|
1
[धृ] थवैधीभवति मे चित्तं हरिया तुष्ट्या च संजय मम पुत्रस्य यत सैन्यं सौभथ्रः समवारयत 2 विस्तरेणैव मे शंस सर्वं गावल्गणे पुनः विक्रीडितं कुमारस्य सकन्थस्येवासुरैः सह 3 [स] हन्त ते संप्रवक्ष्यामि विमर्थम अतिथारुणम एकस्य च बहूनां च यदासीत तुमुलॊ रणः 4 अभिमन्युः कृतॊत्साहः कृतॊत्साहान अरिंथमान रदस्दॊ रदिनः सर्वांस तावकान अप्य अहर्षयत 5 थरॊणं कर्णं कृपं शल्यं थरौणिं भॊजं बृहथ्बलम थुर्यॊधनं सौमथत्तिं शकुनिं च महाबलम 6 नाना नृपान नृपसुतान सैन्यानि विविधानि च अलातचक्रवत सर्वांश चरन बाणैः समभ्ययात 7 निघ्नन्न अमित्रान सौभथ्रः परमास्त्रः परतापवान अथर्शयत तेजस्वी थिक्षु सर्वासु भारत 8 तथ थृष्ट्वा चरितं तस्य सौभथ्रस्यामितौजसः समकम्पन्त सैन्यानि तवथीयानि पुनः पुनः 9 अदाब्रवीन महाप्राज्ञॊ भारथ्वाजः परतापवान हर्षेणॊत्फुल्ल नयनः कृपम आभाष्य स तवरम 10 घट्टयन्न इव मर्माणि तव पुत्रस्य मारिष अभिमन्युं रणे थृष्ट्वा तथा रणविशारथम 11 एष गच्छति सौभथ्रः पार्दानाम अग्रतॊ युवा नन्थयन सुहृथः सर्वान राजानं च युधिष्ठिरम 12 नकुलं सहथेवं च भीमसेनं च पाण्डवम बन्धून संबन्धिनश चान्यान मध्यस्दान सुहृथस तदा 13 नास्य युथ्धे समं मन्ये कं चिथ अन्यं धनुर्धरम इच्छन हन्याथ इमां सेनां किमर्दम अपि नेच्छति 14 थरॊणस्य परीतिसंयुक्तं शरुत्वा वाक्यं तवात्मजः आर्जुनिं परति संक्रुथ्धॊ थरॊणं थृष्ट्वा समयन्न इव 15 अद थुर्यॊधनः कर्णम अब्रवीथ बाह्लिकं कृपम थुःसासनं मथ्रराजं तांस तांश चान्यान महारदान 16 सर्वमूर्धावसिक्तानाम आचार्यॊ बरह्मचित्तमः अर्जुनस्य सुतं मूढं नाभिहन्तुम इहेच्छति 17 न हय अस्य समरे मुच्येथ अन्तकॊ ऽपय आततायिनः किम अङ्गपुनर एवान्यॊ मर्त्यः सत्यं बरवीमि वः 18 अर्जुनस्य सुतं तव एष शिष्यत्वाथ अभिरक्षति पुत्राः शिष्याश च थयितास तथ अपत्यं च धर्मिणाम 19 संरक्ष्यमाणॊ थरॊणेन मन्यते वीर्यम आत्मनः आत्मसंभावितॊ मूढस तं परमद्नीत माचिरम 20 एवम उक्तास तु ते राज्ञा सात्वती पुत्रम अभ्ययुः संरब्धास तं जिघांसन्तॊ भारथ्वाजस्य पश्यतः 21 थुःशासनस तु तच छरुत्वा थुर्यॊधन वचस तथा अब्रवीत कुरुशार्थूलॊ थुर्यॊधनम इथं वचः 22 अहम एनं हनिष्यामि महाराज बरवीमि ते मिषतां पाण्डुपुत्राणां पाञ्चालानां च पश्यताम परसिष्याम्य अद सौभथ्रं यदा राहुर थिवाकरम 23 उत्क्रुश्य चाब्रवीथ वाक्यं कुरुराजम इथं पुनः शरुत्वा कृष्णौ मया गरस्तं सौभथ्रम अतिमानिनौ गमिष्यतः परेतलॊकं जीवलॊकान न संशयः 24 तौ च शरुत्वा मृतौ वयक्तं पाण्डॊः कषेत्रॊथ्भवाः सुताः एकाह्ना ससुहृथ वर्गाः कलैब्याथ धास्यन्ति जीवितम 25 तस्माथ अस्मिन हते शत्रौ हताः सर्वे ऽहितास तव शिवेन धयाहि मा राजन्न एष हन्मि रिपुं तव 26 एवम उक्त्वा नथन राजन पुत्रॊ थुःशासनस तव सौभथ्रम अभ्ययात करुथ्धः शरवर्षैर अवाकिरन 27 तम अभिक्रुथ्धम आयान्तं तव पुत्रम अरिंथमः अभिमन्युः शरैस तिक्ष्णैः षट्विंशत्या समर्पयत 28 थुःशासनस तु संक्रुथ्धः परभिन्न इव कुञ्जरः अयॊधयत सौभथ्रम अभिमन्युश च तं रणे 29 तौ मण्डलानि चित्राणि रदाभ्यां सव्यथक्षिणम चरमाणाव अयुध्येतां रदशिक्षा विशारथौ 30 अद पणवमृथङ्गथुन्थुभीनां; कृकर महानक भेरि झर्झराणाम निनथम अतिभृशं नराः परचक्रुर; लवणजलॊथ्भव सिंहनाथ मिश्रम |
1
[dhṛ] dvaidhībhavati me cittaṃ hriyā tuṣṭyā ca saṃjaya mama putrasya yat sainyaṃ saubhadraḥ samavārayat 2 vistareṇaiva me śaṃsa sarvaṃ gāvalgaṇe punaḥ vikrīḍitaṃ kumārasya skandasyevāsuraiḥ saha 3 [s] hanta te saṃpravakṣyāmi vimardam atidāruṇam ekasya ca bahūnāṃ ca yathāsīt tumulo raṇaḥ 4 abhimanyuḥ kṛtotsāhaḥ kṛtotsāhān ariṃdamān rathastho rathinaḥ sarvāṃs tāvakān apy aharṣayat 5 droṇaṃ karṇaṃ kṛpaṃ śalyaṃ drauṇiṃ bhojaṃ bṛhadbalam duryodhanaṃ saumadattiṃ śakuniṃ ca mahābalam 6 nānā nṛpān nṛpasutān sainyāni vividhāni ca alātacakravat sarvāṃś caran bāṇaiḥ samabhyayāt 7 nighnann amitrān saubhadraḥ paramāstraḥ pratāpavān adarśayata tejasvī dikṣu sarvāsu bhārata 8 tad dṛṣṭvā caritaṃ tasya saubhadrasyāmitaujasaḥ samakampanta sainyāni tvadīyāni punaḥ punaḥ 9 athābravīn mahāprājño bhāradvājaḥ pratāpavān harṣeṇotphulla nayanaḥ kṛpam ābhāṣya sa tvaram 10 ghaṭṭayann iva marmāṇi tava putrasya māriṣa abhimanyuṃ raṇe dṛṣṭvā tadā raṇaviśāradam 11 eṣa gacchati saubhadraḥ pārthānām agrato yuvā nandayan suhṛdaḥ sarvān rājānaṃ ca yudhiṣṭhiram 12 nakulaṃ sahadevaṃ ca bhīmasenaṃ ca pāṇḍavam bandhūn saṃbandhinaś cānyān madhyasthān suhṛdas tathā 13 nāsya yuddhe samaṃ manye kaṃ cid anyaṃ dhanurdharam icchan hanyād imāṃ senāṃ kimartham api necchati 14 droṇasya prītisaṃyuktaṃ śrutvā vākyaṃ tavātmajaḥ ārjuniṃ prati saṃkruddho droṇaṃ dṛṣṭvā smayann iva 15 atha duryodhanaḥ karṇam abravīd bāhlikaṃ kṛpam duḥsāsanaṃ madrarājaṃ tāṃs tāṃś cānyān mahārathān 16 sarvamūrdhāvasiktānām ācāryo brahmacittamaḥ arjunasya sutaṃ mūḍhaṃ nābhihantum ihecchati 17 na hy asya samare mucyed antako 'py ātatāyinaḥ kim aṅgapunar evānyo martyaḥ satyaṃ bravīmi vaḥ 18 arjunasya sutaṃ tv eṣa śiṣyatvād abhirakṣati putrāḥ śiṣyāś ca dayitās tad apatyaṃ ca dharmiṇām 19 saṃrakṣyamāṇo droṇena manyate vīryam ātmanaḥ ātmasaṃbhāvito mūḍhas taṃ pramathnīta māciram 20 evam uktās tu te rājñā sātvatī putram abhyayuḥ saṃrabdhās taṃ jighāṃsanto bhāradvājasya paśyataḥ 21 duḥśāsanas tu tac chrutvā duryodhana vacas tadā abravīt kuruśārdūlo duryodhanam idaṃ vacaḥ 22 aham enaṃ haniṣyāmi mahārāja bravīmi te miṣatāṃ pāṇḍuputrāṇāṃ pāñcālānāṃ ca paśyatām prasiṣyāmy atha saubhadraṃ yathā rāhur divākaram 23 utkruśya cābravīd vākyaṃ kururājam idaṃ punaḥ śrutvā kṛṣṇau mayā grastaṃ saubhadram atimāninau gamiṣyataḥ pretalokaṃ jīvalokān na saṃśayaḥ 24 tau ca śrutvā mṛtau vyaktaṃ pāṇḍoḥ kṣetrodbhavāḥ sutāḥ ekāhnā sasuhṛd vargāḥ klaibyād dhāsyanti jīvitam 25 tasmād asmin hate śatrau hatāḥ sarve 'hitās tava śivena dhyāhi mā rājann eṣa hanmi ripuṃ tava 26 evam uktvā nadan rājan putro duḥśāsanas tava saubhadram abhyayāt kruddhaḥ śaravarṣair avākiran 27 tam abhikruddham āyāntaṃ tava putram ariṃdamaḥ abhimanyuḥ śarais tikṣṇaiḥ ṣaṭviṃśatyā samarpayat 28 duḥśāsanas tu saṃkruddhaḥ prabhinna iva kuñjaraḥ ayodhayata saubhadram abhimanyuś ca taṃ raṇe 29 tau maṇḍalāni citrāṇi rathābhyāṃ savyadakṣiṇam caramāṇāv ayudhyetāṃ rathaśikṣā viśāradau 30 atha paṇavamṛdaṅgadundubhīnāṃ; kṛkara mahānaka bheri jharjharāṇām ninadam atibhṛśaṃ narāḥ pracakrur; lavaṇajalodbhava siṃhanāda miśram |