|
1
[गान्धारी] पश्य माधव पुत्रान मे शतसंख्याञ जितक्लमान गथया भीमसेनेन भूयिष्ठं निहतान रणे 2 इथं थुःखतरं मे ऽथय यथ इमा मुक्तमूर्धजाः हतपुत्रा रणे बालाः परिधावन्ति मे सनुषाः 3 परासाथतलचारिण्यश चरणैर भूषणान्वितैः आपन्ना यत सपृशन्तीमा रुधिरार्थ्रां वसुंधराम 4 गृध्रान उत्सारयन्त्यश च गॊमायून वायसांस तदा शॊकेनार्ता विघूर्णन्त्यॊ मत्ता इव चरन्त्य उत 5 एषान्या तव अनवथ्याङ्गी करसंमितमध्यमा घॊरं तथ वैशसं थृष्ट्वा निपतत्य अतिथुःखिता 6 थृष्ट्वा मे पार्दिवसुताम एतां लक्ष्मणमातरम राजपुत्रीं महाबाहॊ मनॊ न वयुपशाम्यति 7 भरातॄंश चान्याः पतींश चान्याः पुत्रांश च निहतान भुवि थृष्ट्वा परिपतन्त्य एताः परगृह्य सुभुजा भुजान 8 मध्यमानां तु नारीणां वृथ्धानां चापराजित आक्रन्थं हतबन्धूनां थारुणे वैशसे शृणु 9 रदनीडानि थेहांश च हतानां गजवाजिनाम आश्रिताः शरममॊहार्ताः सदिताः पश्य महाबल 10 अन्या चापहृतं कायाच चारुकुण्डलम उन्नसम सवस्य बन्धॊः शिरः कृष्ण गृहीत्वा पश्य तिष्ठति 11 पूर्वजातिकृतं पापं मन्ये नाप्लम इवानघ एताभिर अनवथ्याभिर मया चैवाल्पमेधया 12 तथ इथं धर्मराजेन यातितं नॊ जनार्थन न हि नाशॊ ऽसति वार्ष्णेय कर्मणॊः शुभपापयॊः 13 परत्यग्र वयसः पश्य थर्शनीयकुचॊथराः कुलेषु जाता हरीमत्यः कृष्णपक्षाक्षि मूर्धजाः 14 हंसगथ्गथ भाषिण्यॊ थुःखशॊकप्रमॊहिताः सारस्य इव वाशन्त्यः पतिताः पश्य माधव 15 फुल्लपथ्मप्रकाशानि पुण्डरीकाक्ष यॊषिताम अनवथ्यानि वत्राणि तपत्य असुखरश्मिवान 16 ईर्षूणां मम पुत्राणां वासुथेवावरॊधनम मत्तमातङ्गथर्पाणां पश्यन्त्य अथ्य पृदग्जनाः 17 शतचन्थ्राणि चर्माणि धवजांश चाथित्यसंनिभान रौक्माणि चैव वर्माणि निष्कान अपि च काञ्चनान 18 शीर्ष तराणानि चैतानि पुत्राणां मे महीतले पश्य थीप्तानि गॊविन्थ पावकान सुहुतान इव 19 एष थुःशासनः शेते शूरेणामित्र घातिना पीतशॊणितसर्वाङ्गॊ भीमसेनेन पातितः 20 गथया वीर घातिन्या पश्य माधव मे सुतम थयूतक्लेशान अनुस्मृत्य थरौपथ्या चॊथितेन च 21 उक्ता हय अनेन पाञ्चाली सभायां थयूतनिर्जिता परियं चिकीर्षता भरातुः कर्णस्य च जनार्थन 22 सहैव सहथेवेन नकुलेनार्जुनेन च थासभार्यासि पाञ्चालि कषिप्रं परविश नॊ गृहान 23 ततॊ ऽहम अब्रुवं कृष्ण तथा थुर्यॊधनं नृपम मृत्युपाशपरिक्षिप्तं शकुनिं पुत्र वर्जय 24 निबॊधैनं सुथुर्बुथ्धिं मातुलं कलहप्रियम कषिप्रम एनं परित्यज्य पुत्र शाम्यस्व पाण्डवैः 25 न बुध्यसे तवं थुर्बुथ्धे भीमसेनम अमर्षणम वाङ्नाराचैस तुथंस तीक्ष्णैर उल्काभिर इव कुञ्जरम 26 तान एष रभसः करूरॊ वाक्शल्यान अवधारयन उत्ससर्ज विषं तेषु सर्पॊ गॊवृषभेष्व इव 27 एष थुःशासनः शेते विक्षिप्य विपुलौ भुजौ निहतॊ भीमसेनेन सिंहेनेव महर्षभः 28 अत्यर्दम अकरॊथ रौथ्रं भीमसेनॊ ऽतयमर्षणः थुःशासनस्य यत करुथ्धॊ ऽपिबच छॊणितम आहवे |
1
[gāndhārī] paśya mādhava putrān me śatasaṃkhyāñ jitaklamān gadayā bhīmasenena bhūyiṣṭhaṃ nihatān raṇe 2 idaṃ duḥkhataraṃ me 'dya yad imā muktamūrdhajāḥ hataputrā raṇe bālāḥ paridhāvanti me snuṣāḥ 3 prāsādatalacāriṇyaś caraṇair bhūṣaṇānvitaiḥ āpannā yat spṛśantīmā rudhirārdrāṃ vasuṃdharām 4 gṛdhrān utsārayantyaś ca gomāyūn vāyasāṃs tathā śokenārtā vighūrṇantyo mattā iva caranty uta 5 eṣānyā tv anavadyāṅgī karasaṃmitamadhyamā ghoraṃ tad vaiśasaṃ dṛṣṭvā nipataty atiduḥkhitā 6 dṛṣṭvā me pārthivasutām etāṃ lakṣmaṇamātaram rājaputrīṃ mahābāho mano na vyupaśāmyati 7 bhrātṝṃś cānyāḥ patīṃś cānyāḥ putrāṃś ca nihatān bhuvi dṛṣṭvā paripatanty etāḥ pragṛhya subhujā bhujān 8 madhyamānāṃ tu nārīṇāṃ vṛddhānāṃ cāparājita ākrandaṃ hatabandhūnāṃ dāruṇe vaiśase śṛṇu 9 rathanīḍāni dehāṃś ca hatānāṃ gajavājinām āśritāḥ śramamohārtāḥ sthitāḥ paśya mahābala 10 anyā cāpahṛtaṃ kāyāc cārukuṇḍalam unnasam svasya bandhoḥ śiraḥ kṛṣṇa gṛhītvā paśya tiṣṭhati 11 pūrvajātikṛtaṃ pāpaṃ manye nāplam ivānagha etābhir anavadyābhir mayā caivālpamedhayā 12 tad idaṃ dharmarājena yātitaṃ no janārdana na hi nāśo 'sti vārṣṇeya karmaṇoḥ śubhapāpayoḥ 13 pratyagra vayasaḥ paśya darśanīyakucodarāḥ kuleṣu jātā hrīmatyaḥ kṛṣṇapakṣākṣi mūrdhajāḥ 14 haṃsagadgada bhāṣiṇyo duḥkhaśokapramohitāḥ sārasya iva vāśantyaḥ patitāḥ paśya mādhava 15 phullapadmaprakāśāni puṇḍarīkākṣa yoṣitām anavadyāni vatrāṇi tapaty asukharaśmivān 16 īrṣūṇāṃ mama putrāṇāṃ vāsudevāvarodhanam mattamātaṅgadarpāṇāṃ paśyanty adya pṛthagjanāḥ 17 śatacandrāṇi carmāṇi dhvajāṃś cādityasaṃnibhān raukmāṇi caiva varmāṇi niṣkān api ca kāñcanān 18 śīrṣa trāṇāni caitāni putrāṇāṃ me mahītale paśya dīptāni govinda pāvakān suhutān iva 19 eṣa duḥśāsanaḥ śete śūreṇāmitra ghātinā pītaśoṇitasarvāṅgo bhīmasenena pātitaḥ 20 gadayā vīra ghātinyā paśya mādhava me sutam dyūtakleśān anusmṛtya draupadyā coditena ca 21 uktā hy anena pāñcālī sabhāyāṃ dyūtanirjitā priyaṃ cikīrṣatā bhrātuḥ karṇasya ca janārdana 22 sahaiva sahadevena nakulenārjunena ca dāsabhāryāsi pāñcāli kṣipraṃ praviśa no gṛhān 23 tato 'ham abruvaṃ kṛṣṇa tadā duryodhanaṃ nṛpam mṛtyupāśaparikṣiptaṃ śakuniṃ putra varjaya 24 nibodhainaṃ sudurbuddhiṃ mātulaṃ kalahapriyam kṣipram enaṃ parityajya putra śāmyasva pāṇḍavaiḥ 25 na budhyase tvaṃ durbuddhe bhīmasenam amarṣaṇam vāṅnārācais tudaṃs tīkṣṇair ulkābhir iva kuñjaram 26 tān eṣa rabhasaḥ krūro vākśalyān avadhārayan utsasarja viṣaṃ teṣu sarpo govṛṣabheṣv iva 27 eṣa duḥśāsanaḥ śete vikṣipya vipulau bhujau nihato bhīmasenena siṃheneva maharṣabhaḥ 28 atyartham akarod raudraṃ bhīmaseno 'tyamarṣaṇaḥ duḥśāsanasya yat kruddho 'pibac choṇitam āhave |