|
1
[ग] सॊमथत्तसुतं पश्य युयुधानेन पातितम वितुथ्यमानं विहगैर बहुभिर माधवान्तिके 2 पुत्रशॊकाभिसंतप्तः सॊमथत्तॊ जनार्थन युयुधानं महेष्वासं गर्हयन्न इव थृश्यते 3 असौ तु भूरिश्रवसॊ माता शॊकपरिप्लुता आश्वासयति भर्तारं सॊमथत्तम अनिन्थिता 4 थिष्ट्या नेथं महाराज थारुणं भरतक्षयम कुरु संक्रन्थनं घॊरं युगान्तम अनुपश्यसि 5 थिष्ट्या यूपध्वजं वीरं पुत्रं भूरिसहस्रथम अनेकक्रतुयज्वानां निहतं नाथ्य पश्यसि 6 थिष्ट्या सनुषाणाम आक्रन्थे घॊरं विलपितं बहु न शृणॊषि महाराज सारसीनाम इवार्णवे 7 एकवस्त्रानुसंवीताः परकीर्णासित मूर्धजाः सनुषास ते परिधावन्ति हतापत्या हतेश्वराः 8 शवापथैर भक्ष्यमाणं तवम अहॊ थिष्ट्या न पश्यसि छिन्नबाहुं नरव्याघ्रम अर्जुनेन निपातितम 9 शलं विनिहतं संख्ये भूरिश्रवसम एव च सनुषाश च विधवाः सर्वा थिष्ट्या नाथ्येह पश्यसि 10 थिष्ट्या तत काञ्चनं छत्रं यूपकेतॊर महात्मनः विनिकीर्णं रदॊपस्दे सौमथत्तेर न पश्यसि 11 अमूस तु भूरिश्रवसॊ भार्याः सात्यकिना हतम परिवार्यानुशॊचन्ति भर्तारम असितेक्षणाः 12 एता विलप्य बहुलं भर्तृशॊकेन कर्शिताः पतन्त्य अभिमुखा भूमौ कृपणं बत केशव 13 बीभत्सुर अतिबीभत्सं कर्मेथम अकरॊत कदम परमत्तस्य यथ अच्छैत्सीथ बाहुं शूरस्य यज्वनः 14 ततः पापतरं कर्मकृतवान अपि सात्यकिः यस्मात परायॊपविष्टस्य पराहार्षीत संशितात्मनः 15 एकॊ थवाभ्यां हतः शेषे तवम अधर्मेण धार्मिकः इति यूपध्वजस्यैताः सत्रियः करॊशन्ति माधव 16 भार्या यूपध्वजस्यैषा करसंमितमध्यमा कृत्वॊत्सङ्गे भुजं भर्तुः कृपणं पर्यथेवयत 17 अयं स रशनॊत्कर्षी पीनस्तन विमर्थनः नाभ्यूरुजघनस्पर्शी नीवी विस्रंसनः करः 18 वासुथेवस्य सांनिध्ये पार्देनाक्लिष्ट कर्मणा युध्यतः समरे ऽनयेन परमत्तस्य निपातितः 19 किं नु वक्ष्यसि संसत्सु कदासु च जनार्थन अर्जुनस्य महत कर्म सवयं वा स किरीटवान 20 इत्य एवं गर्हयित्वैषा तूष्टीम आस्ते वराङ्गना ताम एताम अनुशॊचन्ति सपत्न्यः सवाम इव सनुषाम 21 गान्धारराजः शकुनिर बलवान सत्यविक्रमः निहतः सहथेवेन भागिनेयेन मातुलः 22 यः पुरा हेमथण्डाभ्यां वयजनाभ्यां सम वीज्यते स एष पक्षिभिः पक्षैः शयान उपवीज्यते 23 यः सम रूपाणि कुरुते शतशॊ ऽद सहस्रशः तस्य मायाविनॊ माया थग्धाः पाण्डव तेजसा 24 मायया निकृतिप्रज्ञॊ जितवान यॊ युधिष्ठिरम सभायां विपुलं राज्यं स पुनर जीवितं जितः 25 शकुन्ताः शकुनिं कृष्ण समन्तात पर्युपासते कितवं मम पुत्राणां विनाशायॊपशिक्षितम 26 एतेनैतन महथ वैरं परसक्तं पाण्डवैः सह वधाय मम पुत्राणाम आत्मनः सगणस्य च 27 यदैव मम पुत्राणां लॊकाः शस्त्रजिताः परभॊ एवम अस्यापि थुर्बुथ्धेर लॊकाः शस्त्रेण वै जिताः 28 कदं च नायं तत्रापि पुत्रान मे भरातृभिः सह विरॊधयेथ ऋजु परज्ञान अनृजुर मधुसूथन |
1
[g] somadattasutaṃ paśya yuyudhānena pātitam vitudyamānaṃ vihagair bahubhir mādhavāntike 2 putraśokābhisaṃtaptaḥ somadatto janārdana yuyudhānaṃ maheṣvāsaṃ garhayann iva dṛśyate 3 asau tu bhūriśravaso mātā śokapariplutā āśvāsayati bhartāraṃ somadattam aninditā 4 diṣṭyā nedaṃ mahārāja dāruṇaṃ bharatakṣayam kuru saṃkrandanaṃ ghoraṃ yugāntam anupaśyasi 5 diṣṭyā yūpadhvajaṃ vīraṃ putraṃ bhūrisahasradam anekakratuyajvānāṃ nihataṃ nādya paśyasi 6 diṣṭyā snuṣāṇām ākrande ghoraṃ vilapitaṃ bahu na śṛṇoṣi mahārāja sārasīnām ivārṇave 7 ekavastrānusaṃvītāḥ prakīrṇāsita mūrdhajāḥ snuṣās te paridhāvanti hatāpatyā hateśvarāḥ 8 śvāpadair bhakṣyamāṇaṃ tvam aho diṣṭyā na paśyasi chinnabāhuṃ naravyāghram arjunena nipātitam 9 śalaṃ vinihataṃ saṃkhye bhūriśravasam eva ca snuṣāś ca vidhavāḥ sarvā diṣṭyā nādyeha paśyasi 10 diṣṭyā tat kāñcanaṃ chatraṃ yūpaketor mahātmanaḥ vinikīrṇaṃ rathopasthe saumadatter na paśyasi 11 amūs tu bhūriśravaso bhāryāḥ sātyakinā hatam parivāryānuśocanti bhartāram asitekṣaṇāḥ 12 etā vilapya bahulaṃ bhartṛśokena karśitāḥ patanty abhimukhā bhūmau kṛpaṇaṃ bata keśava 13 bībhatsur atibībhatsaṃ karmedam akarot katham pramattasya yad acchaitsīd bāhuṃ śūrasya yajvanaḥ 14 tataḥ pāpataraṃ karmakṛtavān api sātyakiḥ yasmāt prāyopaviṣṭasya prāhārṣīt saṃśitātmanaḥ 15 eko dvābhyāṃ hataḥ śeṣe tvam adharmeṇa dhārmikaḥ iti yūpadhvajasyaitāḥ striyaḥ krośanti mādhava 16 bhāryā yūpadhvajasyaiṣā karasaṃmitamadhyamā kṛtvotsaṅge bhujaṃ bhartuḥ kṛpaṇaṃ paryadevayat 17 ayaṃ sa raśanotkarṣī pīnastana vimardanaḥ nābhyūrujaghanasparśī nīvī visraṃsanaḥ karaḥ 18 vāsudevasya sāṃnidhye pārthenākliṣṭa karmaṇā yudhyataḥ samare 'nyena pramattasya nipātitaḥ 19 kiṃ nu vakṣyasi saṃsatsu kathāsu ca janārdana arjunasya mahat karma svayaṃ vā sa kirīṭavān 20 ity evaṃ garhayitvaiṣā tūṣṭīm āste varāṅganā tām etām anuśocanti sapatnyaḥ svām iva snuṣām 21 gāndhārarājaḥ śakunir balavān satyavikramaḥ nihataḥ sahadevena bhāgineyena mātulaḥ 22 yaḥ purā hemadaṇḍābhyāṃ vyajanābhyāṃ sma vījyate sa eṣa pakṣibhiḥ pakṣaiḥ śayāna upavījyate 23 yaḥ sma rūpāṇi kurute śataśo 'tha sahasraśaḥ tasya māyāvino māyā dagdhāḥ pāṇḍava tejasā 24 māyayā nikṛtiprajño jitavān yo yudhiṣṭhiram sabhāyāṃ vipulaṃ rājyaṃ sa punar jīvitaṃ jitaḥ 25 śakuntāḥ śakuniṃ kṛṣṇa samantāt paryupāsate kitavaṃ mama putrāṇāṃ vināśāyopaśikṣitam 26 etenaitan mahad vairaṃ prasaktaṃ pāṇḍavaiḥ saha vadhāya mama putrāṇām ātmanaḥ sagaṇasya ca 27 yathaiva mama putrāṇāṃ lokāḥ śastrajitāḥ prabho evam asyāpi durbuddher lokāḥ śastreṇa vai jitāḥ 28 kathaṃ ca nāyaṃ tatrāpi putrān me bhrātṛbhiḥ saha virodhayed ṛju prajñān anṛjur madhusūdana |