|
1
[स] सैन्धवे निहते राजन पुत्रस तव सुयॊधनः अश्रुक्लिन्न मुखॊ थीनॊ निरुत्साहॊ थविषज जये अमन्यतार्जुन समॊ यॊधॊ भुवि न विथ्यते 2 न थरॊणॊ न च राधेयॊ नाश्वत्दामा कृपॊ न च करुथ्धस्य परमुखे सदातुं पर्याप्ता इति मारिष 3 निर्जित्य हि रणे पार्दः सर्वान मम महारदान अवधीत सैन्धवं संख्ये नैनं कश चिथ अवारयत 4 सर्वदा हतम एवैतत कौरवाणां महथ बलम न हय अस्य विथ्यते तरात साक्षाथ अपि पुरंथरः 5 यम उपाश्रित्य संग्रामे कृतः शस्त्रसमुथ्यमः स कर्णॊ निर्जितः संख्ये हतश चैव जयथ्रदः 6 परुषाणि सभामध्ये परॊक्तवान यः सम पाण्डवान स कर्णॊ निर्जितः संख्ये सैन्धवश च निपातितः 7 यस्य वीर्यं समाश्रित्य शमं याचन्तम अच्युतम तृणवत तम अहं मन्ये स कर्णॊ निर्जितॊ युधि 8 एवं कलान्तमना राजन्न उपायाथ थरॊणम ईक्षितुम आगस्कृत सर्वलॊकस्य पुत्रस ते भरतर्षभ 9 ततस तत सर्वम आचख्यौ कुरूणां वैशसं महत परान विजयतश चापि धार्तराष्ट्रान निमज्जतः 10 [थुर] पश्य मूर्धावसिक्तानाम आचार्य कथनं कृतम कृत्वा परमुखतः शूरं भीष्मं मम पितामहम 11 तं निहत्य परलुब्धॊ ऽयं शिखण्डी पूर्णमानसः पाञ्चालैः सहितः सर्वैः सेनाग्रम अभिकर्षति 12 अपरश चापि थुर्धर्षः शिष्यस ते सव्यसाचिना अक्षौहिणी सप्त हत्वा हतॊ राजा जयथ्रदः 13 अस्मथ विजयकामानां सुहृथाम उपकारिणाम गन्तास्मि कदम आनृण्यं गतानां यमसाथनम 14 ये मथर्दं परीप्सन्ति वसुधां वसुधाधिपाः ते हित्वा वसुधैश्वर्यं वसुधाम अधिशेरते 15 सॊ ऽहं कापुरुषः कृत्वा मित्राणां कषयम ईथृशम नाश्वमेधसहस्रेण पातुम आत्मानम उत्सहे 16 मम लुब्धस्य पापस्य तदा धर्मापचायिनः वयायच्छन्तॊ जिगीषन्तः पराप्ता वैवस्वतक्षयम 17 कदं पतितवृत्तस्य पृदिवी सुहृथां थरुहः विवरं नाशकथ थातुं मम पार्दिव संसथि 18 सॊ ऽहं रुधिरसिक्ताङ्गं राज्ञां मध्ये पितामहम शयानं नाशकं तरातुं भीष्मम आयॊधने हतम 19 तं माम अनार्य पुरुषं मित्र थरुहम अधार्मिकम किं स वक्ष्यति थुर्धर्षः समेत्य परलॊकवित 20 जलसंधं महेष्वासं पश्य सात्यकिना हतम मथर्दम उथ्यतं शूरं पराणांस तयक्त्वा महारदम 21 काम्बॊजं निहतं थृष्ट्वा तदालम्बुसम एव च अन्यान बहूंश च सुहृथॊ जीवितार्दॊ ऽथय कॊ मम 22 वयायच्छन्तॊ हताः शूरा मथर्दे ये ऽपराङ्मुखाः यतमानाः परं शक्त्या विजेतुम अहितान मम 23 तेषां गत्वाहम आनृण्यम अथ्य शक्त्या परंतप तर्पयिष्यामि तान एव जलेन यमुनाम अनु 24 सत्यं ते परतिजानामि सर्वशस्त्रभृतां वरम इष्टापूर्तेन च शपे वीर्येण च सुतैर अपि 25 निहत्य तान रणे सर्वान पाञ्चालान पाण्डवैः सह शान्तिं लब्धास्मि तेषां वा रणे गन्ता स लॊकताम 26 न हीथानीं सहाया मे परीप्सन्त्य अनुपस्कृताः शरेयॊ हि पाण्डून मन्यन्ते न तदास्मान महाभुज 27 सवयं हि मृत्युर विहितः सत्यसंधेन संयुगे भवान उपेक्षां कुरुते सुशिष्यत्वाथ धनंजये 28 अतॊ विनिहताः सर्वे ये ऽसमज जय चिकीर्षवः कर्णम एव तु पश्यामि संप्रत्य अस्मज जयैषिणम 29 यॊ हि मित्रम अविज्ञाय यादातद्येन मन्थधीः मित्रार्दे यॊजयत्य एनं तस्य सॊ ऽरदॊ ऽवसीथति 30 ताथृग्रूपम इथं कार्यं कृतं मम सुहृथ बरुवैः मॊहाल लुब्धस्य पापस्य जिह्माचारैस ततस ततः 31 हतॊ जयथ्रदश चैव सौमथत्तिश च वीर्यवान अभीषाहाः शूरसेनाः शिबयॊ ऽद वसातयः 32 सॊ ऽहम अथ्य गमिष्यामि यत्र ते पुरुषर्षभाः हता मथर्दं संग्रामे युध्यमानाः किरीटिना 33 न हि मे जीवितेनार्दस तान ऋते पुरुषर्षभान आचार्यः पाण्डुपुत्राणाम अनुजानातु नॊ भवान |
1
[s] saindhave nihate rājan putras tava suyodhanaḥ aśruklinna mukho dīno nirutsāho dviṣaj jaye amanyatārjuna samo yodho bhuvi na vidyate 2 na droṇo na ca rādheyo nāśvatthāmā kṛpo na ca kruddhasya pramukhe sthātuṃ paryāptā iti māriṣa 3 nirjitya hi raṇe pārthaḥ sarvān mama mahārathān avadhīt saindhavaṃ saṃkhye nainaṃ kaś cid avārayat 4 sarvathā hatam evaitat kauravāṇāṃ mahad balam na hy asya vidyate trāta sākṣād api puraṃdaraḥ 5 yam upāśritya saṃgrāme kṛtaḥ śastrasamudyamaḥ sa karṇo nirjitaḥ saṃkhye hataś caiva jayadrathaḥ 6 paruṣāṇi sabhāmadhye proktavān yaḥ sma pāṇḍavān sa karṇo nirjitaḥ saṃkhye saindhavaś ca nipātitaḥ 7 yasya vīryaṃ samāśritya śamaṃ yācantam acyutam tṛṇavat tam ahaṃ manye sa karṇo nirjito yudhi 8 evaṃ klāntamanā rājann upāyād droṇam īkṣitum āgaskṛt sarvalokasya putras te bharatarṣabha 9 tatas tat sarvam ācakhyau kurūṇāṃ vaiśasaṃ mahat parān vijayataś cāpi dhārtarāṣṭrān nimajjataḥ 10 [dur] paśya mūrdhāvasiktānām ācārya kadanaṃ kṛtam kṛtvā pramukhataḥ śūraṃ bhīṣmaṃ mama pitāmaham 11 taṃ nihatya pralubdho 'yaṃ śikhaṇḍī pūrṇamānasaḥ pāñcālaiḥ sahitaḥ sarvaiḥ senāgram abhikarṣati 12 aparaś cāpi durdharṣaḥ śiṣyas te savyasācinā akṣauhiṇī sapta hatvā hato rājā jayadrathaḥ 13 asmad vijayakāmānāṃ suhṛdām upakāriṇām gantāsmi katham ānṛṇyaṃ gatānāṃ yamasādanam 14 ye madarthaṃ parīpsanti vasudhāṃ vasudhādhipāḥ te hitvā vasudhaiśvaryaṃ vasudhām adhiśerate 15 so 'haṃ kāpuruṣaḥ kṛtvā mitrāṇāṃ kṣayam īdṛśam nāśvamedhasahasreṇa pātum ātmānam utsahe 16 mama lubdhasya pāpasya tathā dharmāpacāyinaḥ vyāyacchanto jigīṣantaḥ prāptā vaivasvatakṣayam 17 kathaṃ patitavṛttasya pṛthivī suhṛdāṃ druhaḥ vivaraṃ nāśakad dātuṃ mama pārthiva saṃsadi 18 so 'haṃ rudhirasiktāṅgaṃ rājñāṃ madhye pitāmaham śayānaṃ nāśakaṃ trātuṃ bhīṣmam āyodhane hatam 19 taṃ mām anārya puruṣaṃ mitra druham adhārmikam kiṃ sa vakṣyati durdharṣaḥ sametya paralokavit 20 jalasaṃdhaṃ maheṣvāsaṃ paśya sātyakinā hatam madartham udyataṃ śūraṃ prāṇāṃs tyaktvā mahāratham 21 kāmbojaṃ nihataṃ dṛṣṭvā tathālambusam eva ca anyān bahūṃś ca suhṛdo jīvitārtho 'dya ko mama 22 vyāyacchanto hatāḥ śūrā madarthe ye 'parāṅmukhāḥ yatamānāḥ paraṃ śaktyā vijetum ahitān mama 23 teṣāṃ gatvāham ānṛṇyam adya śaktyā paraṃtapa tarpayiṣyāmi tān eva jalena yamunām anu 24 satyaṃ te pratijānāmi sarvaśastrabhṛtāṃ varam iṣṭāpūrtena ca śape vīryeṇa ca sutair api 25 nihatya tān raṇe sarvān pāñcālān pāṇḍavaiḥ saha śāntiṃ labdhāsmi teṣāṃ vā raṇe gantā sa lokatām 26 na hīdānīṃ sahāyā me parīpsanty anupaskṛtāḥ śreyo hi pāṇḍūn manyante na tathāsmān mahābhuja 27 svayaṃ hi mṛtyur vihitaḥ satyasaṃdhena saṃyuge bhavān upekṣāṃ kurute suśiṣyatvād dhanaṃjaye 28 ato vinihatāḥ sarve ye 'smaj jaya cikīrṣavaḥ karṇam eva tu paśyāmi saṃpraty asmaj jayaiṣiṇam 29 yo hi mitram avijñāya yāthātathyena mandadhīḥ mitrārthe yojayaty enaṃ tasya so 'rtho 'vasīdati 30 tādṛgrūpam idaṃ kāryaṃ kṛtaṃ mama suhṛd bruvaiḥ mohāl lubdhasya pāpasya jihmācārais tatas tataḥ 31 hato jayadrathaś caiva saumadattiś ca vīryavān abhīṣāhāḥ śūrasenāḥ śibayo 'tha vasātayaḥ 32 so 'ham adya gamiṣyāmi yatra te puruṣarṣabhāḥ hatā madarthaṃ saṃgrāme yudhyamānāḥ kirīṭinā 33 na hi me jīvitenārthas tān ṛte puruṣarṣabhān ācāryaḥ pāṇḍuputrāṇām anujānātu no bhavān |