Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 7 Index  Previous  Next 

Book 7 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 7
Chapter 81

  1 [धृ]
      अर्जुने सैधवं पराप्ते भारथ्वाजेन संवृताः
      पाञ्चालाः कुरुभिः सार्धं किम अकुर्वत संजय
  2 [स]
      अपराह्णे महाराज संग्रामे लॊमहर्षणे
      पाञ्चालानां कुरूणां च थरॊणे थयूतम अवर्तत
  3 पाञ्चाला हि जिघांसन्तॊ थरॊणं संहृष्टचेतसः
      अभ्यवर्षन्त गर्जन्तः शरवर्षाणि मारिष
  4 ततः सुतुमुलस तेषां संग्रामॊ ऽवर्तताथ्भुतः
      पाञ्चालानां कुरूणां च घॊरॊ थेवासुरॊपमः
  5 सर्वे थरॊण रदं पराप्य पाञ्चालाः पण्डवैः सह
      तथ अनीकं बिभित्सन्तॊ महास्त्राणि वयथर्शयन
  6 थरॊणस्य रदपर्यन्तं रदिनॊ रदम आस्दिताः
      कम्पयन्तॊ ऽभयवर्तन्त वेगम आस्दाय मध्यमम
  7 तम अभ्यगाथ बृहत कषत्रः केकयानां महारदः
      परवपन निशितान बाणान महेन्थ्राशनिसंनिभान
  8 तं तु परत्युथियाच छीघ्रं कषेमधूर्तिर महायशाः
      विमुञ्चन निशितान बाणाञ शतशॊ ऽद सहस्रशः
  9 धृष्टकेतुश च चेथीनाम ऋषभॊ ऽतिबलॊथितः
      तवरितॊ ऽभयथ्रवथ थरॊणं महेन्थ्र इव शम्बरम
  10 तम आपतन्तं सहसा वयाथितास्यम इवान्तकम
     वीर धन्वा महेष्वासस तवरमाणः समभ्ययात
 11 युधिष्ठिरं महाराज जिगीषुं समवस्दितम
     सहानीकं ततॊ थरॊणॊ नयवारयत वीर्यवान
 12 नकुलं कुशलं युथ्धे पराक्रान्तं पराक्रमी
     अभ्यगच्छत समायान्तं विकर्णस ते सुतः परभॊ
 13 सहथेवं तदायान्तं थुर्मुखः शत्रुकर्शनः
     शनैर अनेकसाहस्रैः समवाकिरथ आशुगैः
 14 सात्यकिं तु नरव्याघ्रं वयाघ्रथत्तस तव अवारयत
     शरैः सुनिशितैस तीक्ष्णैः कम्पयन वै मुहुर मुहुः
 15 थरौपथेयान नरव्याघ्रान मुञ्चतः सायकॊत्तमान
     संरब्धान रदिनां शरेष्ठान सौमथत्तिर अवारयत
 16 भीमसेनं तदा करुथ्धं भीमरूपॊ भयानकम
     परत्यवारयथ आयान्तम आर्ष्यशृङ्गिर महारदः
 17 तयॊः समभवथ युथ्धं नरराक्षसयॊर मृधे
     याथृग एव पुरावृत्तं रामरावणयॊर नृप
 18 ततॊ युधिष्ठिरॊ थरॊणं नवत्या नतपर्वणाम
     आजघ्ने भरतश्रेष्ठ सर्वमर्मसु भारत
 19 तं थरॊणः पञ्चविंशत्या निजघान सतनान्तरे
     रॊषितॊ भरतश्रेष्ठ कौन्तेयेन यशस्विना
 20 भूय एव तु विंशत्या सायकानां समाचिनॊत
     साश्वसूत धवजं थरॊणः पश्यतां सर्वधन्विनाम
 21 ताञ शरान थरॊण मुक्तांस तु शरवर्षेण पाण्डवः
     अवारयत धर्मात्मा थर्शयन पाणिलाघवम
 22 ततॊ थरॊणॊ भृशं करुथ्धॊ धर्मराजस्य संयुगे
     चिच्छेथ सहसा धन्वी धनुस तस्य महात्मनः
 23 अदैनं छिन्नधन्वानं तवरमाणॊ महारदः
     शरैर अनेकसाहस्रैः पुरयाम आस सर्वतः
 24 अथृश्यं थृश्यराजानं भारथ्वाजस्य सायकैः
     सर्वभूतान्य अमन्यन्त हतम एव युधिष्ठिरम
 25 के चिच चैनम अमन्यन्त तदा वै विमुखीकृतम
     हृतॊ राजेति राजेन्थ्र बराह्मणेन यशस्विना
 26 स कृच्छ्रं परमं पराप्तॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः
     तयक्त्वा तत कार्मुकं छिन्नं भारथ्वाजेन संयुगे
     आथथे ऽनयथ धनुर थिव्यं भारघ्नं वेगवत्तरम
 27 ततस तान सायकान सर्वान थरॊण मुक्तान सहस्रशः
     चिच्छेथ समरे वीरस तथ अथ्भुतम इवाभवत
 28 छित्त्वा च ताञ शरान राजा करॊधसंरक्तलॊचनः
     शक्तिं जग्राह समरे गिरीणाम अपि थारणीम
     सवर्णथण्डां महाघॊराम अष्टघण्टां भयावहाम
 29 समुत्क्षिप्य च तां हृष्टॊ ननाथ बलवथ बली
     नाथेन सर्वभूतानि तरासयन्न इव भारत
 30 शक्तिं समुथ्यतां थृष्ट्वा धर्मराजेन संयुगे
     सवस्ति थरॊणाय सहसा सर्वभूतान्य अदाब्रुवन
 31 सा राजभुज निर्मुक्ता निर्मुक्तरग संनिभा
     परज्वालयन्ती गगनं थिशश च विथिशस तदा
     थरॊणान्तिकम अनुप्राप्ता थीप्तास्या पन्नगी यदा
 32 ताम आपतन्तीं सहसा परेक्ष्य थरॊणॊ विशां पते
     पराथुश्चक्रे ततॊ बराह्मम अस्त्रम अस्त्रविथां वरः
 33 तथ अस्त्रं भस्मसात कृत्वा तां शक्तिं घॊरथर्शनाम
     जगाम सयन्थनं तूर्णं पाण्डवस्य यशस्विनः
 34 ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा थरॊणास्त्रं तत समुथ्यतम
     अशामयन महाप्राज्ञॊ बरह्मास्त्रेणैव भारत
 35 विव्याध च रणे थरॊणं पञ्चभिर नतपर्वभिः
     कषुरप्रेण च तीक्ष्णेन चिच्छेथास्य महथ धनुः
 36 तथ अपास्य धनुश छिन्नं थरॊणः कषत्रिय मर्थनः
     गथां चिक्षेप सहसा धर्मपुत्राय मारिष
 37 ताम आपतन्तीं सहसा गथां थृष्ट्वा युधिष्ठिरः
     गथाम एवाग्रहीत करुथ्धश चिक्षेप च परंतपः
 38 ते गथे सहसा मुक्ते समासाथ्य परस्परम
     संघर्षात पावकं मुक्त्वा समेयातां महीतले
 39 ततॊ थरॊणॊ भृशं करुथ्धॊ धर्मराजस्य मारिष
     चतुर्भिर निशितैस तीक्ष्णैर हयाञ जघ्ने शरॊत्तमैः
 40 धनुश चैकेन बाणेन चिच्छेथेन्थ्र धवजॊपमम
     केतुम एकेन चिच्छेथ पाण्डवं चार्थयत तरिभिः
 41 हयाश्वत तु रदात तूर्णम अवप्लुत्य युधिष्ठिरः
     तस्दाव ऊर्ध्वभुजॊ राजा वयायुधॊ भरतर्षभ
 42 विरदं तं समालॊक्य वयायुधं च विशेषतः
     थरॊणॊ वयमॊहयच छत्रून सर्वसैन्यानि चाभिभॊ
 43 मुञ्चन्न इषुगणांस तीक्ष्णाँल लघुहस्तॊ थृढव्रतः
     अभिथुथ्राव राजानं सिंहॊ मृगम इवॊल्बणः
 44 तम अभिथ्रुतम आलॊक्य थरॊणेनामित्र घातिना
     हाहेति सहसा शब्थः पाण्डूनां समजायत
 45 हृतॊ राजा हृतॊ राजा भारथ्वाजेन मारिष
     इत्य आसीत सुमहाञ शब्थः पाण्डुसैन्यस्य सर्वतः
 46 ततस तवरितम आरुह्य सहथेव रदं नृपः
     अपायाज जवनैर अश्वैः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः
  1 [dhṛ]
      arjune saidhavaṃ prāpte bhāradvājena saṃvṛtāḥ
      pāñcālāḥ kurubhiḥ sārdhaṃ kim akurvata saṃjaya
  2 [s]
      aparāhṇe mahārāja saṃgrāme lomaharṣaṇe
      pāñcālānāṃ kurūṇāṃ ca droṇe dyūtam avartata
  3 pāñcālā hi jighāṃsanto droṇaṃ saṃhṛṣṭacetasaḥ
      abhyavarṣanta garjantaḥ śaravarṣāṇi māriṣa
  4 tataḥ sutumulas teṣāṃ saṃgrāmo 'vartatādbhutaḥ
      pāñcālānāṃ kurūṇāṃ ca ghoro devāsuropamaḥ
  5 sarve droṇa rathaṃ prāpya pāñcālāḥ paṇḍavaiḥ saha
      tad anīkaṃ bibhitsanto mahāstrāṇi vyadarśayan
  6 droṇasya rathaparyantaṃ rathino ratham āsthitāḥ
      kampayanto 'bhyavartanta vegam āsthāya madhyamam
  7 tam abhyagād bṛhat kṣatraḥ kekayānāṃ mahārathaḥ
      pravapan niśitān bāṇān mahendrāśanisaṃnibhān
  8 taṃ tu pratyudiyāc chīghraṃ kṣemadhūrtir mahāyaśāḥ
      vimuñcan niśitān bāṇāñ śataśo 'tha sahasraśaḥ
  9 dhṛṣṭaketuś ca cedīnām ṛṣabho 'tibaloditaḥ
      tvarito 'bhyadravad droṇaṃ mahendra iva śambaram
  10 tam āpatantaṃ sahasā vyāditāsyam ivāntakam
     vīra dhanvā maheṣvāsas tvaramāṇaḥ samabhyayāt
 11 yudhiṣṭhiraṃ mahārāja jigīṣuṃ samavasthitam
     sahānīkaṃ tato droṇo nyavārayata vīryavān
 12 nakulaṃ kuśalaṃ yuddhe parākrāntaṃ parākramī
     abhyagacchat samāyāntaṃ vikarṇas te sutaḥ prabho
 13 sahadevaṃ tathāyāntaṃ durmukhaḥ śatrukarśanaḥ
     śanair anekasāhasraiḥ samavākirad āśugaiḥ
 14 sātyakiṃ tu naravyāghraṃ vyāghradattas tv avārayat
     śaraiḥ suniśitais tīkṣṇaiḥ kampayan vai muhur muhuḥ
 15 draupadeyān naravyāghrān muñcataḥ sāyakottamān
     saṃrabdhān rathināṃ śreṣṭhān saumadattir avārayat
 16 bhīmasenaṃ tathā kruddhaṃ bhīmarūpo bhayānakam
     pratyavārayad āyāntam ārṣyaśṛṅgir mahārathaḥ
 17 tayoḥ samabhavad yuddhaṃ nararākṣasayor mṛdhe
     yādṛg eva purāvṛttaṃ rāmarāvaṇayor nṛpa
 18 tato yudhiṣṭhiro droṇaṃ navatyā nataparvaṇām
     ājaghne bharataśreṣṭha sarvamarmasu bhārata
 19 taṃ droṇaḥ pañcaviṃśatyā nijaghāna stanāntare
     roṣito bharataśreṣṭha kaunteyena yaśasvinā
 20 bhūya eva tu viṃśatyā sāyakānāṃ samācinot
     sāśvasūta dhvajaṃ droṇaḥ paśyatāṃ sarvadhanvinām
 21 tāñ śarān droṇa muktāṃs tu śaravarṣeṇa pāṇḍavaḥ
     avārayata dharmātmā darśayan pāṇilāghavam
 22 tato droṇo bhṛśaṃ kruddho dharmarājasya saṃyuge
     ciccheda sahasā dhanvī dhanus tasya mahātmanaḥ
 23 athainaṃ chinnadhanvānaṃ tvaramāṇo mahārathaḥ
     śarair anekasāhasraiḥ purayām āsa sarvataḥ
 24 adṛśyaṃ dṛśyarājānaṃ bhāradvājasya sāyakaiḥ
     sarvabhūtāny amanyanta hatam eva yudhiṣṭhiram
 25 ke cic cainam amanyanta tathā vai vimukhīkṛtam
     hṛto rājeti rājendra brāhmaṇena yaśasvinā
 26 sa kṛcchraṃ paramaṃ prāpto dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
     tyaktvā tat kārmukaṃ chinnaṃ bhāradvājena saṃyuge
     ādade 'nyad dhanur divyaṃ bhāraghnaṃ vegavattaram
 27 tatas tān sāyakān sarvān droṇa muktān sahasraśaḥ
     ciccheda samare vīras tad adbhutam ivābhavat
 28 chittvā ca tāñ śarān rājā krodhasaṃraktalocanaḥ
     śaktiṃ jagrāha samare girīṇām api dāraṇīm
     svarṇadaṇḍāṃ mahāghorām aṣṭaghaṇṭāṃ bhayāvahām
 29 samutkṣipya ca tāṃ hṛṣṭo nanāda balavad balī
     nādena sarvabhūtāni trāsayann iva bhārata
 30 śaktiṃ samudyatāṃ dṛṣṭvā dharmarājena saṃyuge
     svasti droṇāya sahasā sarvabhūtāny athābruvan
 31 sā rājabhuja nirmuktā nirmuktaraga saṃnibhā
     prajvālayantī gaganaṃ diśaś ca vidiśas tathā
     droṇāntikam anuprāptā dīptāsyā pannagī yathā
 32 tām āpatantīṃ sahasā prekṣya droṇo viśāṃ pate
     prāduścakre tato brāhmam astram astravidāṃ varaḥ
 33 tad astraṃ bhasmasāt kṛtvā tāṃ śaktiṃ ghoradarśanām
     jagāma syandanaṃ tūrṇaṃ pāṇḍavasya yaśasvinaḥ
 34 tato yudhiṣṭhiro rājā droṇāstraṃ tat samudyatam
     aśāmayan mahāprājño brahmāstreṇaiva bhārata
 35 vivyādha ca raṇe droṇaṃ pañcabhir nataparvabhiḥ
     kṣurapreṇa ca tīkṣṇena cicchedāsya mahad dhanuḥ
 36 tad apāsya dhanuś chinnaṃ droṇaḥ kṣatriya mardanaḥ
     gadāṃ cikṣepa sahasā dharmaputrāya māriṣa
 37 tām āpatantīṃ sahasā gadāṃ dṛṣṭvā yudhiṣṭhiraḥ
     gadām evāgrahīt kruddhaś cikṣepa ca paraṃtapaḥ
 38 te gade sahasā mukte samāsādya parasparam
     saṃgharṣāt pāvakaṃ muktvā sameyātāṃ mahītale
 39 tato droṇo bhṛśaṃ kruddho dharmarājasya māriṣa
     caturbhir niśitais tīkṣṇair hayāñ jaghne śarottamaiḥ
 40 dhanuś caikena bāṇena cicchedendra dhvajopamam
     ketum ekena ciccheda pāṇḍavaṃ cārdayat tribhiḥ
 41 hayāśvat tu rathāt tūrṇam avaplutya yudhiṣṭhiraḥ
     tasthāv ūrdhvabhujo rājā vyāyudho bharatarṣabha
 42 virathaṃ taṃ samālokya vyāyudhaṃ ca viśeṣataḥ
     droṇo vyamohayac chatrūn sarvasainyāni cābhibho
 43 muñcann iṣugaṇāṃs tīkṣṇāṁl laghuhasto dṛḍhavrataḥ
     abhidudrāva rājānaṃ siṃho mṛgam ivolbaṇaḥ
 44 tam abhidrutam ālokya droṇenāmitra ghātinā
     hāheti sahasā śabdaḥ pāṇḍūnāṃ samajāyata
 45 hṛto rājā hṛto rājā bhāradvājena māriṣa
     ity āsīt sumahāñ śabdaḥ pāṇḍusainyasya sarvataḥ
 46 tatas tvaritam āruhya sahadeva rathaṃ nṛpaḥ
     apāyāj javanair aśvaiḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ


Next: Chapter 82