|
1
[स] पुत्रं तु निहतं शरुत्वा इरावन्तं धनंजयः थुःखेन महताविष्टॊ निःश्वसन पन्नगॊ यदा 2 अब्रवीत समरे राजन वासुथेवम इथं वचः इथं नूनं महाप्राज्ञॊ विथुरॊ थृष्टवान पुरा 3 कुरूणां पाण्डवानां च कषयं घॊरं महामतिः ततॊ निवारयितवान धृतराष्ट्रं जनेश्वरम 4 अवध्या बहवॊ वीराः संग्रामे मधुसूथन निहताः कौरवैः संख्ये तदास्माभिश च ते हताः 5 अर्दहेतॊर नरश्रेष्ठ करियते कर्म कुत्सितम धिग अर्दान यत्कृते हय एवं करियते जञातिसंक्षयः 6 अधनस्य मृतं शरेयॊ न च जञातिवधाथ धनम किं नु पराप्स्यामहे कृष्ण हत्वा जञातीन समागतान 7 थुर्यॊधनापराधेन शकुनेः सौबलस्य च कषत्रिया निधनं यान्ति कर्ण थुर्मन्त्रितेन च 8 इथानीं च विजानामि सुकृतं मधुसूथन कृतं राज्ञा महाबाहॊ याचता सम सुयॊधनम राज्यार्धं पञ्च वा गरामान नाकार्षीत स च थुर्मतिः 9 थृष्ट्वा हि कषत्रियाञ शूराञ शयानान धरणीतले निन्थामि भृशम आत्मानं धिग अस्तु कषत्रजीविकाम 10 अशक्तम इति माम एते जञास्यन्ति कषत्रिया रणे युथ्धं ममाभिरुचितं जञातिभिर मधुसूथन 11 संचॊथय हयान कषिप्रं धार्तराष्ट्रचमूं परति परतरिष्य महापारं भुजाभ्यां समरॊथधिम नायं कलीबयितुं कालॊ विथ्यते माधव कव चित 12 एवम उक्तस तु पार्देन केशवः परवीरहा चॊथयाम आस तान अश्वान पाण्डुरान वातरंहसः 13 अद शब्थॊ महान आसीत तव सैन्यस्य भारत मारुतॊथ्धूत वेगस्य सागरस्येव पर्वणि 14 अपराह्णे महाराज संग्रामः समपथ्यत पर्जन्यसमनिर्घॊषॊ भीष्मस्य सह पाण्डवैः 15 ततॊ राजंस तव सुता भीमसेनम उपाथ्रवन परिवार्य रणे थरॊणं वसवॊ वासवं यदा 16 ततः शांतनवॊ भीष्मः कृपश च रदिनां वरः भगथत्तः सुशर्मा च धनंजयम उपाथ्रवन 17 हार्थिक्यॊ बाह्लिकश चैव सात्यकिं समभिथ्रुतौ अम्बष्ठकस तु नृपतिर अभिमन्युम अवारयत 18 शेषास तव अन्ये महाराज शेषान एव महारदान ततः परववृते युथ्धं घॊररूपं भयावहम 19 भीमसेनस तु संप्रेक्ष्य पुत्रांस तव जनेश्वर परजज्वाल रणे करुथ्धॊ हविषा हव्यवाड इव 20 पुत्रास तु तव कौन्तेयं छाथयां चक्रिरे शरैः परावृषीव महाराज जलथाः पर्वतं यदा 21 स चछाथ्यमानॊ बहुधा पुत्रैस तव विशां पते सृक्किणी विलिहन वीरः शार्थूल इव थर्पितः 22 वयूढॊरस्कं ततॊ भीमः पातयाम आस पार्दिव कषुरप्रेण सुतीक्ष्णेन सॊ ऽभवथ गतजीवितः 23 अपरेण तु भल्लेन पीतेन निशितेन च अपातयत कुण्डलिनं सिंहः कषुथ्रमृगं यदा 24 ततः सुनिशितान पीतान समाथत्त शिलीमुखान स सप्त तवरया युक्तः पुत्रांस ते पराप्य मारिष 25 परेषिता भीमसेनेन शरास ते थृढधन्वना अपातयन्त पुत्रांस ते रदेभ्यः सुमहारदान 26 अनाधृष्टिं कुण्ड भेथं वैराटं थीर्घलॊचनम थीर्घबाहुं सुबाहुं च तदैव कनकध्वजम 27 परपतन्त सम ते वीरा विरेजुर भरतर्षभ वसन्ते पुष्पशबलाश चूताः परपतिता इव 28 ततः परथुथ्रुवुः शेषाः पुत्रास तव विशां पते तं कालम इव मन्यन्तॊ भीमसेनं महाबलम 29 थरॊणस तु समरे वीरं निर्थहन्तं सुतांस तव यदाथ्रिं वारिधाराभिः समन्ताथ वयकिरच छरैः 30 तत्राथ्भुतम अपश्याम कुन्तीपुत्रस्य पौरुषम थरॊणेन वार्यमाणॊ ऽपि निजघ्ने यत सुतांस तव 31 यदा हि गॊवृषॊ वर्षं संधारयति खात पतत भीमस तदा थरॊण मुक्तं शरवर्षम अथीधरत 32 अथ्भुतं च महाराज तत्र चक्रे वृकॊथरः यत पुत्रांस ते ऽवधीत संख्ये थरॊणं चैव नययॊधयत 33 पुत्रेषु तव वीरेषु चिक्रीडार्जुन पूर्वजः मृगेष्व इव महाराज चरन वयाघ्रॊ महाबलः 34 यदा वा पशुमध्यस्दॊ थरावयेत पशून वृकः वृकॊथरस तव सुतांस तदा वयथ्रावयथ रणे 35 गाङ्गेयॊ भगथत्तश च गौतमश च महारदः पाण्डवं रभसं युथ्धे वारयाम आसुर अर्जुनम 36 अस्त्रैर अस्त्राणि संवार्य तेषां सॊ ऽतिरदॊ रणे परवीरांस तव सैन्येषु परेषयाम आस मृत्यवे 37 अभिमन्युश च राजानम अम्बष्ठं लॊकविश्रुतम विरदं रदिनां शरेष्ठं कारयाम आस सायकैः 38 विरदॊ वध्यमानः स सौभथ्रेण यशस्विना अवप्लुत्य रदात तूर्णं सव्रीडॊ मनुजाधिपः 39 असिं चिक्षेप समरे सौभथ्रस्य महात्मनः आरुरॊह रदं चैव हार्थिक्यस्य महात्मनः 40 आपतन्तं तु निस्त्रिंशं युथ्धमार्ग विशारथः लाघवाथ वयंसयाम आस सौभथ्रः परवीरहा 41 वयंसितं वीक्ष्य निस्त्रिंशं सौभथ्रेण रणे तथा साधु साध्व इति सैन्यानां परणाथॊ ऽभूथ विशां पते 42 धृष्टथ्युम्नमुखास तव अन्ये तव सैन्यम अयॊधयन तदैव तावकाः सर्वे पाण्डुसैन्यम अयॊधयन 43 तत्राक्रन्थॊ महान आसीत तव तेषां च भारत निघ्नतां भृशम अन्यॊन्यं कुर्वतां कर्म थुष्करम 44 अन्यॊन्यं हि रणे शूराः केशेष्व आक्षिप्य मारिष नखैर थन्तैर अयुध्यन्त मुष्टिभिर जानुभिस तदा 45 बाहुभिश च तलैश चैव निस्त्रिंशैश च सुसंशितैः विवरं पराप्य चान्यॊन्यम अनयन यमसाथनम 46 नयहनच च पिता पुत्रं पुत्रश च पितरं रणे वयाकुलीकृतसंकल्पा युयुधुस तत्र मानवाः 47 रणे चारूणि चापानि हेमपृष्ठानि भारत हतानाम अपविथ्धानि कलापाश च महाधनाः 48 जातरूपमयैः पुङ्खै राजतैश च शिताः शराः तैलधौता वयराजन्त निर्मुक्तभुजगॊपमाः 49 हस्तिथन्त तसरून खड्गाञ जातरूपपरिष्कृतान चर्माणि चापविथ्धानि रुक्मपृष्ठानि धन्विनाम 50 सुवर्णविकृतप्रासान पट्टिशान हेमभूषितान जातरूपमयाश चर्ष्टीः शक्त्यश च कनकॊज्ज्वलाः 51 अपकृत्ताश च पतिता मुसलानि गुरूणि च परिघान पट्टिशांश चैव भिण्डिपालांश च मारिष 52 पतितांस तॊमरांश चापि चित्रा हेमपरिष्कृताः कुदाश च बहुधाकाराश चामरव्यजनानि च 53 नानाविधानि शस्त्राणि विसृज्य पतिता नराः जीवन्त इव थृश्यन्ते गतसत्त्वा महारदाः 54 गथा विमदितैर गात्रैर मुसलैर भिन्नमस्तकाः गजवाजिरदक्षुण्णाः शेरते सम नराः कषितौ 55 तदैवाश्वनृनागानां शरीरैर आबभौ तथा संछन्ना वसुधा राजन पर्वतैर इव सर्वतः 56 समरे पतितैश चैव शक्त्यृष्टि शरतॊमरैः निस्त्रिंशैः पट्टिशैः परासैर अयः कुन्तैः परश्वधैः 57 परिघैर भिण्डिपालैश च शतघ्नीभिस तदैव च शरीरैः शस्त्रभिन्नैश च समास्तीर्यत मेथिनी 58 निःशब्थैर अल्पशब्थैश च शॊणितौघपरिप्लुतैः गतासुभिर अमित्रघ्न विबभौ संवृता मही 59 स तलत्रैः स केयूरैर बाहुभिश चन्थनॊक्षितैः हस्तिहस्तॊपमैश छिन्नैर ऊरुभिश च तरस्विनाम 60 बथ्धचूडा मणिधरैः शिरॊभिश च सकुण्डलैः पतितैर वृषभाक्षाणां बभौ भारत मेथिनी 61 कवचैः शॊणिताथिग्धैर विप्रकीर्णैश च काञ्चनैः रराज सुभृशं भूमिः शान्तार्चिभिर इवानलैः 62 विप्रविथ्धैः कलापैश च पतितैश च शरासनैः विप्रकीर्णैः शरैश चापि रुक्मपुङ्खैः समन्ततः 63 रदैश च बहुभिर भग्नैः किङ्किणीजालमालिभिः वाजिभिश च हतैः कीर्णैः सरस्तजिह्वैः स शॊणितैः 64 अनुकर्षैः पताकाभिर उपासङ्गैर धवजैर अपि परवीराणां महाशङ्खैर विप्रकीर्णैश च पाण्डुरैः 65 सरस्तहस्तैश च मातङ्गैः शयानैर विबभौ मही नानारूपैर अलंकारैः परमथेवाभ्यलंकृता 66 थन्तिभिश चापरैस तत्र स परासैर गाढवेथनैः करैः शब्थं विमुञ्चथ्भिः शीकरं च मुहुर मुहुः विबभौ तथ रणस्दानं धम्यमानैर इवाचलैः 67 नाना रागैः कम्बलैश च परिस्तॊमैश च थन्तिनाम वैडूय मणिथण्डैश च पतितैर अङ्कुशैः शुभैः 68 घण्टाभिश च गजेन्थ्राणां पतिताभिः समन्ततः विघाटित विचित्राभिः कुदाभी राङ्कवैस तदा 69 गरैवेयैश चित्ररूपैश च रुक्मकक्ष्याभिर एव च यन्त्रैश च बहुधा छिन्नैस तॊमरैश च स कम्पनैः 70 अश्वानां रेणुकपिलै रुक्मच छन्नैर उरश छथैः साथिनां च भुजैश छिन्नैः पतितैः साङ्गथैस तदा 71 परासैश च विमलैस तीक्ष्णैर विमलाभिस तदर्ष्टिभिः उष्णीषैश च तदा छिन्नैः परविथ्धैश च ततस ततः 72 विचित्रैर अर्धचन्थ्रैश च जातरूपपरिष्कृतैः अश्वास्तर परिस्तॊमै राङ्कवैर मृथितैस तदा 73 नरेन्थ्र चूडामणिभिर विचित्रैश च महाधनैः छत्रैस तदापविथ्धैश च चामरव्यजनैर अपि 74 पथ्मेन्थु थयुतिभिश चैव वथनैश चारुकुण्डलैः कॢप्त शमश्रुभिर अत्यर्दं वीराणां समलंकृतैः 75 अपविथ्धैर महाराज सुवर्णॊज्ज्वल कुण्डलैः गरहनक्षत्रशबला थयौर इवासीथ वसुंधराः 76 एवम एते महासेने मृथिते तत्र भारत परस्परं समासाथ्य तव तेषां च संयुगे 77 तेषु शरान्तेषु भग्नेषु मृथितेषु च भारत रात्रिः समभवथ घॊरा नापश्याम ततॊ रणम 78 ततॊ ऽवहारं सैन्यानां परचक्रुः कुरुपाण्डवाः घॊरे निशामुखे रौथ्रे वर्तमाने सुथारुणे 79 अवहारं ततः कृत्वा सहिताः कुरुपाण्डवाः नयविशन्त यदाकालं गत्वा सवशिबिरं तथा |
1
[s] putraṃ tu nihataṃ śrutvā irāvantaṃ dhanaṃjayaḥ duḥkhena mahatāviṣṭo niḥśvasan pannago yathā 2 abravīt samare rājan vāsudevam idaṃ vacaḥ idaṃ nūnaṃ mahāprājño viduro dṛṣṭavān purā 3 kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca kṣayaṃ ghoraṃ mahāmatiḥ tato nivārayitavān dhṛtarāṣṭraṃ janeśvaram 4 avadhyā bahavo vīrāḥ saṃgrāme madhusūdana nihatāḥ kauravaiḥ saṃkhye tathāsmābhiś ca te hatāḥ 5 arthahetor naraśreṣṭha kriyate karma kutsitam dhig arthān yatkṛte hy evaṃ kriyate jñātisaṃkṣayaḥ 6 adhanasya mṛtaṃ śreyo na ca jñātivadhād dhanam kiṃ nu prāpsyāmahe kṛṣṇa hatvā jñātīn samāgatān 7 duryodhanāparādhena śakuneḥ saubalasya ca kṣatriyā nidhanaṃ yānti karṇa durmantritena ca 8 idānīṃ ca vijānāmi sukṛtaṃ madhusūdana kṛtaṃ rājñā mahābāho yācatā sma suyodhanam rājyārdhaṃ pañca vā grāmān nākārṣīt sa ca durmatiḥ 9 dṛṣṭvā hi kṣatriyāñ śūrāñ śayānān dharaṇītale nindāmi bhṛśam ātmānaṃ dhig astu kṣatrajīvikām 10 aśaktam iti mām ete jñāsyanti kṣatriyā raṇe yuddhaṃ mamābhirucitaṃ jñātibhir madhusūdana 11 saṃcodaya hayān kṣipraṃ dhārtarāṣṭracamūṃ prati pratariṣya mahāpāraṃ bhujābhyāṃ samarodadhim nāyaṃ klībayituṃ kālo vidyate mādhava kva cit 12 evam uktas tu pārthena keśavaḥ paravīrahā codayām āsa tān aśvān pāṇḍurān vātaraṃhasaḥ 13 atha śabdo mahān āsīt tava sainyasya bhārata mārutoddhūta vegasya sāgarasyeva parvaṇi 14 aparāhṇe mahārāja saṃgrāmaḥ samapadyata parjanyasamanirghoṣo bhīṣmasya saha pāṇḍavaiḥ 15 tato rājaṃs tava sutā bhīmasenam upādravan parivārya raṇe droṇaṃ vasavo vāsavaṃ yathā 16 tataḥ śāṃtanavo bhīṣmaḥ kṛpaś ca rathināṃ varaḥ bhagadattaḥ suśarmā ca dhanaṃjayam upādravan 17 hārdikyo bāhlikaś caiva sātyakiṃ samabhidrutau ambaṣṭhakas tu nṛpatir abhimanyum avārayat 18 śeṣās tv anye mahārāja śeṣān eva mahārathān tataḥ pravavṛte yuddhaṃ ghorarūpaṃ bhayāvaham 19 bhīmasenas tu saṃprekṣya putrāṃs tava janeśvara prajajvāla raṇe kruddho haviṣā havyavāḍ iva 20 putrās tu tava kaunteyaṃ chādayāṃ cakrire śaraiḥ prāvṛṣīva mahārāja jaladāḥ parvataṃ yathā 21 sa cchādyamāno bahudhā putrais tava viśāṃ pate sṛkkiṇī vilihan vīraḥ śārdūla iva darpitaḥ 22 vyūḍhoraskaṃ tato bhīmaḥ pātayām āsa pārthiva kṣurapreṇa sutīkṣṇena so 'bhavad gatajīvitaḥ 23 apareṇa tu bhallena pītena niśitena ca apātayat kuṇḍalinaṃ siṃhaḥ kṣudramṛgaṃ yathā 24 tataḥ suniśitān pītān samādatta śilīmukhān sa sapta tvarayā yuktaḥ putrāṃs te prāpya māriṣa 25 preṣitā bhīmasenena śarās te dṛḍhadhanvanā apātayanta putrāṃs te rathebhyaḥ sumahārathān 26 anādhṛṣṭiṃ kuṇḍa bhedaṃ vairāṭaṃ dīrghalocanam dīrghabāhuṃ subāhuṃ ca tathaiva kanakadhvajam 27 prapatanta sma te vīrā virejur bharatarṣabha vasante puṣpaśabalāś cūtāḥ prapatitā iva 28 tataḥ pradudruvuḥ śeṣāḥ putrās tava viśāṃ pate taṃ kālam iva manyanto bhīmasenaṃ mahābalam 29 droṇas tu samare vīraṃ nirdahantaṃ sutāṃs tava yathādriṃ vāridhārābhiḥ samantād vyakirac charaiḥ 30 tatrādbhutam apaśyāma kuntīputrasya pauruṣam droṇena vāryamāṇo 'pi nijaghne yat sutāṃs tava 31 yathā hi govṛṣo varṣaṃ saṃdhārayati khāt patat bhīmas tathā droṇa muktaṃ śaravarṣam adīdharat 32 adbhutaṃ ca mahārāja tatra cakre vṛkodaraḥ yat putrāṃs te 'vadhīt saṃkhye droṇaṃ caiva nyayodhayat 33 putreṣu tava vīreṣu cikrīḍārjuna pūrvajaḥ mṛgeṣv iva mahārāja caran vyāghro mahābalaḥ 34 yathā vā paśumadhyastho drāvayeta paśūn vṛkaḥ vṛkodaras tava sutāṃs tathā vyadrāvayad raṇe 35 gāṅgeyo bhagadattaś ca gautamaś ca mahārathaḥ pāṇḍavaṃ rabhasaṃ yuddhe vārayām āsur arjunam 36 astrair astrāṇi saṃvārya teṣāṃ so 'tiratho raṇe pravīrāṃs tava sainyeṣu preṣayām āsa mṛtyave 37 abhimanyuś ca rājānam ambaṣṭhaṃ lokaviśrutam virathaṃ rathināṃ śreṣṭhaṃ kārayām āsa sāyakaiḥ 38 viratho vadhyamānaḥ sa saubhadreṇa yaśasvinā avaplutya rathāt tūrṇaṃ savrīḍo manujādhipaḥ 39 asiṃ cikṣepa samare saubhadrasya mahātmanaḥ āruroha rathaṃ caiva hārdikyasya mahātmanaḥ 40 āpatantaṃ tu nistriṃśaṃ yuddhamārga viśāradaḥ lāghavād vyaṃsayām āsa saubhadraḥ paravīrahā 41 vyaṃsitaṃ vīkṣya nistriṃśaṃ saubhadreṇa raṇe tadā sādhu sādhv iti sainyānāṃ praṇādo 'bhūd viśāṃ pate 42 dhṛṣṭadyumnamukhās tv anye tava sainyam ayodhayan tathaiva tāvakāḥ sarve pāṇḍusainyam ayodhayan 43 tatrākrando mahān āsīt tava teṣāṃ ca bhārata nighnatāṃ bhṛśam anyonyaṃ kurvatāṃ karma duṣkaram 44 anyonyaṃ hi raṇe śūrāḥ keśeṣv ākṣipya māriṣa nakhair dantair ayudhyanta muṣṭibhir jānubhis tathā 45 bāhubhiś ca talaiś caiva nistriṃśaiś ca susaṃśitaiḥ vivaraṃ prāpya cānyonyam anayan yamasādanam 46 nyahanac ca pitā putraṃ putraś ca pitaraṃ raṇe vyākulīkṛtasaṃkalpā yuyudhus tatra mānavāḥ 47 raṇe cārūṇi cāpāni hemapṛṣṭhāni bhārata hatānām apaviddhāni kalāpāś ca mahādhanāḥ 48 jātarūpamayaiḥ puṅkhai rājataiś ca śitāḥ śarāḥ tailadhautā vyarājanta nirmuktabhujagopamāḥ 49 hastidanta tsarūn khaḍgāñ jātarūpapariṣkṛtān carmāṇi cāpaviddhāni rukmapṛṣṭhāni dhanvinām 50 suvarṇavikṛtaprāsān paṭṭiśān hemabhūṣitān jātarūpamayāś carṣṭīḥ śaktyaś ca kanakojjvalāḥ 51 apakṛttāś ca patitā musalāni gurūṇi ca parighān paṭṭiśāṃś caiva bhiṇḍipālāṃś ca māriṣa 52 patitāṃs tomarāṃś cāpi citrā hemapariṣkṛtāḥ kuthāś ca bahudhākārāś cāmaravyajanāni ca 53 nānāvidhāni śastrāṇi visṛjya patitā narāḥ jīvanta iva dṛśyante gatasattvā mahārathāḥ 54 gadā vimathitair gātrair musalair bhinnamastakāḥ gajavājirathakṣuṇṇāḥ śerate sma narāḥ kṣitau 55 tathaivāśvanṛnāgānāṃ śarīrair ābabhau tadā saṃchannā vasudhā rājan parvatair iva sarvataḥ 56 samare patitaiś caiva śaktyṛṣṭi śaratomaraiḥ nistriṃśaiḥ paṭṭiśaiḥ prāsair ayaḥ kuntaiḥ paraśvadhaiḥ 57 parighair bhiṇḍipālaiś ca śataghnībhis tathaiva ca śarīraiḥ śastrabhinnaiś ca samāstīryata medinī 58 niḥśabdair alpaśabdaiś ca śoṇitaughapariplutaiḥ gatāsubhir amitraghna vibabhau saṃvṛtā mahī 59 sa talatraiḥ sa keyūrair bāhubhiś candanokṣitaiḥ hastihastopamaiś chinnair ūrubhiś ca tarasvinām 60 baddhacūḍā maṇidharaiḥ śirobhiś ca sakuṇḍalaiḥ patitair vṛṣabhākṣāṇāṃ babhau bhārata medinī 61 kavacaiḥ śoṇitādigdhair viprakīrṇaiś ca kāñcanaiḥ rarāja subhṛśaṃ bhūmiḥ śāntārcibhir ivānalaiḥ 62 vipraviddhaiḥ kalāpaiś ca patitaiś ca śarāsanaiḥ viprakīrṇaiḥ śaraiś cāpi rukmapuṅkhaiḥ samantataḥ 63 rathaiś ca bahubhir bhagnaiḥ kiṅkiṇījālamālibhiḥ vājibhiś ca hataiḥ kīrṇaiḥ srastajihvaiḥ sa śoṇitaiḥ 64 anukarṣaiḥ patākābhir upāsaṅgair dhvajair api pravīrāṇāṃ mahāśaṅkhair viprakīrṇaiś ca pāṇḍuraiḥ 65 srastahastaiś ca mātaṅgaiḥ śayānair vibabhau mahī nānārūpair alaṃkāraiḥ pramadevābhyalaṃkṛtā 66 dantibhiś cāparais tatra sa prāsair gāḍhavedanaiḥ karaiḥ śabdaṃ vimuñcadbhiḥ śīkaraṃ ca muhur muhuḥ vibabhau tad raṇasthānaṃ dhamyamānair ivācalaiḥ 67 nānā rāgaiḥ kambalaiś ca paristomaiś ca dantinām vaiḍūya maṇidaṇḍaiś ca patitair aṅkuśaiḥ śubhaiḥ 68 ghaṇṭābhiś ca gajendrāṇāṃ patitābhiḥ samantataḥ vighāṭita vicitrābhiḥ kuthābhī rāṅkavais tathā 69 graiveyaiś citrarūpaiś ca rukmakakṣyābhir eva ca yantraiś ca bahudhā chinnais tomaraiś ca sa kampanaiḥ 70 aśvānāṃ reṇukapilai rukmac channair uraś chadaiḥ sādināṃ ca bhujaiś chinnaiḥ patitaiḥ sāṅgadais tathā 71 prāsaiś ca vimalais tīkṣṇair vimalābhis tatharṣṭibhiḥ uṣṇīṣaiś ca tathā chinnaiḥ praviddhaiś ca tatas tataḥ 72 vicitrair ardhacandraiś ca jātarūpapariṣkṛtaiḥ aśvāstara paristomai rāṅkavair mṛditais tathā 73 narendra cūḍāmaṇibhir vicitraiś ca mahādhanaiḥ chatrais tathāpaviddhaiś ca cāmaravyajanair api 74 padmendu dyutibhiś caiva vadanaiś cārukuṇḍalaiḥ kḷpta śmaśrubhir atyarthaṃ vīrāṇāṃ samalaṃkṛtaiḥ 75 apaviddhair mahārāja suvarṇojjvala kuṇḍalaiḥ grahanakṣatraśabalā dyaur ivāsīd vasuṃdharāḥ 76 evam ete mahāsene mṛdite tatra bhārata parasparaṃ samāsādya tava teṣāṃ ca saṃyuge 77 teṣu śrānteṣu bhagneṣu mṛditeṣu ca bhārata rātriḥ samabhavad ghorā nāpaśyāma tato raṇam 78 tato 'vahāraṃ sainyānāṃ pracakruḥ kurupāṇḍavāḥ ghore niśāmukhe raudre vartamāne sudāruṇe 79 avahāraṃ tataḥ kṛtvā sahitāḥ kurupāṇḍavāḥ nyaviśanta yathākālaṃ gatvā svaśibiraṃ tadā |