|
1
[स] अर्जुनस तु नरव्याघ्र सुशर्मप्रमुखान नृपान अनयत परेतराजस्य भवनं सायकैः शितैः 2 सुशर्मापि ततॊ बाणैः पार्दं विव्याध संयुगे वासुथेवं च सप्तत्या पार्दं च नवभिः पुनः 3 तान निवार्य शरौघेण शक्रसूनुर महारदः सुशर्मणॊ रणे यॊधान पराहिणॊथ यमसाथनम 4 ते वध्यमानाः पार्देन कालेनेव युगक्षये वयथ्रवन्त रणे राजन भये जाते महारदाः 5 उत्सृज्य तुरगान के चिथ रदान के चिच च मारिष गजान अन्ये समुत्सृज्य पराथ्रवन्त थिशॊ थश 6 अपरे तुथ्यमानास तु वाजिनार रदा रणात तवरया परया युक्ताः पराथ्रवन्त विशां पते 7 पाथाताश चापि शस्त्राणि समुत्सृज्य महारणे निरपेक्षा वयधावन्त तेन तेन सम भारत 8 वार्यमाणाः सम बहुशस तरैगर्तेन सुशर्मणा तदान्यैः पार्दिवश्रेष्ठैर न वयतिष्ठन्त संयुगे 9 तथ बलं परथ्रुतं थृष्ट्वा पुत्रॊ थुर्यॊधनस तव पुरस्कृत्य रणे भीष्मं सर्वसैन्यपुरस्कृतम 10 सर्वॊथ्यॊगेन महता धनंजयम उपाथ्रवत तरिगर्ताधिपतेर अर्दे जीवितस्य विशां पते 11 स एकः समरे तस्दौ किरन बहुविधाञ शरान भरातृभिः सहितः सर्वैः शेषा विप्रथ्रुता नराः 12 तदैव पण्डवा राजन सर्वॊथ्यॊगेन थंशिताः परययुः फल्गुनार्दाय यत्र भीष्मॊ वयवस्दितः 13 जानन्तॊ ऽपि रणे शौर्यं घॊरं गाण्डीवधन्वनः हाहाकारकृतॊत्साहा भीष्मं जग्मुः समन्ततः 14 ततस तालध्वजः शूरः पाण्डवानाम अनीकिनीम छाथयाम आस समरे शरैः संनतपर्वभिः 15 एकीभूतास ततः सर्वे कुरवः पाण्डवैः सह अयुध्यन्त महाराज मध्यं पराप्ते थिवाकरे 16 सात्यकिः कृतवर्माणं विथ्ध्वा पञ्चभिर आयसैः अतिष्ठथ आहवे शूरः किरन बाणान सहस्रशः 17 तदैव थरुपथॊ राजा थरॊणं विथ्ध्वा शितैः शरैः पुनर विव्याध सप्तत्या सारदिं चास्य सप्तभिः 18 भीमसेनस तु राजानं बाह्लिकं परपितामहम विथ्ध्वानथन महानाथं शार्थूल इव कानने 19 आर्जुनिश चित्रसेनेन विथ्धॊ बहुभिर आशुगैः चित्रसेनं तरिभिर बाणैर विव्याध हृथये भृशम 20 समागतौ तौ तु रणे महामात्रौ वयरॊचताम यदा थिवि महाघॊरौ राजन बुध शनैश्चरौ 21 तस्याश्वांश चतुरॊ हत्वा सूतं च नवभिः शरैः ननाथ बलवन नाथं सौभथ्रः परवीरहा 22 हताश्वात तु रदात तूर्णम अवप्लुत्य महारदः आरुरॊह रदं तूर्णं थुर्मुखस्य विशां पते 23 थरॊणश च थरुपथं विथ्ध्वा शरैः संनतपर्वभिः सारदिं चास्य विव्याध तवरमाणः पराक्रमी 24 पीड्यमानस ततॊ राजा थरुपथॊ वाहिनीमुखे अपायाज जवनैर अश्वैः पूर्ववैरम अनुस्मरन 25 भीमसेनस तु राजानं मुहूराथ इव बाह्लिकम वयश्व सूत रदं चक्रे सर्वसैन्यस्य पश्यतः 26 स संभ्रमॊ महाराज संशयं परमं गतः अवप्लुत्य ततॊ वाहाथ बाह्लिकः पुरुषॊत्तमः आरुरॊह रदं तूर्णं लक्ष्मणस्य महारदः 27 सात्यकिः कृतवर्माणं वारयित्वा महारदः शारैर बहुविधै राजन्न आससाथ पितामहम 28 स विथ्ध्वा भारतं षष्ट्या निशितैर लॊमवाहिभिः ननर्तेव रदॊपस्दे विधुन्वानॊ महथ धनुः 29 तस्यायसीं महाशक्तिं चिक्षेपाद पितामहः हेमचित्रां महावेगां नागकन्यॊपमां शुभाम 30 ताम आपतन्तीं सहसा मृत्युकल्पां सुतेजनाम धवंसयाम आस वार्ष्णेयॊ लाघवेन महायशाः 31 अनासाथ्य तु वार्ष्णेयं शक्तिः परमथारुणा नयपतथ धरणी पृष्ठे महॊल्केव गतप्रभा 32 वार्ष्णेयस तु ततॊ राजन सवां शक्तिं घॊरथर्शनाम वेगवथ गृह्य चिक्षेप पितामह रदं परति 33 वार्ष्णेय भुजवेगेन परणुन्ना सा महाहवे अभिथुथ्राव वेगेन कालरात्रिर यदा नरम 34 ताम आपतन्तीं सहसा थविधा चिच्छेथ भारत कषुरप्राभ्यां सुतीक्ष्णाभ्यां सान्वकीर्यत भूतले 35 छित्त्वा तु शक्तिं गाङ्गेयः सात्यकिं नवभिः शरैः आजघानॊरसि करुथ्धः परहसञ शत्रुकर्शनः 36 ततः सरदनागाश्वाः पाण्डवाः पाण्डुपूर्वज परिवव्रू रणे भीष्मं माधवत्राणकारणात 37 ततः परववृते युथ्धं तुमुलं लॊमहर्षणम पाण्डवानां कुरूणां च समरे विजयैषिणाम |
1
[s] arjunas tu naravyāghra suśarmapramukhān nṛpān anayat pretarājasya bhavanaṃ sāyakaiḥ śitaiḥ 2 suśarmāpi tato bāṇaiḥ pārthaṃ vivyādha saṃyuge vāsudevaṃ ca saptatyā pārthaṃ ca navabhiḥ punaḥ 3 tān nivārya śaraugheṇa śakrasūnur mahārathaḥ suśarmaṇo raṇe yodhān prāhiṇod yamasādanam 4 te vadhyamānāḥ pārthena kāleneva yugakṣaye vyadravanta raṇe rājan bhaye jāte mahārathāḥ 5 utsṛjya turagān ke cid rathān ke cic ca māriṣa gajān anye samutsṛjya prādravanta diśo daśa 6 apare tudyamānās tu vājināra rathā raṇāt tvarayā parayā yuktāḥ prādravanta viśāṃ pate 7 pādātāś cāpi śastrāṇi samutsṛjya mahāraṇe nirapekṣā vyadhāvanta tena tena sma bhārata 8 vāryamāṇāḥ sma bahuśas traigartena suśarmaṇā tathānyaiḥ pārthivaśreṣṭhair na vyatiṣṭhanta saṃyuge 9 tad balaṃ pradrutaṃ dṛṣṭvā putro duryodhanas tava puraskṛtya raṇe bhīṣmaṃ sarvasainyapuraskṛtam 10 sarvodyogena mahatā dhanaṃjayam upādravat trigartādhipater arthe jīvitasya viśāṃ pate 11 sa ekaḥ samare tasthau kiran bahuvidhāñ śarān bhrātṛbhiḥ sahitaḥ sarvaiḥ śeṣā vipradrutā narāḥ 12 tathaiva paṇḍavā rājan sarvodyogena daṃśitāḥ prayayuḥ phalgunārthāya yatra bhīṣmo vyavasthitaḥ 13 jānanto 'pi raṇe śauryaṃ ghoraṃ gāṇḍīvadhanvanaḥ hāhākārakṛtotsāhā bhīṣmaṃ jagmuḥ samantataḥ 14 tatas tāladhvajaḥ śūraḥ pāṇḍavānām anīkinīm chādayām āsa samare śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ 15 ekībhūtās tataḥ sarve kuravaḥ pāṇḍavaiḥ saha ayudhyanta mahārāja madhyaṃ prāpte divākare 16 sātyakiḥ kṛtavarmāṇaṃ viddhvā pañcabhir āyasaiḥ atiṣṭhad āhave śūraḥ kiran bāṇān sahasraśaḥ 17 tathaiva drupado rājā droṇaṃ viddhvā śitaiḥ śaraiḥ punar vivyādha saptatyā sārathiṃ cāsya saptabhiḥ 18 bhīmasenas tu rājānaṃ bāhlikaṃ prapitāmaham viddhvānadan mahānādaṃ śārdūla iva kānane 19 ārjuniś citrasenena viddho bahubhir āśugaiḥ citrasenaṃ tribhir bāṇair vivyādha hṛdaye bhṛśam 20 samāgatau tau tu raṇe mahāmātrau vyarocatām yathā divi mahāghorau rājan budha śanaiścarau 21 tasyāśvāṃś caturo hatvā sūtaṃ ca navabhiḥ śaraiḥ nanāda balavan nādaṃ saubhadraḥ paravīrahā 22 hatāśvāt tu rathāt tūrṇam avaplutya mahārathaḥ āruroha rathaṃ tūrṇaṃ durmukhasya viśāṃ pate 23 droṇaś ca drupadaṃ viddhvā śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ sārathiṃ cāsya vivyādha tvaramāṇaḥ parākramī 24 pīḍyamānas tato rājā drupado vāhinīmukhe apāyāj javanair aśvaiḥ pūrvavairam anusmaran 25 bhīmasenas tu rājānaṃ muhūrād iva bāhlikam vyaśva sūta rathaṃ cakre sarvasainyasya paśyataḥ 26 sa saṃbhramo mahārāja saṃśayaṃ paramaṃ gataḥ avaplutya tato vāhād bāhlikaḥ puruṣottamaḥ āruroha rathaṃ tūrṇaṃ lakṣmaṇasya mahārathaḥ 27 sātyakiḥ kṛtavarmāṇaṃ vārayitvā mahārathaḥ śārair bahuvidhai rājann āsasāda pitāmaham 28 sa viddhvā bhārataṃ ṣaṣṭyā niśitair lomavāhibhiḥ nanarteva rathopasthe vidhunvāno mahad dhanuḥ 29 tasyāyasīṃ mahāśaktiṃ cikṣepātha pitāmahaḥ hemacitrāṃ mahāvegāṃ nāgakanyopamāṃ śubhām 30 tām āpatantīṃ sahasā mṛtyukalpāṃ sutejanām dhvaṃsayām āsa vārṣṇeyo lāghavena mahāyaśāḥ 31 anāsādya tu vārṣṇeyaṃ śaktiḥ paramadāruṇā nyapatad dharaṇī pṛṣṭhe maholkeva gataprabhā 32 vārṣṇeyas tu tato rājan svāṃ śaktiṃ ghoradarśanām vegavad gṛhya cikṣepa pitāmaha rathaṃ prati 33 vārṣṇeya bhujavegena praṇunnā sā mahāhave abhidudrāva vegena kālarātrir yathā naram 34 tām āpatantīṃ sahasā dvidhā ciccheda bhārata kṣuraprābhyāṃ sutīkṣṇābhyāṃ sānvakīryata bhūtale 35 chittvā tu śaktiṃ gāṅgeyaḥ sātyakiṃ navabhiḥ śaraiḥ ājaghānorasi kruddhaḥ prahasañ śatrukarśanaḥ 36 tataḥ sarathanāgāśvāḥ pāṇḍavāḥ pāṇḍupūrvaja parivavrū raṇe bhīṣmaṃ mādhavatrāṇakāraṇāt 37 tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam pāṇḍavānāṃ kurūṇāṃ ca samare vijayaiṣiṇām |