|
1
[ज] गते भगवति वयासे धृतराष्ट्रॊ महीपतिः किम अचेष्टत विप्रर्षे तन मे वयाख्यातुम अर्हसि 2 [व] एतच छरुत्वा नरश्रेष्ठ चिरं धयात्वा तव अचेतनः संजयं यॊजयेत्य उक्त्वा विथुरं परत्यभाषत 3 कषिप्रम आनय गान्धारीं सर्वाश च भरत सत्रियः वधूं कुन्तीम उपाथाय याश चान्यास तत्र यॊषितः 4 एवम उक्त्वा स धर्मात्मा विथुरं धर्मवित्तमम शॊकविप्रहत जञानॊ यानम एवान्वपथ्यत 5 गान्धारी चैव शॊकार्ता भर्तुर वचनचॊथिता सह कुन्त्या यतॊ राजा सह सत्रीभिर उपाथ्रवत 6 ताः समासाथ्य राजानं भृशं शॊकसमन्विताः आमन्त्र्यान्यॊन्यम ईयुः सम भृशम उच्चुक्रुशुस ततः 7 ताः समाश्वासयत कषत्ता ताभ्यश चार्ततरः सवयम अश्रुकण्ठीः समारॊप्य ततॊ ऽसौ निर्ययौ पुरात 8 ततः परणाथः संजज्ञे सर्वेषु कुरु वेश्मसु आ कुमारं पुरं सर्वम अभवच छॊककर्शितम 9 अथृष्टपूर्वा या नार्यः पुरा थेवगणैर अपि पृदग्जनेन थृश्यन्त तास तथा निहतेश्वराः 10 परकीर्य केशान सुशुभान भूषणान्य अवमुच्य च एकवस्त्रधरा नार्यः परिपेतुर अनादवत 11 शवेतपर्वत रूपेभ्यॊ गृहेभ्यस तास तव अपाक्रमन गुहाभ्य इव शैलानां पृषत्यॊ हतयूदपाः 12 तान्य उथीर्णानि नारीणां तथा वृन्थान्य अनेकशः शॊकार्तान्य अथ्रवान राजन किशॊरीणाम इवाङ्गने 13 परगृह्य बाहून करॊशन्त्यः पुत्रान भरातॄन पितॄन अपि थर्शयन्तीव ता ह सम युगान्ते लॊकसंक्षयम 14 विलपन्त्यॊ रुथन्त्यश च धावमानास ततस ततः शॊकेनाभ्याहत जञानाः कर्तव्यं न परजज्ञिरे 15 वरीडां जग्मुः पुरा याः सम सखीनाम अपि यॊषितः ता एकवस्त्रा निर्लज्जाः शवश्रूणां पुरतॊ ऽभवन 16 परस्परं सुसूक्ष्मेषु शॊकेष्व आश्वासयन सम याः ताः शॊकविह्वला राजन्न उपैक्षन्त परस्परम 17 ताभिः परिवृतॊ राजा रुथतीभिः सहस्रशः निर्ययौ नगराथ थीनस तूर्णम आ यॊधनं परति 18 शिल्पिनॊ वणिजॊ वैश्याः सर्वकर्मॊपजीविनः ते पार्दिवं पुरस्कृत्य निर्ययुर नगराथ बहिः 19 तासां विक्रॊशमानानाम आर्तानां कुरु संक्षये पराथुरासीन महाञ शब्थॊ वयदयन भुवनान्य उत 20 युगान्तकाले संप्राप्ते भूतानां थह्यताम इव अभावः सयाथ अयं पराप्त इति भूतानि मेनिरे 21 भृशम उथ्विग्नमनसस ते पौराः कुरु संक्षये पराक्रॊशन्त महाराज सवनुरक्तास तथा भृशम |
1
[j] gate bhagavati vyāse dhṛtarāṣṭro mahīpatiḥ kim aceṣṭata viprarṣe tan me vyākhyātum arhasi 2 [v] etac chrutvā naraśreṣṭha ciraṃ dhyātvā tv acetanaḥ saṃjayaṃ yojayety uktvā viduraṃ pratyabhāṣata 3 kṣipram ānaya gāndhārīṃ sarvāś ca bharata striyaḥ vadhūṃ kuntīm upādāya yāś cānyās tatra yoṣitaḥ 4 evam uktvā sa dharmātmā viduraṃ dharmavittamam śokaviprahata jñāno yānam evānvapadyata 5 gāndhārī caiva śokārtā bhartur vacanacoditā saha kuntyā yato rājā saha strībhir upādravat 6 tāḥ samāsādya rājānaṃ bhṛśaṃ śokasamanvitāḥ āmantryānyonyam īyuḥ sma bhṛśam uccukruśus tataḥ 7 tāḥ samāśvāsayat kṣattā tābhyaś cārtataraḥ svayam aśrukaṇṭhīḥ samāropya tato 'sau niryayau purāt 8 tataḥ praṇādaḥ saṃjajñe sarveṣu kuru veśmasu ā kumāraṃ puraṃ sarvam abhavac chokakarśitam 9 adṛṣṭapūrvā yā nāryaḥ purā devagaṇair api pṛthagjanena dṛśyanta tās tadā nihateśvarāḥ 10 prakīrya keśān suśubhān bhūṣaṇāny avamucya ca ekavastradharā nāryaḥ paripetur anāthavat 11 śvetaparvata rūpebhyo gṛhebhyas tās tv apākraman guhābhya iva śailānāṃ pṛṣatyo hatayūthapāḥ 12 tāny udīrṇāni nārīṇāṃ tadā vṛndāny anekaśaḥ śokārtāny adravān rājan kiśorīṇām ivāṅgane 13 pragṛhya bāhūn krośantyaḥ putrān bhrātṝn pitṝn api darśayantīva tā ha sma yugānte lokasaṃkṣayam 14 vilapantyo rudantyaś ca dhāvamānās tatas tataḥ śokenābhyāhata jñānāḥ kartavyaṃ na prajajñire 15 vrīḍāṃ jagmuḥ purā yāḥ sma sakhīnām api yoṣitaḥ tā ekavastrā nirlajjāḥ śvaśrūṇāṃ purato 'bhavan 16 parasparaṃ susūkṣmeṣu śokeṣv āśvāsayan sma yāḥ tāḥ śokavihvalā rājann upaikṣanta parasparam 17 tābhiḥ parivṛto rājā rudatībhiḥ sahasraśaḥ niryayau nagarād dīnas tūrṇam ā yodhanaṃ prati 18 śilpino vaṇijo vaiśyāḥ sarvakarmopajīvinaḥ te pārthivaṃ puraskṛtya niryayur nagarād bahiḥ 19 tāsāṃ vikrośamānānām ārtānāṃ kuru saṃkṣaye prādurāsīn mahāñ śabdo vyathayan bhuvanāny uta 20 yugāntakāle saṃprāpte bhūtānāṃ dahyatām iva abhāvaḥ syād ayaṃ prāpta iti bhūtāni menire 21 bhṛśam udvignamanasas te paurāḥ kuru saṃkṣaye prākrośanta mahārāja svanuraktās tadā bhṛśam |