|
1
[स] भगथत्तः कृपः शल्यः कृतवर्मा च सात्वतः विन्थानुविन्थाव आवन्त्यौ सैन्धवश च जयथ्रदः 2 चित्रसेनॊ विकर्णश च तदा थुर्मर्षणॊ युवा थशैते तावका यॊधा भीमसेनम अयॊधयन 3 महत्या सेनया युक्ता नानाथेशसमुत्दया भीष्मस्य समरे राजन परार्दयाना महथ यशः 4 शल्यस तु नवभिर बाणैर भीमसेनम अताडयत कृतवर्मा तरिभिर बाणैः कृपश च नवभिः शरैः 5 चित्रसेनॊ विकर्णश च भगथत्तश च मारिष थशभिर थशभिर भल्लैर भीमसेनम अताडयन 6 सैन्धवश च तरिभिर बाणैर जत्रु थेशे ऽभयताथयत विन्थानुविन्थाव आवन्त्यौ पञ्चभिः पञ्चभिः शरैः थुर्मर्षणश च विंशत्या पाण्डवं निशितैः शरैः 7 स तान सर्वान महाराज भराजमानान पृदक पृदक परवीरान सर्वलॊकस्य धार्तराष्ट्रान महारदान विव्याध बहुभिर बाणैर भीमसेनॊ महाबलः 8 शल्यं पञ्चाशता विथ्ध्वा कृतवर्माणम अष्टभिः कृपस्य स शरं चापं मध्ये चिच्छेथ भारत अदैनं छिन्नधन्वानं पुनर विव्याध पञ्चभिः 9 विन्थानुविन्थौ च तदा तरिभिस तरिभिर अताटयत थुर्मर्षणं च विंशत्या चित्रसेनं च पञ्चभिः 10 विकर्णं थशभिर बाणैः पञ्चभिश च जयथ्रदम विथ्ध्वा भीमॊ ऽनथथ धृष्टः सैन्धवं च पुनस तरिभिः 11 अदान्यथ धनुर आथाय गौतमॊ रदिनां वरः भीमं विव्याध संरब्धॊ थशभिर निशितैः शरैः 12 स विथ्धॊ बहुभिर बाणैस तॊत्त्रैर इव महाथ्विपः ततः करुथ्धॊ महाबाहुर भीमसेनः परतापवान गौतमं ताडयाम आस शरैर बहुभिर आहवे 13 सैन्धवस्य तदाश्वांश च सारदिं च तरिभिः शरैः पराहिणॊन मृत्युलॊकाय कालान्तकसमथ्युतिः 14 हताश्वात तु रदात तूर्णम अवप्लुत्य महारदः शरांश चिक्षेप निशितान भीमसेनस्य संयुगे 15 तस्य भीमॊ धनुर्मध्ये थवाभ्यां चिच्छेथ भारत भल्लाभ्यां भरतश्रेष्ठ सैन्धवस्य महात्मनः 16 स छिन्नधन्वा विरदॊ हताश्वॊ हतसारदिः चित्रसेनरदं राजन्न आरुरॊह तवरान्वितः 17 अत्यथ्भुतं रणे कर्मकृतवांस तत्र पाण्डवः महारदाञ शरैर विथ्ध्वा वारयित्वा महारदः विरदं सैन्धवं चक्रे सर्वलॊकस्य पश्यतः 18 नातीव ममृषे शल्यॊ भीमसेनस्य विक्रमम स संधाय शरांस तीक्ष्णान कर्मार परिमार्जितान भीमं विव्याध सप्तत्या तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत 19 कृपश च कृतवर्मा च भगथत्तश च मारिष विन्थानुविन्थाव आवन्त्यौ चित्रसेनश च संयुगे 20 थुर्मर्षणॊ विकर्णश च सिन्धुराजश च वीर्यवान भीमं ते विव्यधुस तूर्णं शल्य हेतॊर अरिंथमाः 21 स तु तान परतिविव्याध पञ्चभिः पञ्चभिः शरैः शल्यं विव्याध सप्तत्या पुनश च थशभिः शरैः 22 तं शल्यॊ नवभिर विथ्ध्वा पुनर विव्याध पञ्चभिः सारदिं चास्य भल्लेन गाढं विव्याध मर्मणि 23 विशॊकं वीक्ष्य निर्भिन्नं भीमसेनः परतापवान मथ्रराजं तरिभिर बाणैर बाह्वॊर उरसि चार्पयत 24 तदेतरान महेष्वासांस तरिभिर तरिभिर अजिह्मगैः ताडयाम आस समरे सिंहवच च ननाथ च 25 ते हि यत्ता महेष्वासाः पाण्डवं युथ्धथुर्मथम तरिभिस तरिभिर अकुण्ठाग्रैर भृशं मर्मस्व अताडयन 26 तॊ ऽतिविथ्धॊ महेष्वासॊ भीमसेनॊ न विव्यदे पर्वतॊ वारिधाराभिर वर्षमाणैर इवाम्बुथैः 27 शल्यं च नवभिर बाणैर भृशं विथ्ध्वा महायशाः पराग्ज्यॊतिषं शतेनाजौ राजन विव्याध वै थृढम 28 ततस तु स शरं चापं सात्वतस्य महात्मनः कषुरप्रेण सुतीक्ष्णेन चिच्छेथ हृतहस्तवत 29 अदान्यथ धनुर आथाय कृतवर्मा वृकॊथरम आजघान भरुवॊर मध्ये नाराचेन परंतप 30 भीमस तु समरे विथ्ध्वा शल्यं नवभिर आयसैः भगथत्तं तरिभिश चैव कृतवर्माणम अष्टभिः 31 थवाभ्यां थवाभ्यां च विव्याध गौतमप्रभृतीन रदान ते तु तं समरे राजन विव्यधुर निशितैः शरैः 32 स तदा पीड्यमानॊ ऽपि सर्वतस तैर महारदैः मत्वा तृणेन तांस तुल्यान विचचार गतव्यदः 33 ते चापि रदिनां शरेष्ठा भीमाय निशिताञ शरान परेषयाम आसुर अव्यग्राः शतशॊ ऽद सहस्रशः 34 तस्य शक्तिं महावेगं भगथत्तॊ महारदः चिक्षेप समरे वीरः सवर्णथण्डां महाधनाम 35 तॊमरं सैन्धवॊ राजा पट्टिषं च महाभुवः शतघ्नीं च कृपॊ राजञ शरं शल्यश च संयुगे 36 अदेतरे महेष्वासाः पञ्च पञ्च शिलीमुखान भीमसेनं समुथ्थिश्य परेषयाम आसुर ओजसा 37 तॊमरं स थविधा चक्रे कषुरप्रेणानिलात्मजः पट्टिशं च तरिभिर बाणैश चिच्छेथ तिलकाण्डवत 38 स बिभेथ शतघ्नीं च नवभिः कङ्कपत्रिभिः मथ्रराजप्रयुक्तं च शरं छित्त्वा महाबलः 39 शक्तिं चिच्छेथ सहसा भगथत्तेरितां रणे तदेतराञ शरान घॊराञ शरैः संनतपर्वभिः 40 भीमसेनॊ रणश्लाघी तरिधैकैकं समाच्छिनत तांश च सर्वान महेष्वासांस तरिभिस तरिभिर अताडयत 41 ततॊ धनंजयस तत्र वर्तमाने महारणे जगाम स रदेनाजौ भीमं थृष्ट्वा महारदम निघ्नन्तं समरे शत्रून यॊधयानं च सायकैः 42 तौ तु तत्र महात्मानौ समेतौ वीक्ष्य पाण्डवौ नाशशंसुर जयं तत्र तावकाः पुरुषर्षभ 43 अदार्जुनॊ रणे भीष्मं यॊधयन वै महारदम भीष्मस्य निधनाकाङ्क्षी पुरस्कृत्य शिखण्डिनम 44 आससाथ रणे यॊधांस तावकान थश भारत ये सम भीमं रणे राजन यॊधयन्तॊ वयवस्दिताः बीभत्सुस तान अदाविध्यथ भीमस्य परियकाम्यया 45 ततॊ थुर्यॊधनॊ राजा सुशर्माणम अचॊथयत अर्जुनस्य वधार्दाय भीमसेनस्य चॊभयॊः 46 सुशर्मन गच्छ शीघ्रं तवं बलौघैः परिवारितः जहि पाण्डुसुताव एतौ धनंजय वृकॊथरौ 47 तच छरुत्वा शासनं तस्य तरिगर्तः परस्दलाधिपः अभिथ्रुत्य रणे भीमम अर्जुनं चैव धन्विनौ 48 रदैर अनेकसाहस्रैः परिवव्रे समन्ततः ततः परववृते युथ्धम अर्जुनस्य परैः सह |
1
[s] bhagadattaḥ kṛpaḥ śalyaḥ kṛtavarmā ca sātvataḥ vindānuvindāv āvantyau saindhavaś ca jayadrathaḥ 2 citraseno vikarṇaś ca tathā durmarṣaṇo yuvā daśaite tāvakā yodhā bhīmasenam ayodhayan 3 mahatyā senayā yuktā nānādeśasamutthayā bhīṣmasya samare rājan prārthayānā mahad yaśaḥ 4 śalyas tu navabhir bāṇair bhīmasenam atāḍayat kṛtavarmā tribhir bāṇaiḥ kṛpaś ca navabhiḥ śaraiḥ 5 citraseno vikarṇaś ca bhagadattaś ca māriṣa daśabhir daśabhir bhallair bhīmasenam atāḍayan 6 saindhavaś ca tribhir bāṇair jatru deśe 'bhyatādayat vindānuvindāv āvantyau pañcabhiḥ pañcabhiḥ śaraiḥ durmarṣaṇaś ca viṃśatyā pāṇḍavaṃ niśitaiḥ śaraiḥ 7 sa tān sarvān mahārāja bhrājamānān pṛthak pṛthak pravīrān sarvalokasya dhārtarāṣṭrān mahārathān vivyādha bahubhir bāṇair bhīmaseno mahābalaḥ 8 śalyaṃ pañcāśatā viddhvā kṛtavarmāṇam aṣṭabhiḥ kṛpasya sa śaraṃ cāpaṃ madhye ciccheda bhārata athainaṃ chinnadhanvānaṃ punar vivyādha pañcabhiḥ 9 vindānuvindau ca tathā tribhis tribhir atāṭayat durmarṣaṇaṃ ca viṃśatyā citrasenaṃ ca pañcabhiḥ 10 vikarṇaṃ daśabhir bāṇaiḥ pañcabhiś ca jayadratham viddhvā bhīmo 'nadad dhṛṣṭaḥ saindhavaṃ ca punas tribhiḥ 11 athānyad dhanur ādāya gautamo rathināṃ varaḥ bhīmaṃ vivyādha saṃrabdho daśabhir niśitaiḥ śaraiḥ 12 sa viddho bahubhir bāṇais tottrair iva mahādvipaḥ tataḥ kruddho mahābāhur bhīmasenaḥ pratāpavān gautamaṃ tāḍayām āsa śarair bahubhir āhave 13 saindhavasya tathāśvāṃś ca sārathiṃ ca tribhiḥ śaraiḥ prāhiṇon mṛtyulokāya kālāntakasamadyutiḥ 14 hatāśvāt tu rathāt tūrṇam avaplutya mahārathaḥ śarāṃś cikṣepa niśitān bhīmasenasya saṃyuge 15 tasya bhīmo dhanurmadhye dvābhyāṃ ciccheda bhārata bhallābhyāṃ bharataśreṣṭha saindhavasya mahātmanaḥ 16 sa chinnadhanvā viratho hatāśvo hatasārathiḥ citrasenarathaṃ rājann āruroha tvarānvitaḥ 17 atyadbhutaṃ raṇe karmakṛtavāṃs tatra pāṇḍavaḥ mahārathāñ śarair viddhvā vārayitvā mahārathaḥ virathaṃ saindhavaṃ cakre sarvalokasya paśyataḥ 18 nātīva mamṛṣe śalyo bhīmasenasya vikramam sa saṃdhāya śarāṃs tīkṣṇān karmāra parimārjitān bhīmaṃ vivyādha saptatyā tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt 19 kṛpaś ca kṛtavarmā ca bhagadattaś ca māriṣa vindānuvindāv āvantyau citrasenaś ca saṃyuge 20 durmarṣaṇo vikarṇaś ca sindhurājaś ca vīryavān bhīmaṃ te vivyadhus tūrṇaṃ śalya hetor ariṃdamāḥ 21 sa tu tān prativivyādha pañcabhiḥ pañcabhiḥ śaraiḥ śalyaṃ vivyādha saptatyā punaś ca daśabhiḥ śaraiḥ 22 taṃ śalyo navabhir viddhvā punar vivyādha pañcabhiḥ sārathiṃ cāsya bhallena gāḍhaṃ vivyādha marmaṇi 23 viśokaṃ vīkṣya nirbhinnaṃ bhīmasenaḥ pratāpavān madrarājaṃ tribhir bāṇair bāhvor urasi cārpayat 24 tathetarān maheṣvāsāṃs tribhir tribhir ajihmagaiḥ tāḍayām āsa samare siṃhavac ca nanāda ca 25 te hi yattā maheṣvāsāḥ pāṇḍavaṃ yuddhadurmadam tribhis tribhir akuṇṭhāgrair bhṛśaṃ marmasv atāḍayan 26 to 'tividdho maheṣvāso bhīmaseno na vivyathe parvato vāridhārābhir varṣamāṇair ivāmbudaiḥ 27 śalyaṃ ca navabhir bāṇair bhṛśaṃ viddhvā mahāyaśāḥ prāgjyotiṣaṃ śatenājau rājan vivyādha vai dṛḍham 28 tatas tu sa śaraṃ cāpaṃ sātvatasya mahātmanaḥ kṣurapreṇa sutīkṣṇena ciccheda hṛtahastavat 29 athānyad dhanur ādāya kṛtavarmā vṛkodaram ājaghāna bhruvor madhye nārācena paraṃtapa 30 bhīmas tu samare viddhvā śalyaṃ navabhir āyasaiḥ bhagadattaṃ tribhiś caiva kṛtavarmāṇam aṣṭabhiḥ 31 dvābhyāṃ dvābhyāṃ ca vivyādha gautamaprabhṛtīn rathān te tu taṃ samare rājan vivyadhur niśitaiḥ śaraiḥ 32 sa tathā pīḍyamāno 'pi sarvatas tair mahārathaiḥ matvā tṛṇena tāṃs tulyān vicacāra gatavyathaḥ 33 te cāpi rathināṃ śreṣṭhā bhīmāya niśitāñ śarān preṣayām āsur avyagrāḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ 34 tasya śaktiṃ mahāvegaṃ bhagadatto mahārathaḥ cikṣepa samare vīraḥ svarṇadaṇḍāṃ mahādhanām 35 tomaraṃ saindhavo rājā paṭṭiṣaṃ ca mahābhuvaḥ śataghnīṃ ca kṛpo rājañ śaraṃ śalyaś ca saṃyuge 36 athetare maheṣvāsāḥ pañca pañca śilīmukhān bhīmasenaṃ samuddiśya preṣayām āsur ojasā 37 tomaraṃ sa dvidhā cakre kṣurapreṇānilātmajaḥ paṭṭiśaṃ ca tribhir bāṇaiś ciccheda tilakāṇḍavat 38 sa bibheda śataghnīṃ ca navabhiḥ kaṅkapatribhiḥ madrarājaprayuktaṃ ca śaraṃ chittvā mahābalaḥ 39 śaktiṃ ciccheda sahasā bhagadatteritāṃ raṇe tathetarāñ śarān ghorāñ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ 40 bhīmaseno raṇaślāghī tridhaikaikaṃ samācchinat tāṃś ca sarvān maheṣvāsāṃs tribhis tribhir atāḍayat 41 tato dhanaṃjayas tatra vartamāne mahāraṇe jagāma sa rathenājau bhīmaṃ dṛṣṭvā mahāratham nighnantaṃ samare śatrūn yodhayānaṃ ca sāyakaiḥ 42 tau tu tatra mahātmānau sametau vīkṣya pāṇḍavau nāśaśaṃsur jayaṃ tatra tāvakāḥ puruṣarṣabha 43 athārjuno raṇe bhīṣmaṃ yodhayan vai mahāratham bhīṣmasya nidhanākāṅkṣī puraskṛtya śikhaṇḍinam 44 āsasāda raṇe yodhāṃs tāvakān daśa bhārata ye sma bhīmaṃ raṇe rājan yodhayanto vyavasthitāḥ bībhatsus tān athāvidhyad bhīmasya priyakāmyayā 45 tato duryodhano rājā suśarmāṇam acodayat arjunasya vadhārthāya bhīmasenasya cobhayoḥ 46 suśarman gaccha śīghraṃ tvaṃ balaughaiḥ parivāritaḥ jahi pāṇḍusutāv etau dhanaṃjaya vṛkodarau 47 tac chrutvā śāsanaṃ tasya trigartaḥ prasthalādhipaḥ abhidrutya raṇe bhīmam arjunaṃ caiva dhanvinau 48 rathair anekasāhasraiḥ parivavre samantataḥ tataḥ pravavṛte yuddham arjunasya paraiḥ saha |