 bhaktaṃ pragṛhya mūrdhnā tad bāhubhyāṃ pārśvato 'gamat sthitaḥ sthāṇur ivābhyāśe niśceṣṭo mārutāśanaḥ 14 tasya śuśrūṣaṇe yatnam akarod gālavo muniḥ gauravād bahumānāc ca hārdena priyakāmyayā 15 atha varṣaśate pūrṇe dharmaḥ punar upāgamat vāsiṣṭhaṃ veṣam āsthāya kauśikaṃ bhojanepsayā 16 sa dṛṣṭvā śirasā bhaktaṃ dhriyamāṇaṃ maharṣiṇā tiṣṭhatā vāyubhakṣeṇa viśvāmitreṇa dhīmatā 17 pratigṛhya tato dharmas tathaivoṣṇaṃ tathā navam bhuktvā prīto 'smi viprarṣe tam uktvā sa munir gataḥ 18 kṣatrabhāvād apagato viśvāmitras tadābhavat dharmasya vacanāt prīto viśvāmitras tadābhavat 19 viśvāmitras tu śiṣyasya gālavasya tapasvinaḥ śuśrūṣayā ca bhaktyā ca prītimān ity uvāca tam anujñāto mayā vatsa yatheṣṭaṃ gaccha gālava 20 ity uktaḥ pratyuvācedaṃ gālavo munisattamam prīto madhurayā vācā viśvāmitraṃ mahādyutim 21 dakṣiṇāṃ kāṃ prayacchāmi bhavate guru karmaṇi dakṣiṇābhir upetaṃ hi karma sidhyati mānavam 22 dakṣiṇānāṃ hi sṛṣṭānām apavargeṇa bhujyate svarge kratuphalaṃ sadbhir dakṣiṇā śāntir ucyate kim āharāmi gurvarthaṃ bravītu bhagavān iti 23 jānamānas tu bhagavāñ jitaḥ śuśrūṣaṇena ca viśvāmitras tam asakṛd gaccha gacchety acodayat 24 asakṛd gaccha gaccheti viśvāmitreṇa bhāṣitaḥ kiṃ dadānīti bahuśo gālavaḥ pratyabhāṣata 25 nirbandhatas tu bahuśo gālavasya tapasvinaḥ kiṃ cid āgatasaṃrambho viśvāmitro 'bravīd idam 26 ekataḥ śyāma karṇānāṃ śatāny aṣṭau dadasva me hayānāṃ candra śubhrāṇāṃ gaccha gālava māciram |