|
1
[धृ] अतितीव्राणि थुःखानि थुःसहानि बहूनि च तवाहं संजयाश्रौषं पुत्राणां मम संक्षयम 2 तदा तु मे कदयसे यदा युथ्धं तु वर्तते न सन्ति सूत कौरव्या इति मे नैष्ठिकी मतिः 3 थुर्यॊधनस तु विरदः कृतस तत्र महारणे धर्मपुत्रः कदं चक्रे तस्मिन वा नृपतिः कदम 4 अपराह्णे कदं युथ्धम अभवल लॊम हार्षणम तन ममाचक्ष्व तत्त्वेन कुशलॊ हय असि संजय 5 [स] संसक्तेषु च सैन्येषु युध्यमानेषु भागशः रदम अन्यं समास्दाय पुत्रस तव विशां पते 6 करॊधेन महताविष्टः सविषॊ भुजगॊ यदा थुर्यॊधनस तु थृष्ट्वा वै धर्मराजं युधिष्ठिरम उवाच सूत तवरितं याहि याहीति भारत 7 अत्र मां परापय कषिप्रं सारदे यत्र पाण्डवः धरियमाणेन छत्रेण राजा राजति थंशितः 8 ससूतश चॊथितॊ राज्ञा राज्ञः सयन्थनम उत्तमम युधिष्ठिरस्याभिमुखं परेषयाम आस संयुगे 9 ततॊ युधिष्ठिरः करुथ्धः परमत्त इव सथ गवः सारदिं चॊथयाम आस याहि यत्र सुयॊधनः 10 तौ समाजग्मतुर वीरौ भरातरौ रदसात्तमौ समेत्य च महावीर्यौ संनथ्धौ युथ्धथुर्मथौ ततक्षतुर महेष्वासौ शरैर अन्यॊन्यम आहवे 11 ततॊ थुर्यॊधनॊ राजा धर्मशीलस्य मारिष शिलाशितेन भल्लेन धनुश चिच्छेथ संयुगे तं नामृष्यत संक्रुथ्धॊ वयवसायं युधिष्ठिरः 12 अपविध्य धनुश छिन्नं करॊधसंरक्तलॊचनः अन्यत कार्मुकम आथाय धर्मपुत्रश चमूमुखे 13 थुर्यॊधनस्य चिच्छेथ धवजं कार्मुकम एव च अदान्यथ धनुर आथाय परत्यविध्यत पाण्डवम 14 ताव अन्यॊन्यं सुसंरब्धौ शरवर्षाण्य अमुञ्चताम सिंहाव इव सुसंक्रुथ्धौ परस्परजिगीषया 15 अन्यॊन्यं जघ्नतुश चैव नर्थमानौ वृषाव इव अन्यॊन्यं परेक्षमाणौ च चेरतुस तौ महारदौ 16 ततः पूर्णायतॊत्सृष्टैर अन्यॊन्यं सुकृतव्रणौ विरेजतुर महाराज पुष्टिताव इव किंशुकौ 17 ततॊ राजन परतिभयान सिंहनाथान मुहुर मुहुः तलयॊश च तदा शब्थान धनुषॊश च महाहवे 18 शङ्खशब्थरवांश चैव चक्रतुस तौ रदॊत्तमौ अन्यॊन्यं च महाराज पीडयां चक्रतुर भृशम 19 ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा तव पुत्रं तरिभिः शरैः आजघानॊरसि करुथ्धॊ वज्रवेगॊ थुरासथः 20 परतिविव्याध तं तूर्णं तव पुत्रॊ महीपतिम पञ्चभिर निशितैर बाणैर हेमपुङ्खैः शिलाशितैः 21 ततॊ थुर्यॊधनॊ राजा शक्तिं चिक्षेप भारत सर्वपारशवीं तीक्ष्णां महॊल्का परतिमां तथा 22 ताम आपतन्तीं सहसा धर्मराजः शिलाशितैः तरिभिश चिच्छेथ सहसा तं च विव्याध सप्तभिः 23 निपपात ततः साद हेमथण्डा महाघना निपतन्ती महॊल्केव वयराजच छिखि संनिभा 24 शक्तिं विनिहतां थृष्ट्वा पुत्रस तव विशां पते नवभिर निशितैर भल्लैर निजघान युधिष्ठिरम 25 सॊ ऽतिविथ्धॊ बलवताम अग्रणीः शत्रुतापनः थुर्यॊधनं समुथ्थिश्य बाणं जग्राह सत्वरः 26 समाधत्त च तं बाणं धनुष्य उग्रं महाबलः चिक्षेप च ततॊ राजा राज्ञः करुथ्धः पराक्रमी 27 स तु बाणः समासाथ्य तव पुत्रं महारदम वयमॊहयत राजानं धरणीं च जगाम ह 28 ततॊ थुर्यॊधनः करुथ्धॊ गथाम उथ्यम्य वेगितः विधित्सुः कलहस्यान्तम अभिथुथ्राव पाण्डवम 29 तम आलक्ष्यॊथ्यत गथं थण्डहस्तम इवान्तकम धर्मराजॊ महाशक्तिं पराहिणॊत तव सूनवे थीप्यमानां महावेगां महॊल्कां जवलिताम इव 30 रदस्दः स तया विथ्धॊ वर्म भित्त्वा महाहवे भृशं संविग्नहृथयः पपात च मुमॊह च 31 ततस तवरितम आगत्य कृतवर्मा तवात्मजम परत्यपथ्यत राजानं मग्नं वै वयसनार्णवे 32 भीमॊ ऽपि महतीं गृह्य गथां हेमपरिष्कृताम अभिथुथ्राव वेगेन कृतवर्माणम आहवे एवं तथ अभवथ युथ्धं तवथीयानां परैः सह |
1
[dhṛ] atitīvrāṇi duḥkhāni duḥsahāni bahūni ca tavāhaṃ saṃjayāśrauṣaṃ putrāṇāṃ mama saṃkṣayam 2 tathā tu me kathayase yathā yuddhaṃ tu vartate na santi sūta kauravyā iti me naiṣṭhikī matiḥ 3 duryodhanas tu virathaḥ kṛtas tatra mahāraṇe dharmaputraḥ kathaṃ cakre tasmin vā nṛpatiḥ katham 4 aparāhṇe kathaṃ yuddham abhaval loma hārṣaṇam tan mamācakṣva tattvena kuśalo hy asi saṃjaya 5 [s] saṃsakteṣu ca sainyeṣu yudhyamāneṣu bhāgaśaḥ ratham anyaṃ samāsthāya putras tava viśāṃ pate 6 krodhena mahatāviṣṭaḥ saviṣo bhujago yathā duryodhanas tu dṛṣṭvā vai dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram uvāca sūta tvaritaṃ yāhi yāhīti bhārata 7 atra māṃ prāpaya kṣipraṃ sārathe yatra pāṇḍavaḥ dhriyamāṇena chatreṇa rājā rājati daṃśitaḥ 8 sasūtaś codito rājñā rājñaḥ syandanam uttamam yudhiṣṭhirasyābhimukhaṃ preṣayām āsa saṃyuge 9 tato yudhiṣṭhiraḥ kruddhaḥ pramatta iva sad gavaḥ sārathiṃ codayām āsa yāhi yatra suyodhanaḥ 10 tau samājagmatur vīrau bhrātarau rathasāttamau sametya ca mahāvīryau saṃnaddhau yuddhadurmadau tatakṣatur maheṣvāsau śarair anyonyam āhave 11 tato duryodhano rājā dharmaśīlasya māriṣa śilāśitena bhallena dhanuś ciccheda saṃyuge taṃ nāmṛṣyata saṃkruddho vyavasāyaṃ yudhiṣṭhiraḥ 12 apavidhya dhanuś chinnaṃ krodhasaṃraktalocanaḥ anyat kārmukam ādāya dharmaputraś camūmukhe 13 duryodhanasya ciccheda dhvajaṃ kārmukam eva ca athānyad dhanur ādāya pratyavidhyata pāṇḍavam 14 tāv anyonyaṃ susaṃrabdhau śaravarṣāṇy amuñcatām siṃhāv iva susaṃkruddhau parasparajigīṣayā 15 anyonyaṃ jaghnatuś caiva nardamānau vṛṣāv iva anyonyaṃ prekṣamāṇau ca ceratus tau mahārathau 16 tataḥ pūrṇāyatotsṛṣṭair anyonyaṃ sukṛtavraṇau virejatur mahārāja puṣṭitāv iva kiṃśukau 17 tato rājan pratibhayān siṃhanādān muhur muhuḥ talayoś ca tathā śabdān dhanuṣoś ca mahāhave 18 śaṅkhaśabdaravāṃś caiva cakratus tau rathottamau anyonyaṃ ca mahārāja pīḍayāṃ cakratur bhṛśam 19 tato yudhiṣṭhiro rājā tava putraṃ tribhiḥ śaraiḥ ājaghānorasi kruddho vajravego durāsadaḥ 20 prativivyādha taṃ tūrṇaṃ tava putro mahīpatim pañcabhir niśitair bāṇair hemapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ 21 tato duryodhano rājā śaktiṃ cikṣepa bhārata sarvapāraśavīṃ tīkṣṇāṃ maholkā pratimāṃ tadā 22 tām āpatantīṃ sahasā dharmarājaḥ śilāśitaiḥ tribhiś ciccheda sahasā taṃ ca vivyādha saptabhiḥ 23 nipapāta tataḥ sātha hemadaṇḍā mahāghanā nipatantī maholkeva vyarājac chikhi saṃnibhā 24 śaktiṃ vinihatāṃ dṛṣṭvā putras tava viśāṃ pate navabhir niśitair bhallair nijaghāna yudhiṣṭhiram 25 so 'tividdho balavatām agraṇīḥ śatrutāpanaḥ duryodhanaṃ samuddiśya bāṇaṃ jagrāha satvaraḥ 26 samādhatta ca taṃ bāṇaṃ dhanuṣy ugraṃ mahābalaḥ cikṣepa ca tato rājā rājñaḥ kruddhaḥ parākramī 27 sa tu bāṇaḥ samāsādya tava putraṃ mahāratham vyamohayata rājānaṃ dharaṇīṃ ca jagāma ha 28 tato duryodhanaḥ kruddho gadām udyamya vegitaḥ vidhitsuḥ kalahasyāntam abhidudrāva pāṇḍavam 29 tam ālakṣyodyata gadaṃ daṇḍahastam ivāntakam dharmarājo mahāśaktiṃ prāhiṇot tava sūnave dīpyamānāṃ mahāvegāṃ maholkāṃ jvalitām iva 30 rathasthaḥ sa tayā viddho varma bhittvā mahāhave bhṛśaṃ saṃvignahṛdayaḥ papāta ca mumoha ca 31 tatas tvaritam āgatya kṛtavarmā tavātmajam pratyapadyata rājānaṃ magnaṃ vai vyasanārṇave 32 bhīmo 'pi mahatīṃ gṛhya gadāṃ hemapariṣkṛtām abhidudrāva vegena kṛtavarmāṇam āhave evaṃ tad abhavad yuddhaṃ tvadīyānāṃ paraiḥ saha |