|
1
भीष्म उवाच ततॊ रात्र्यां वयतीतायां परतिबुथ्धॊ ऽसमि भारत तं च संचिन्त्य वै सवप्नम अवापं हर्षम उत्तमम 2 ततः समभवथ युथ्धं मम तस्य च भारत तुमुलं सर्वभूतानां लॊमहर्षणम अथ्भुतम 3 ततॊ बाणमयं वर्षं ववर्ष मयि भार्गवः नयवारयम अहं तं च शरजालेन भारत 4 ततः परमसंक्रुथ्धः पुनर एव महातपाः हयस्तनेनैव कॊपेन शक्तिं वै पराहिणॊन मयि 5 इन्थ्राशनिसमस्पर्शां यमथण्डॊपमप्रभाम जवलन्तीम अग्निवत संख्ये लेलिहानां समन्ततः 6 ततॊ भरतशार्थूल धिष्ण्यम आकाशगं यदा सा माम अभ्यहनत तूर्णम अंसथेशे च भारत 7 अदासृङ मे ऽसरवथ घॊरं गिरेर गैरिकधातुवत रामेण सुमहाबाहॊ कषतस्य कषतजेक्षण 8 ततॊ ऽहं जामथग्न्याय भृशं करॊधसमन्वितः परेषयं मृत्युसंकाशं बाणं सर्पविषॊपमम 9 स तेनाभिहतॊ वीरॊ ललाटे थविजसत्तमः अशॊभत महाराज सशृङ्ग इव पर्वतः 10 स संरब्धः समावृत्य बाणं कालानकॊपमम संथधे बलवत कृष्य घॊरं शत्रुनिबर्हणम 11 स वक्षसि पपातॊग्रः शरॊ वयाल इव शवसन महीं राजंस ततश चाहम अगच्छं रुधिराविलः 12 अवाप्य तु पुनः संज्ञां जामथग्न्याय धीमते पराहिण्वं विमलां शक्तिं जवलन्तीम अशनीम इव 13 सा तस्य थविजमुख्यस्य निपपात भुजान्तरे विह्वलश चाभवथ राजन वेपदुश चैनम आविशत 14 तत एनं परिष्वज्य सखा विप्रॊ महातपाः अकृतव्रणः शुभैर वाक्यैर आश्वासयथ अनेकधा 15 समाश्वस्तस तथा रामः करॊधामर्षसमन्वितः पराथुश्चक्रे तथा बराह्मं परमास्त्रं महाव्रतः 16 ततस तत परतिघातार्दं बराहम एवास्त्रम उत्तमम मया परयुक्तं जज्वाल युगान्तम इव थर्शयत 17 तयॊर बरह्मास्त्रयॊर आसीथ अन्तरा वै समागमः असंप्राप्यैव रामं च मां च भारतसत्तम 18 ततॊ वयॊम्नि पराथुरभूत तेज एव हि केवलम भूतानि चैव सर्वाणि जग्मुर आर्तिं विशां पते 19 ऋषयश च सगन्धर्वा थेवताश चैव भारत संतापं परमं जग्मुर अस्त्रतेजॊऽभिपीडिताः 20 ततश चचाल पृदिवी सपर्वतवनथ्रुमा संतप्तानि च भूतानि विषाथं जग्मुर उत्तमम 21 परजज्वाल नभॊ राजन धूमायन्ते थिशॊ थश न सदातुम अन्तरिक्षे च शेकुर आकाशगास तथा 22 ततॊ हाहाकृते लॊके सथेवासुरराक्षसे इथम अन्तरम इत्य एव यॊक्तुकामॊ ऽसमि भारत 23 परस्वापम अस्त्रं थयितं वचनाथ बरह्मवाथिनाम चिन्तितं च तथ अस्त्रं मे मनसि परत्यभात तथा |
1
bhīṣma uvāca tato rātryāṃ vyatītāyāṃ pratibuddho 'smi bhārata taṃ ca saṃcintya vai svapnam avāpaṃ harṣam uttamam 2 tataḥ samabhavad yuddhaṃ mama tasya ca bhārata tumulaṃ sarvabhūtānāṃ lomaharṣaṇam adbhutam 3 tato bāṇamayaṃ varṣaṃ vavarṣa mayi bhārgavaḥ nyavārayam ahaṃ taṃ ca śarajālena bhārata 4 tataḥ paramasaṃkruddhaḥ punar eva mahātapāḥ hyastanenaiva kopena śaktiṃ vai prāhiṇon mayi 5 indrāśanisamasparśāṃ yamadaṇḍopamaprabhām jvalantīm agnivat saṃkhye lelihānāṃ samantataḥ 6 tato bharataśārdūla dhiṣṇyam ākāśagaṃ yathā sā mām abhyahanat tūrṇam aṃsadeśe ca bhārata 7 athāsṛṅ me 'sravad ghoraṃ girer gairikadhātuvat rāmeṇa sumahābāho kṣatasya kṣatajekṣaṇa 8 tato 'haṃ jāmadagnyāya bhṛśaṃ krodhasamanvitaḥ preṣayaṃ mṛtyusaṃkāśaṃ bāṇaṃ sarpaviṣopamam 9 sa tenābhihato vīro lalāṭe dvijasattamaḥ aśobhata mahārāja saśṛṅga iva parvataḥ 10 sa saṃrabdhaḥ samāvṛtya bāṇaṃ kālānakopamam saṃdadhe balavat kṛṣya ghoraṃ śatrunibarhaṇam 11 sa vakṣasi papātograḥ śaro vyāla iva śvasan mahīṃ rājaṃs tataś cāham agacchaṃ rudhirāvilaḥ 12 avāpya tu punaḥ saṃjñāṃ jāmadagnyāya dhīmate prāhiṇvaṃ vimalāṃ śaktiṃ jvalantīm aśanīm iva 13 sā tasya dvijamukhyasya nipapāta bhujāntare vihvalaś cābhavad rājan vepathuś cainam āviśat 14 tata enaṃ pariṣvajya sakhā vipro mahātapāḥ akṛtavraṇaḥ śubhair vākyair āśvāsayad anekadhā 15 samāśvastas tadā rāmaḥ krodhāmarṣasamanvitaḥ prāduścakre tadā brāhmaṃ paramāstraṃ mahāvrataḥ 16 tatas tat pratighātārthaṃ brāham evāstram uttamam mayā prayuktaṃ jajvāla yugāntam iva darśayat 17 tayor brahmāstrayor āsīd antarā vai samāgamaḥ asaṃprāpyaiva rāmaṃ ca māṃ ca bhāratasattama 18 tato vyomni prādurabhūt teja eva hi kevalam bhūtāni caiva sarvāṇi jagmur ārtiṃ viśāṃ pate 19 ṛṣayaś ca sagandharvā devatāś caiva bhārata saṃtāpaṃ paramaṃ jagmur astratejo'bhipīḍitāḥ 20 tataś cacāla pṛthivī saparvatavanadrumā saṃtaptāni ca bhūtāni viṣādaṃ jagmur uttamam 21 prajajvāla nabho rājan dhūmāyante diśo daśa na sthātum antarikṣe ca śekur ākāśagās tadā 22 tato hāhākṛte loke sadevāsurarākṣase idam antaram ity eva yoktukāmo 'smi bhārata 23 prasvāpam astraṃ dayitaṃ vacanād brahmavādinām cintitaṃ ca tad astraṃ me manasi pratyabhāt tadā |