|
1
[स] अकरॊत तुमुलं युथ्धं भीष्मः शांतनवस तथा भीमसेन भयाथ इच्छन पुत्रांस तारयितुं तव 2 पूर्वाह्णे तन महारौथ्रं राज्ञां युथ्धम अवर्तत कुरूणां पाण्डवानां च मुख्यशूर विनाशनम 3 तस्मिन्न आकुलसंग्रामे वर्तमाने महाभये अभवत तुमुलः शब्थः संस्पृशन गगनं महत 4 नथथ्भिश च महानागैर हेषमाणैश च वाजिभिः भेरीशङ्खनिनाथैश च तुमुलः समपथ्यत 5 युयुत्सवस ते विक्रान्ता विजयाय महाबलाः अन्यॊन्यम अभिगर्जन्तॊ गॊष्ठेष्व इव महर्षभाः 6 शिरसां पात्यमानानां समरे निशितैः शरैः अश्मवृष्टिर इवाकाशे बभूव भरतर्षभ 7 कुण्डलॊष्णीष धारीणि जातरूपॊज्ज्वलानि च पतितानि सम थृश्यन्ते शिरांसि भरतर्षभ 8 विशिखॊन्मदितैर गात्रैर बाहुभिश च स कार्मुकैः स हस्ताभरणैश चान्यैर अभवच छाथिता मही 9 कवचॊपहितैर गात्रैर हस्तैश च समलंकृतैः मुखैश च चन्थ्रसंकाशै रक्तान्तनयनैः शुभैः 10 गजवाजिमनुष्याणां सर्वगात्रैश च भूपते आसीत सर्वा समाकीर्णा मुहूर्तेन वसुंधरा 11 रजॊमेघैश च तुमुलैः शस्त्रविथ्युत परकाशितैः आयुधानां च निर्घॊषः सतनयित्नुसमॊ ऽभवत 12 स संप्रहारस तुमुलः कटुकः शॊणितॊथकः परावर्तत कुरूणां च पाण्डवानां च भारत 13 तस्मिन महाभये घॊरे तुमुले लॊमहर्षणे ववर्षुः शरवर्षाणि कषत्रिया युथ्धथुर्मथाः 14 करॊशन्ति कुञ्जरास तत्र शरवर्ष परतापिताः तावकानां परेषां च संयुगे भरतॊत्तम अश्वाश च पर्यधावन्त हतारॊहा थिशॊ थश 15 उत्पत्य निपतन्त्य अन्ये शरघात परपीडिताः तावकानां परेषां च यॊधानां भरतर्षभ 16 अश्वानां कुञ्जराणां च रदानां चातिवर्तताम संघाताः सम परथृश्यन्ते तत्र तत्र विशां पते 17 गथाभिर असिभिः परासैर बाणैश च नतपर्वभिः जघ्नुः परस्परं तत्र कषत्रियाः कालचॊथिताः 18 अपरे बाहुभिर वीरा नियुथ्ध कुशला युधि बहुधा समसज्जन्त आयसैः परिघैर इव 19 मुष्टिभिर जानुभिश चैव तलैश चैव विशां पते अन्यॊन्यं जघ्निरे वीरास तावकाः पाण्डवैः सह 20 विरदा रदिनश चात्र निस्त्रिंशवरधारिणः अन्यॊन्यम अभिधावन्त परस्परवधैषिणः 21 ततॊ थुर्यॊधनॊ राजा कलिङ्गैर बहुभिर वृतः पुरस्कृत्य रणे भीष्मं पाण्डवान अभ्यवर्तत 22 तदैव पाण्डवाः सर्वे परिवार्य वृकॊथरम भीष्मम अभ्यथ्रवन करुथ्धा रणे रभस वाहनाः |
1
[s] akarot tumulaṃ yuddhaṃ bhīṣmaḥ śāṃtanavas tadā bhīmasena bhayād icchan putrāṃs tārayituṃ tava 2 pūrvāhṇe tan mahāraudraṃ rājñāṃ yuddham avartata kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca mukhyaśūra vināśanam 3 tasminn ākulasaṃgrāme vartamāne mahābhaye abhavat tumulaḥ śabdaḥ saṃspṛśan gaganaṃ mahat 4 nadadbhiś ca mahānāgair heṣamāṇaiś ca vājibhiḥ bherīśaṅkhaninādaiś ca tumulaḥ samapadyata 5 yuyutsavas te vikrāntā vijayāya mahābalāḥ anyonyam abhigarjanto goṣṭheṣv iva maharṣabhāḥ 6 śirasāṃ pātyamānānāṃ samare niśitaiḥ śaraiḥ aśmavṛṣṭir ivākāśe babhūva bharatarṣabha 7 kuṇḍaloṣṇīṣa dhārīṇi jātarūpojjvalāni ca patitāni sma dṛśyante śirāṃsi bharatarṣabha 8 viśikhonmathitair gātrair bāhubhiś ca sa kārmukaiḥ sa hastābharaṇaiś cānyair abhavac chāditā mahī 9 kavacopahitair gātrair hastaiś ca samalaṃkṛtaiḥ mukhaiś ca candrasaṃkāśai raktāntanayanaiḥ śubhaiḥ 10 gajavājimanuṣyāṇāṃ sarvagātraiś ca bhūpate āsīt sarvā samākīrṇā muhūrtena vasuṃdharā 11 rajomeghaiś ca tumulaiḥ śastravidyut prakāśitaiḥ āyudhānāṃ ca nirghoṣaḥ stanayitnusamo 'bhavat 12 sa saṃprahāras tumulaḥ kaṭukaḥ śoṇitodakaḥ prāvartata kurūṇāṃ ca pāṇḍavānāṃ ca bhārata 13 tasmin mahābhaye ghore tumule lomaharṣaṇe vavarṣuḥ śaravarṣāṇi kṣatriyā yuddhadurmadāḥ 14 krośanti kuñjarās tatra śaravarṣa pratāpitāḥ tāvakānāṃ pareṣāṃ ca saṃyuge bharatottama aśvāś ca paryadhāvanta hatārohā diśo daśa 15 utpatya nipatanty anye śaraghāta prapīḍitāḥ tāvakānāṃ pareṣāṃ ca yodhānāṃ bharatarṣabha 16 aśvānāṃ kuñjarāṇāṃ ca rathānāṃ cātivartatām saṃghātāḥ sma pradṛśyante tatra tatra viśāṃ pate 17 gadābhir asibhiḥ prāsair bāṇaiś ca nataparvabhiḥ jaghnuḥ parasparaṃ tatra kṣatriyāḥ kālacoditāḥ 18 apare bāhubhir vīrā niyuddha kuśalā yudhi bahudhā samasajjanta āyasaiḥ parighair iva 19 muṣṭibhir jānubhiś caiva talaiś caiva viśāṃ pate anyonyaṃ jaghnire vīrās tāvakāḥ pāṇḍavaiḥ saha 20 virathā rathinaś cātra nistriṃśavaradhāriṇaḥ anyonyam abhidhāvanta parasparavadhaiṣiṇaḥ 21 tato duryodhano rājā kaliṅgair bahubhir vṛtaḥ puraskṛtya raṇe bhīṣmaṃ pāṇḍavān abhyavartata 22 tathaiva pāṇḍavāḥ sarve parivārya vṛkodaram bhīṣmam abhyadravan kruddhā raṇe rabhasa vāhanāḥ |