|
1
[स] तत्राकरॊथ थुष्करं राजपुत्रॊ; थुःशासनस तुमुले युध्यमानः चिच्छेथ भीमस्य धनुः कषुरेण; षड्भिः शरैः सारदिम अप्य अविध्यत 2 ततॊ ऽभिनथ बहुभिः कषिप्रम एव; वरेषुभिर भीमसेनं महात्मा स विक्षरन नाग इव परभिन्नॊ; गथाम अस्मै तुमुले पराहिणॊथ वै 3 तयाहरथ थश धन्वन्तराणि; थुःशासनं भीमसेनः परसह्य तया हतः पतितॊ वेपमानॊ; थुःशासनॊ गथया वेगवत्या 4 हयाः ससूताश च हता नरेन्थ्र; चूर्णीकृतश चास्य रतः पतन्त्या विध्वस्तवर्माभरणाम्बर सरग; विचेष्टमानॊ भृशवेथनार्तः 5 ततः समृत्वा भीमसेनस तरस्वी; सापत्नकं यत परयुक्तं सुतैस ते रदाथ अवप्लुत्य गतः स भूमौ; यत्नेन तस्मिन परणिधाय चक्षुः 6 असिं समुथ्धृत्य शितं सुधारं; कण्ठे समाक्रम्य च वेपमानम उत्कृत्य वक्षः पतितस्य भूमाव; अदापिबच छॊणितम अस्य कॊष्णम आस्वाथ्य चास्वाथ्य च वीक्षमाणः; करुथ्धॊ ऽतिवेलं परजगाथ वाक्यम 7 सतन्यस्य मातुर मधुसर्पिषॊ वा; माध्वीक पानस्य च सत्कृतस्य थिव्यस्य वा तॊयरसस्य पानात; पयॊ थधिभ्यां मदिताच च मुख्यात सर्वेभ्य एवाभ्यधिकॊ रसॊ ऽयं; मतॊ ममाथ्याहित लॊहितस्य 8 एवं बरुवाणं पुनर आथ्रवन्तम; आस्वाथ्य वल्गन्तम अतिप्रहृष्टम ये भीमसेनं थथृशुस तथानीं; भयेन ते ऽपि वयदिता निपेतुः 9 ये चापि तत्रापतिता मनुष्यास; तेषां करेभ्यः पतितं च शस्त्रम भयाच च संचुक्रुशुर उच्चकैस ते; निमीलिताक्षा थथृशुश च तन न 10 ये तत्र भीमं थथृशुः समन्ताथ; थौःशासनं तथ्रुधिरं पिबन्तम सर्वे पलायन्त भयाभिपन्ना; नायं मनुष्य इति भाषमाणाः 11 शृण्वतां लॊकवीराणाम इथं वचनम अब्रवीत एष ते रुधिरं कण्ठात पिबामि पुरुषाधम बरूहीथानीं सुसंरब्धः पुनर गौर इति गौर इति 12 परमाण कॊट्यां शयनं कालकूटस्य भॊजनम थशनं चाहिभिः कष्टं थाहं च जतु वेश्मनि 13 थयूतेन राज्यहरणम अरण्ये वसतिश च या इष्वस्त्राणि च संग्रामेष्व असुखानि च वेश्मनि 14 थुःखान्य एतानि जानीमॊ न सुखानि कथा चन धृतराष्ट्रस्य थौरात्म्यात सपुत्रस्या सथा वयम 15 इत्य उक्त्वा वचनं राजञ जयं पराप्य वृकॊथरः पुनर आह महाराज समयंस तौ केशवार्जुनौ 16 थुःशासने यथ रणे संश्रुतं मे; तथ वै सर्वं कृतम अथ्येह वीरौ अथ्यैव थास्याम्य अपरं थवितीयं; थुर्यॊधनं यज्ञपशुं विशस्या शिरॊमृथित्वा च पथा थुरात्मनः; शान्तिं लप्स्ये कौरवाणां समक्षम 17 एतावथ उक्त्वा वचनं परहृष्टॊ; ननाथ अचॊच्चै रुधिरार्थ्रगात्रः ननर्त चैवातिबलॊ महात्मा; वृत्रं निहत्येव सहस्रनेत्रः |
1
[s] tatrākarod duṣkaraṃ rājaputro; duḥśāsanas tumule yudhyamānaḥ ciccheda bhīmasya dhanuḥ kṣureṇa; ṣaḍbhiḥ śaraiḥ sārathim apy avidhyat 2 tato 'bhinad bahubhiḥ kṣipram eva; vareṣubhir bhīmasenaṃ mahātmā sa vikṣaran nāga iva prabhinno; gadām asmai tumule prāhiṇod vai 3 tayāharad daśa dhanvantarāṇi; duḥśāsanaṃ bhīmasenaḥ prasahya tayā hataḥ patito vepamāno; duḥśāsano gadayā vegavatyā 4 hayāḥ sasūtāś ca hatā narendra; cūrṇīkṛtaś cāsya rataḥ patantyā vidhvastavarmābharaṇāmbara srag; viceṣṭamāno bhṛśavedanārtaḥ 5 tataḥ smṛtvā bhīmasenas tarasvī; sāpatnakaṃ yat prayuktaṃ sutais te rathād avaplutya gataḥ sa bhūmau; yatnena tasmin praṇidhāya cakṣuḥ 6 asiṃ samuddhṛtya śitaṃ sudhāraṃ; kaṇṭhe samākramya ca vepamānam utkṛtya vakṣaḥ patitasya bhūmāv; athāpibac choṇitam asya koṣṇam āsvādya cāsvādya ca vīkṣamāṇaḥ; kruddho 'tivelaṃ prajagāda vākyam 7 stanyasya mātur madhusarpiṣo vā; mādhvīka pānasya ca satkṛtasya divyasya vā toyarasasya pānāt; payo dadhibhyāṃ mathitāc ca mukhyāt sarvebhya evābhyadhiko raso 'yaṃ; mato mamādyāhita lohitasya 8 evaṃ bruvāṇaṃ punar ādravantam; āsvādya valgantam atiprahṛṣṭam ye bhīmasenaṃ dadṛśus tadānīṃ; bhayena te 'pi vyathitā nipetuḥ 9 ye cāpi tatrāpatitā manuṣyās; teṣāṃ karebhyaḥ patitaṃ ca śastram bhayāc ca saṃcukruśur uccakais te; nimīlitākṣā dadṛśuś ca tan na 10 ye tatra bhīmaṃ dadṛśuḥ samantād; dauḥśāsanaṃ tadrudhiraṃ pibantam sarve palāyanta bhayābhipannā; nāyaṃ manuṣya iti bhāṣamāṇāḥ 11 śṛṇvatāṃ lokavīrāṇām idaṃ vacanam abravīt eṣa te rudhiraṃ kaṇṭhāt pibāmi puruṣādhama brūhīdānīṃ susaṃrabdhaḥ punar gaur iti gaur iti 12 pramāṇa koṭyāṃ śayanaṃ kālakūṭasya bhojanam daśanaṃ cāhibhiḥ kaṣṭaṃ dāhaṃ ca jatu veśmani 13 dyūtena rājyaharaṇam araṇye vasatiś ca yā iṣvastrāṇi ca saṃgrāmeṣv asukhāni ca veśmani 14 duḥkhāny etāni jānīmo na sukhāni kadā cana dhṛtarāṣṭrasya daurātmyāt saputrasyā sadā vayam 15 ity uktvā vacanaṃ rājañ jayaṃ prāpya vṛkodaraḥ punar āha mahārāja smayaṃs tau keśavārjunau 16 duḥśāsane yad raṇe saṃśrutaṃ me; tad vai sarvaṃ kṛtam adyeha vīrau adyaiva dāsyāmy aparaṃ dvitīyaṃ; duryodhanaṃ yajñapaśuṃ viśasyā śiromṛditvā ca padā durātmanaḥ; śāntiṃ lapsye kauravāṇāṃ samakṣam 17 etāvad uktvā vacanaṃ prahṛṣṭo; nanād acoccai rudhirārdragātraḥ nanarta caivātibalo mahātmā; vṛtraṃ nihatyeva sahasranetraḥ |