|
1
[स] ततः परविष्टे कौन्तेये सिन्धुराजजिघांसया थरॊणानीकं विनिर्भिथ्य भॊजानीकं च थुस्तरम 2 काम्बॊजस्य च थायाथे हते राजन सुथक्षिणे शरुतायुधे च विक्रान्ते निहते सव्यसाचिना 3 विप्रथ्रुतेष्व अनीकेषु विध्वस्तेषु समन्ततः परभग्नं सवबलं थृष्ट्वा पुत्रस ते थरॊणम अभ्ययात 4 तवरन्न एकरदेनैव समेत्य थरॊणम अब्रवीत गतः स पुरुषव्याघ्रः परमद्येमां महाचमूम 5 अत्र बुथ्ध्या समीक्षस्व किं नु कार्यम अनन्तरम अर्जुनस्य विघाताय थारुणे ऽसमिञ जनक्षये 6 यदा स पुरुषव्याघ्रॊ न हन्येत जयथ्रदः तदाविधत्स्व भथ्रं ते तवं हि नः परमा गतिः 7 असौ धनंजयाग्निर हि कॊपमारुत चॊथितः सेना कक्षं थहति मे वह्निः कक्षम इवॊत्दितः 8 अतिक्रान्ते हि कौन्तेये भित्त्वा सैन्यं परंतप जयथ्रदस्य गॊप्तारः संशयं परमं गताः 9 सदिरा बुथ्थिह्र नरेन्थ्राणाम आसीथ बरह्मविथां वर नातिक्रमिष्यति थरॊणं जातु जीवन धनंजयः 10 सॊ ऽसौ पादॊ वयतिक्रान्तॊ मिषतस ते महाथ्युते सर्वं हय अथ्यातुरं मन्ये नैतथ अस्ति बलं मम 11 जानामि तवां महाभाग पाण्डवानां हिते रतम तदा मुह्यामि च बरह्मन कार्यवत्तां विचिन्तयन 12 यदाशक्ति च ते बरह्मन वर्तये वृत्तिम उत्तमाम परीणामि च यदाशक्ति तच च तवं नावबुध्यसे 13 अस्मान न तवं सथा भक्तान इच्छस्य अमितविक्रम पाण्डवान सततं परीणास्य अस्माकं विप्रिये रतान 14 अस्मान एवॊपजीवंस तवम अस्माकं विप्रिये रतः न हय अहं तवां विजानामि मधु थिग्धम इव कषुरम 15 नाथास्यच चेथ वरं मह्यं भवान पाण्डव निग्रहे नावारयिष्यं गच्छन्तम अहं सिन्धुपतिं गृहान 16 मया तव आशंसमानेन तवत्तस तराणम अबुथ्धिना आश्वासितः सिन्धुपतिर मॊहाथ थत्तश च मृत्यवे 17 यम थंष्ट्रान्तरं पराप्तॊ मुच्येतापि हि मानवः नार्जुनस्य वशं पराप्तॊ मुच्येताजौ जयथ्रदः 18 स तदा कुरु शॊणाश्व यदा रक्ष्येत सैन्धवः मम चार्तप्रलापानां मा करुधः पाहि सैन्धवम 19 [थर्न] नाभ्यसूयामि ते वाचम अश्वत्दाम्नासि मे समः सत्यं तु ते परवक्ष्यामि तज जुषस्व विशां पते 20 सारदिः परवरः कृष्णः शीघ्राश चास्य हयॊत्तमाः अल्पं च विवरं कृत्वा तूर्णं याति धनंजयः 21 किं नु पश्यसि बाणौघान करॊशमात्रे किरीटिनः पश्चाथ रदस्य पतितान कषिप्ताञ शीघ्रं हि गच्छतः 22 न चाहं शीघ्रयाने ऽथय समर्दॊ वयसान्वितः सेनामुखे च पार्दानाम एतथ बलम उपस्दितम 23 युधिष्ठिरश च मे गराह्यॊ मिषतां सर्वधन्विनाम एवं मया परतिज्ञातं कषत्रमध्ये महाभुज 24 धनंजयेन चॊत्सृष्टॊ वर्तते परमुखे मम तस्माथ वयूह मुखं हित्वा नाहं यास्यामि फल्गुनम 25 तुल्याभिजनकर्माणं शत्रुम एकं सहायवान गत्वा यॊधय मा भैस तवं तवं हय अस्य जगतः पतिः 26 राजा शूरः कृती थक्षौ वैरम उत्पाथ्य पाण्डवैः वीर सवयं परयाह्य आशु यत्र यातॊ धनंजयः 27 [थुर] कदं तवाम अप्य अतिक्रान्तः सर्वशस्त्रभृतां वरः धनंजयॊ मया शक्य आचार्य परतिबाधितुम 28 अपि शक्यॊ रणे जेतुं वज्रहस्तः पुरंथरः नार्जुनः समरे शक्यॊ जेतुं परपुरंजयः 29 येन भॊजश च हार्थिक्यॊ भवांश च तरिथशॊपमः अस्त्रप्रतापेन जितौ शरुतायुश च निबर्हितः 30 सुथक्षिणश च निहतः स च राजा शरुतायुधः शरुतायुश चाच्युतायुश च मलेच्छाश च शतशॊ हताः 31 तं कदं पाण्डवं युथ्धे थहन्तम अहितान बहून परतियॊत्स्यामि थुर्धर्षं तन मे शंसास्त्र कॊविथ 32 कषमं चेन मन्यसे युथ्धं मम तेनाथ्य शाधि माम परवान अस्मि भवति परेष्यकृथ रक्ष मे यशः 33 [थर्न] सत्यं वथसि कौरव्य कुराधर्षॊ धनंजयः अहं तु तत करिष्यामि यदैनं परसहिष्यसि 34 अथ्भुतं चाथ्य पश्यन्तु लॊके सर्वधनुर्धराः विषक्तं तवयि कौन्तेयं वासुथेवस्य पश्यतः 35 एष ते कवचं राजंस तदा बध्नामि काञ्चनम यदा न बाणा नास्त्राणि विषहिष्यन्ति ते रणे 36 यथि तवां सासुरसुराः स यक्षॊरग राक्षसाः यॊधयन्ति तरयॊ लॊकाः स नरा नास्ति ते भयम 37 न कृष्णॊ न च कौनेयॊ न चान्यः शस्त्रभृथ रणे शरानर्पयितुं कश चित कवचे तव शक्ष्यति 38 स तवं कवचम आस्दाय करुथ्धम अथ्य रणे ऽरजुनम तवरमाणः सवयं याहि न चासौ तवां सहिष्यते 39 [स] एवम उक्त्वा तवरन थरॊणः सपृष्ट्वाम्भॊ वर्म भास्वरम आबबन्धाथ्भुततमं जपन मन्त्रं यदाविधि 40 रणे तस्मिन सुमहति विजयाय सुतस्य ते विसिस्मापयिषुर लॊकं विथ्यया बरह्मवित्तमः 41 [थर्न] करॊतु सवस्ति ते बरह्मा सवस्ति चापि थविजातयः सरीसृपाश च ये शरेष्ठास तेभ्यस ते सवस्ति भारत 42 ययातिर नहुषश चैव धुन्धुमारॊ भगीरदः तुभ्यं राजर्षयः सर्वे सवस्ति कुर्वन्तु सर्वशः 43 सवस्ति ते ऽसत्व एकपाथेभ्यॊ बहु पाथेभ्य एव च सवस्त्य अस्त्व अपाथकेभ्यश च नित्यं तव महारणे 44 सवाहा सवधा शची चैव सवस्ति कुर्वन्तु ते सथा लक्ष्णीर अरुन्धती चैव कुरौतां सवस्ति ते ऽनघ 45 असितॊ थेवलश चैव विश्वामित्रस तदाङ्गिराः वसिष्ठः कश्यपश चैव सवस्ति कुर्वन्तु ते नृप 46 धाता विधाता लॊकेशॊ थिशश च स थिग ईश्वराः सवस्ति ते ऽथय परयच्छन्तु कार्त्तिकेयश च षण मुखः 47 विवस्वान भगवान सवस्ति करॊतु तव सर्वशः थिग गजाश चैव चत्वारः कषितिः खं गगनं गरहाः 48 अधस्ताथ धरणीं यॊ ऽसौ सथा धारयते नृप स शेषः पन्नगश्रेष्ठः सवस्ति तुभ्यं परयच्छतु 49 गान्धारे युधि विक्रम्य निर्जिताः सुरसत्तमाः पुरा वृत्रेण थैत्येन भिन्नथेहाः सहस्रशः 50 हृततेजॊबलाः सर्वे तथा सेन्थ्रा थिवौकसः बरह्माणं शरणं जग्मुर वृत्राथ भीता महासुरात 51 [थेवाह] परमर्थितानां वृत्रेण थेवानां थेव सत्तम गतिर भव सुर शरेष्ठ तराहि नॊ महतॊ भयात 52 [थर्न] अद पार्श्वे सदितं विष्णुं शक्राथींश च सुरॊत्तमान पराह तद्यम इथं वाक्यं विषण्णान सुरसत्तमान 53 रक्ष्या मे सततं थेवाः सहेन्थ्राः स थविजातयः तवष्टुः सुथुर्धरं तेजॊ यन वृत्रॊ विनिर्मितः 54 तवष्ट्रा पुरा तपस तप्त्वा वर्षायुतशतं तथा वृत्रॊ विनिर्मितॊ थेवाः पराप्यानुज्ञां महेश्वरात 55 स तस्यैव परसाथाथ वै हन्याथ एव रिपुर बली नागत्वा शंकर सदानं भगवान थृश्यते हरः 56 थृष्ट्वा हनिष्यद रिपुं कषिप्रं गच्छत मन्थरम यत्रास्ते तपसां यॊनिर थक्षयज्ञविनाशनः पिनाकी सर्वभूतेशॊ भग नेत्रनिपातनः 57 ते गत्वा सहिता थेवा बरह्मणा सह मन्थरम अपश्यंस तेजसां राशिं सूर्यकॊटि समप्रभम 58 सॊ ऽबरवीत सवागतं थेवा बरूत किं करवाण्य अहम अमॊघं थर्शनं मह्यम आमप्राप्तिर अतॊ ऽसतु वः 59 एवम उक्तास तु ते सर्वे परत्यूचुस तं थिवौकसः तेजॊ हृतं नॊवृत्रेण गतिर भव थिवौकसाम 60 मूर्तीर ईक्षष्व नॊ थेव परहारैर जर्जरीकृताः शरणं तवां परपन्नाः सम गतिर भव महेश्वर 61 [महेष्वर] विथितं मे यदा थेवाः कृत्येयं सुमहाबला तवष्टुस तेजॊ भवा घॊरा थुर्निवार्याकृतात्मभिः 62 अवश्यं तु मया कार्यं साह्यं सर्वथिवौकसाम ममेथं गात्रजं शक्र कवचं गृह्य भास्वरम बधानानेन मन्त्रेण मानसेन सुरेश्वर 63 [थर्न] इत्य उक्त्वा वरथः पराथाथ वर्मतन मन्त्रम एव च स तेन वर्मणा गुप्तः परायाथ वृत्र चमूं परति 64 नानाविधैश च शस्त्रौघैः पात्यमानैर महारणे न संधिः शक्यते भेत्तुं वर्म बन्धस्य तस्य तु 65 ततॊ जघान समरे वृत्रं थेवपतिः सवयम तं च मत्रमयं बन्धं वर्म चाङ्गिरसे थथौ 66 अङ्गिराः पराह पुत्रस्य मन्त्रज्ञस्य बृहस्पतेः बृहस्पतिर अदॊवाच अग्निवेश्याय धीमते 67 अग्निवेश्यॊ मम पराथात तेन बध्नामि वर्म ते तवाथ्य थेहरक्षार्दं मन्त्रेण नृपसत्तम 68 एवम उक्त्वा ततॊ थरॊणस तव पुत्रं महाथ्युतिः पुनर एव वचः पराह शनैर आचार्य पुंगवः 69 बरह्मसूत्रेण बध्नामि कवचं तव पार्दिव हिरण्यगर्भेण यदा यथ्धं विष्णॊः पुरा रणे 70 यदा च बरह्मणा बथ्धं संग्रामे तारकामये शक्रस्य कवचं थिव्यं तदा बध्नाम्य अहं तव 71 बथ्ध्वा तु कवचं तस्य मन्त्रेण विधिपूर्वकम परेषयाम आस राजानं युथ्धाय महते थविजः 72 स संनथ्धॊ महाबाहुर आचार्येण महात्मना रदानां च सहस्रेण तरिगर्तानां परहारिणाम 73 तदा थन्ति सहस्रेण मत्तानां वीर्यशालिनाम अश्वानाम अयुतेनैव तदान्यैश च महारदैः 74 वृतः परायान महाबाहुर अर्जुनस्य रदं परति नाना वाथित्रघॊषेण यदा वैरॊचनिस तदा 75 ततः शब्थॊ महान आसीत सैन्यानां तव भारत अगाधं परस्दितं थृट्ष्ट्वा समुथ्रम इव कौरवम |
1
[s] tataḥ praviṣṭe kaunteye sindhurājajighāṃsayā droṇānīkaṃ vinirbhidya bhojānīkaṃ ca dustaram 2 kāmbojasya ca dāyāde hate rājan sudakṣiṇe śrutāyudhe ca vikrānte nihate savyasācinā 3 vipradruteṣv anīkeṣu vidhvasteṣu samantataḥ prabhagnaṃ svabalaṃ dṛṣṭvā putras te droṇam abhyayāt 4 tvarann ekarathenaiva sametya droṇam abravīt gataḥ sa puruṣavyāghraḥ pramathyemāṃ mahācamūm 5 atra buddhyā samīkṣasva kiṃ nu kāryam anantaram arjunasya vighātāya dāruṇe 'smiñ janakṣaye 6 yathā sa puruṣavyāghro na hanyeta jayadrathaḥ tathāvidhatsva bhadraṃ te tvaṃ hi naḥ paramā gatiḥ 7 asau dhanaṃjayāgnir hi kopamāruta coditaḥ senā kakṣaṃ dahati me vahniḥ kakṣam ivotthitaḥ 8 atikrānte hi kaunteye bhittvā sainyaṃ paraṃtapa jayadrathasya goptāraḥ saṃśayaṃ paramaṃ gatāḥ 9 sthirā buddihr narendrāṇām āsīd brahmavidāṃ vara nātikramiṣyati droṇaṃ jātu jīvan dhanaṃjayaḥ 10 so 'sau pātho vyatikrānto miṣatas te mahādyute sarvaṃ hy adyāturaṃ manye naitad asti balaṃ mama 11 jānāmi tvāṃ mahābhāga pāṇḍavānāṃ hite ratam tathā muhyāmi ca brahman kāryavattāṃ vicintayan 12 yathāśakti ca te brahman vartaye vṛttim uttamām prīṇāmi ca yathāśakti tac ca tvaṃ nāvabudhyase 13 asmān na tvaṃ sadā bhaktān icchasy amitavikrama pāṇḍavān satataṃ prīṇāsy asmākaṃ vipriye ratān 14 asmān evopajīvaṃs tvam asmākaṃ vipriye rataḥ na hy ahaṃ tvāṃ vijānāmi madhu digdham iva kṣuram 15 nādāsyac ced varaṃ mahyaṃ bhavān pāṇḍava nigrahe nāvārayiṣyaṃ gacchantam ahaṃ sindhupatiṃ gṛhān 16 mayā tv āśaṃsamānena tvattas trāṇam abuddhinā āśvāsitaḥ sindhupatir mohād dattaś ca mṛtyave 17 yama daṃṣṭrāntaraṃ prāpto mucyetāpi hi mānavaḥ nārjunasya vaśaṃ prāpto mucyetājau jayadrathaḥ 18 sa tathā kuru śoṇāśva yathā rakṣyeta saindhavaḥ mama cārtapralāpānāṃ mā krudhaḥ pāhi saindhavam 19 [drn] nābhyasūyāmi te vācam aśvatthāmnāsi me samaḥ satyaṃ tu te pravakṣyāmi taj juṣasva viśāṃ pate 20 sārathiḥ pravaraḥ kṛṣṇaḥ śīghrāś cāsya hayottamāḥ alpaṃ ca vivaraṃ kṛtvā tūrṇaṃ yāti dhanaṃjayaḥ 21 kiṃ nu paśyasi bāṇaughān krośamātre kirīṭinaḥ paścād rathasya patitān kṣiptāñ śīghraṃ hi gacchataḥ 22 na cāhaṃ śīghrayāne 'dya samartho vayasānvitaḥ senāmukhe ca pārthānām etad balam upasthitam 23 yudhiṣṭhiraś ca me grāhyo miṣatāṃ sarvadhanvinām evaṃ mayā pratijñātaṃ kṣatramadhye mahābhuja 24 dhanaṃjayena cotsṛṣṭo vartate pramukhe mama tasmād vyūha mukhaṃ hitvā nāhaṃ yāsyāmi phalgunam 25 tulyābhijanakarmāṇaṃ śatrum ekaṃ sahāyavān gatvā yodhaya mā bhais tvaṃ tvaṃ hy asya jagataḥ patiḥ 26 rājā śūraḥ kṛtī dakṣau vairam utpādya pāṇḍavaiḥ vīra svayaṃ prayāhy āśu yatra yāto dhanaṃjayaḥ 27 [dur] kathaṃ tvām apy atikrāntaḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ dhanaṃjayo mayā śakya ācārya pratibādhitum 28 api śakyo raṇe jetuṃ vajrahastaḥ puraṃdaraḥ nārjunaḥ samare śakyo jetuṃ parapuraṃjayaḥ 29 yena bhojaś ca hārdikyo bhavāṃś ca tridaśopamaḥ astrapratāpena jitau śrutāyuś ca nibarhitaḥ 30 sudakṣiṇaś ca nihataḥ sa ca rājā śrutāyudhaḥ śrutāyuś cācyutāyuś ca mlecchāś ca śataśo hatāḥ 31 taṃ kathaṃ pāṇḍavaṃ yuddhe dahantam ahitān bahūn pratiyotsyāmi durdharṣaṃ tan me śaṃsāstra kovida 32 kṣamaṃ cen manyase yuddhaṃ mama tenādya śādhi mām paravān asmi bhavati preṣyakṛd rakṣa me yaśaḥ 33 [drn] satyaṃ vadasi kauravya kurādharṣo dhanaṃjayaḥ ahaṃ tu tat kariṣyāmi yathainaṃ prasahiṣyasi 34 adbhutaṃ cādya paśyantu loke sarvadhanurdharāḥ viṣaktaṃ tvayi kaunteyaṃ vāsudevasya paśyataḥ 35 eṣa te kavacaṃ rājaṃs tathā badhnāmi kāñcanam yathā na bāṇā nāstrāṇi viṣahiṣyanti te raṇe 36 yadi tvāṃ sāsurasurāḥ sa yakṣoraga rākṣasāḥ yodhayanti trayo lokāḥ sa narā nāsti te bhayam 37 na kṛṣṇo na ca kauneyo na cānyaḥ śastrabhṛd raṇe śarānarpayituṃ kaś cit kavace tava śakṣyati 38 sa tvaṃ kavacam āsthāya kruddham adya raṇe 'rjunam tvaramāṇaḥ svayaṃ yāhi na cāsau tvāṃ sahiṣyate 39 [s] evam uktvā tvaran droṇaḥ spṛṣṭvāmbho varma bhāsvaram ābabandhādbhutatamaṃ japan mantraṃ yathāvidhi 40 raṇe tasmin sumahati vijayāya sutasya te visismāpayiṣur lokaṃ vidyayā brahmavittamaḥ 41 [drn] karotu svasti te brahmā svasti cāpi dvijātayaḥ sarīsṛpāś ca ye śreṣṭhās tebhyas te svasti bhārata 42 yayātir nahuṣaś caiva dhundhumāro bhagīrathaḥ tubhyaṃ rājarṣayaḥ sarve svasti kurvantu sarvaśaḥ 43 svasti te 'stv ekapādebhyo bahu pādebhya eva ca svasty astv apādakebhyaś ca nityaṃ tava mahāraṇe 44 svāhā svadhā śacī caiva svasti kurvantu te sadā lakṣṇīr arundhatī caiva kurautāṃ svasti te 'nagha 45 asito devalaś caiva viśvāmitras tathāṅgirāḥ vasiṣṭhaḥ kaśyapaś caiva svasti kurvantu te nṛpa 46 dhātā vidhātā lokeśo diśaś ca sa dig īśvarāḥ svasti te 'dya prayacchantu kārttikeyaś ca ṣaṇ mukhaḥ 47 vivasvān bhagavān svasti karotu tava sarvaśaḥ dig gajāś caiva catvāraḥ kṣitiḥ khaṃ gaganaṃ grahāḥ 48 adhastād dharaṇīṃ yo 'sau sadā dhārayate nṛpa sa śeṣaḥ pannagaśreṣṭhaḥ svasti tubhyaṃ prayacchatu 49 gāndhāre yudhi vikramya nirjitāḥ surasattamāḥ purā vṛtreṇa daityena bhinnadehāḥ sahasraśaḥ 50 hṛtatejobalāḥ sarve tadā sendrā divaukasaḥ brahmāṇaṃ śaraṇaṃ jagmur vṛtrād bhītā mahāsurāt 51 [devāh] pramarditānāṃ vṛtreṇa devānāṃ deva sattama gatir bhava sura śreṣṭha trāhi no mahato bhayāt 52 [drn] atha pārśve sthitaṃ viṣṇuṃ śakrādīṃś ca surottamān prāha tathyam idaṃ vākyaṃ viṣaṇṇān surasattamān 53 rakṣyā me satataṃ devāḥ sahendrāḥ sa dvijātayaḥ tvaṣṭuḥ sudurdharaṃ tejo yana vṛtro vinirmitaḥ 54 tvaṣṭrā purā tapas taptvā varṣāyutaśataṃ tadā vṛtro vinirmito devāḥ prāpyānujñāṃ maheśvarāt 55 sa tasyaiva prasādād vai hanyād eva ripur balī nāgatvā śaṃkara sthānaṃ bhagavān dṛśyate haraḥ 56 dṛṣṭvā haniṣyatha ripuṃ kṣipraṃ gacchata mandaram yatrāste tapasāṃ yonir dakṣayajñavināśanaḥ pinākī sarvabhūteśo bhaga netranipātanaḥ 57 te gatvā sahitā devā brahmaṇā saha mandaram apaśyaṃs tejasāṃ rāśiṃ sūryakoṭi samaprabham 58 so 'bravīt svāgataṃ devā brūta kiṃ karavāṇy aham amoghaṃ darśanaṃ mahyam āmaprāptir ato 'stu vaḥ 59 evam uktās tu te sarve pratyūcus taṃ divaukasaḥ tejo hṛtaṃ novṛtreṇa gatir bhava divaukasām 60 mūrtīr īkṣaṣva no deva prahārair jarjarīkṛtāḥ śaraṇaṃ tvāṃ prapannāḥ sma gatir bhava maheśvara 61 [maheṣvara] viditaṃ me yathā devāḥ kṛtyeyaṃ sumahābalā tvaṣṭus tejo bhavā ghorā durnivāryākṛtātmabhiḥ 62 avaśyaṃ tu mayā kāryaṃ sāhyaṃ sarvadivaukasām mamedaṃ gātrajaṃ śakra kavacaṃ gṛhya bhāsvaram badhānānena mantreṇa mānasena sureśvara 63 [drn] ity uktvā varadaḥ prādād varmatan mantram eva ca sa tena varmaṇā guptaḥ prāyād vṛtra camūṃ prati 64 nānāvidhaiś ca śastraughaiḥ pātyamānair mahāraṇe na saṃdhiḥ śakyate bhettuṃ varma bandhasya tasya tu 65 tato jaghāna samare vṛtraṃ devapatiḥ svayam taṃ ca matramayaṃ bandhaṃ varma cāṅgirase dadau 66 aṅgirāḥ prāha putrasya mantrajñasya bṛhaspateḥ bṛhaspatir athovāca agniveśyāya dhīmate 67 agniveśyo mama prādāt tena badhnāmi varma te tavādya deharakṣārthaṃ mantreṇa nṛpasattama 68 evam uktvā tato droṇas tava putraṃ mahādyutiḥ punar eva vacaḥ prāha śanair ācārya puṃgavaḥ 69 brahmasūtreṇa badhnāmi kavacaṃ tava pārthiva hiraṇyagarbheṇa yathā yaddhaṃ viṣṇoḥ purā raṇe 70 yathā ca brahmaṇā baddhaṃ saṃgrāme tārakāmaye śakrasya kavacaṃ divyaṃ tathā badhnāmy ahaṃ tava 71 baddhvā tu kavacaṃ tasya mantreṇa vidhipūrvakam preṣayām āsa rājānaṃ yuddhāya mahate dvijaḥ 72 sa saṃnaddho mahābāhur ācāryeṇa mahātmanā rathānāṃ ca sahasreṇa trigartānāṃ prahāriṇām 73 tathā danti sahasreṇa mattānāṃ vīryaśālinām aśvānām ayutenaiva tathānyaiś ca mahārathaiḥ 74 vṛtaḥ prāyān mahābāhur arjunasya rathaṃ prati nānā vāditraghoṣeṇa yathā vairocanis tathā 75 tataḥ śabdo mahān āsīt sainyānāṃ tava bhārata agādhaṃ prasthitaṃ dṛṭṣṭvā samudram iva kauravam |