|
1
[व] ते समासाथ्य गङ्गां तु शिवां पुण्यजनॊचिताम हरथिनीं वप्रसंपन्नां महानूपां महावनाम 2 भूषणान्य उत्तरीयाणि वेष्टनान्य अवमुच्य च ततः पितॄणां पौत्राणां भरातॄणां सवजनस्य च 3 पुत्राणाम आर्यकाणां च पतीनां च कुरु सत्रियः उथकं चक्रिरे सर्वा रुथन्त्यॊ भृशथुःखिताः सुहृथां चापि धर्मज्ञाः परचक्रुः सलिलक्रियाः 4 उथके करियमाणे तु वीराणां वीर पत्निभिः सूपतीर्दा अभवथ गङ्गा भूयॊ विप्रससार च 5 तन महॊथधि संकाशं निरानन्थम अनुत्सवम वीर पत्नीभिर आकीर्णं गङ्गातीरम अशॊभत 6 ततः कुन्ती महाराज सहसा शॊककर्शिता रुथती मन्थया वाचा पुत्रान वचनम अब्रवीत 7 यः स शूरॊ महेष्वासॊ रदयूदप यूदपः अर्जुनेन हतः संख्ये वीर लक्षणलक्षितः 8 यं सूतपुत्रं मन्यध्वं राधेयम इति पाण्डवाः यॊ वयराजच चमूमध्ये थिवाकर इव परभुः 9 परत्ययुध्यत यः सर्वान पुरा वः सपथानुगान थुर्यॊधन बलं सर्वं यः परकर्षन वयरॊचत 10 यस्य नास्ति समॊ वीर्ये पृदिव्याम अपि कश चन सत्यसंधस्य शूरस्य संग्रामेष्व अपलायिनः 11 कुरुध्वम उथकं तस्य भरातुर अक्लिष्टकर्मणः स हि वः पूर्वजॊ भराता भास्करान मय्य अजायत कुण्डली कवची शूरॊ थिवाकरसमप्रभः 12 शरुत्वा तु पाण्डवाः सर्वे मातुर वचनम अप्रियम कर्णम एवानुशॊचन्त भूयश चार्ततराभवन 13 ततः स पुरुषव्याघ्रः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः उवाच मातरं वीरॊ निःश्वसन्न इव पन्नगः 14 यस्येषु पातम आसाथ्य नान्यस तिष्ठेथ धनंजयात कदं पुत्रॊ भवत्यां स थेवगर्भः पुराभवत 15 यस्य बाहुप्रतापेन तापिताः सर्वतॊ वयम तम अग्निम इव वस्त्रेण कदंछाथितवत्य असि यस्य बाहुबलं घॊरं धार्तराष्ट्त्रैर उपासितम 16 नान्यः कुन्तीसुतात कर्णाथ अगृह्णाथ रदिनां रदी स नः परदमजॊ भराता सर्वशस्त्रभृतां वरः असूत तं भवत्य अग्रे कदम अथ्भुतविक्रमम 17 अहॊ भवत्या मन्त्रस्य पिधानेन वयं हताः निधनेन हि कर्णस्य पीडिताः सम स बान्धवाः 18 अभिमन्यॊर विनाशेन थरौपथेय वधेन च पाञ्चालानां च नाशेन कुरूणां पतनेन च 19 ततः शतगुणं थुःखम इथं माम अस्पृशथ भृशम कर्णम एवानुशॊचन हि थह्याम्य अग्नाव इवाहितः 20 न हि सम किं चिथ अप्राप्यं भवेथ अपि थिवि सदितम न च सम वैशसं घॊरं कौरवान्त करं भवेत 21 एवं विलप्य बहुलं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः विनथञ शनकै राजंश चकारास्यॊथकं परभुः 22 ततॊ विनेथुः सहसा सत्रीपुंसास तत्र सर्वशः अभितॊ ये सदितास तत्र तस्मिन्न उथककर्मणि 23 तत आनाययाम आस कर्णस्य स परिच्छथम सत्रियः कुरुपतिर धीमान भरातुः परेम्णा युधिष्ठिरः 24 स ताभिः सहधर्मात्मा परेतकृत्यम अनन्तरम कृत्वॊत्ततार गङ्गायाः सलिलाथ आकुलेन्थ्रियः |
1
[v] te samāsādya gaṅgāṃ tu śivāṃ puṇyajanocitām hradinīṃ vaprasaṃpannāṃ mahānūpāṃ mahāvanām 2 bhūṣaṇāny uttarīyāṇi veṣṭanāny avamucya ca tataḥ pitṝṇāṃ pautrāṇāṃ bhrātṝṇāṃ svajanasya ca 3 putrāṇām āryakāṇāṃ ca patīnāṃ ca kuru striyaḥ udakaṃ cakrire sarvā rudantyo bhṛśaduḥkhitāḥ suhṛdāṃ cāpi dharmajñāḥ pracakruḥ salilakriyāḥ 4 udake kriyamāṇe tu vīrāṇāṃ vīra patnibhiḥ sūpatīrthā abhavad gaṅgā bhūyo viprasasāra ca 5 tan mahodadhi saṃkāśaṃ nirānandam anutsavam vīra patnībhir ākīrṇaṃ gaṅgātīram aśobhata 6 tataḥ kuntī mahārāja sahasā śokakarśitā rudatī mandayā vācā putrān vacanam abravīt 7 yaḥ sa śūro maheṣvāso rathayūthapa yūthapaḥ arjunena hataḥ saṃkhye vīra lakṣaṇalakṣitaḥ 8 yaṃ sūtaputraṃ manyadhvaṃ rādheyam iti pāṇḍavāḥ yo vyarājac camūmadhye divākara iva prabhuḥ 9 pratyayudhyata yaḥ sarvān purā vaḥ sapadānugān duryodhana balaṃ sarvaṃ yaḥ prakarṣan vyarocata 10 yasya nāsti samo vīrye pṛthivyām api kaś cana satyasaṃdhasya śūrasya saṃgrāmeṣv apalāyinaḥ 11 kurudhvam udakaṃ tasya bhrātur akliṣṭakarmaṇaḥ sa hi vaḥ pūrvajo bhrātā bhāskarān mayy ajāyata kuṇḍalī kavacī śūro divākarasamaprabhaḥ 12 śrutvā tu pāṇḍavāḥ sarve mātur vacanam apriyam karṇam evānuśocanta bhūyaś cārtatarābhavan 13 tataḥ sa puruṣavyāghraḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ uvāca mātaraṃ vīro niḥśvasann iva pannagaḥ 14 yasyeṣu pātam āsādya nānyas tiṣṭhed dhanaṃjayāt kathaṃ putro bhavatyāṃ sa devagarbhaḥ purābhavat 15 yasya bāhupratāpena tāpitāḥ sarvato vayam tam agnim iva vastreṇa kathaṃchāditavaty asi yasya bāhubalaṃ ghoraṃ dhārtarāṣṭtrair upāsitam 16 nānyaḥ kuntīsutāt karṇād agṛhṇād rathināṃ rathī sa naḥ prathamajo bhrātā sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ asūta taṃ bhavaty agre katham adbhutavikramam 17 aho bhavatyā mantrasya pidhānena vayaṃ hatāḥ nidhanena hi karṇasya pīḍitāḥ sma sa bāndhavāḥ 18 abhimanyor vināśena draupadeya vadhena ca pāñcālānāṃ ca nāśena kurūṇāṃ patanena ca 19 tataḥ śataguṇaṃ duḥkham idaṃ mām aspṛśad bhṛśam karṇam evānuśocan hi dahyāmy agnāv ivāhitaḥ 20 na hi sma kiṃ cid aprāpyaṃ bhaved api divi sthitam na ca sma vaiśasaṃ ghoraṃ kauravānta karaṃ bhavet 21 evaṃ vilapya bahulaṃ dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ vinadañ śanakai rājaṃś cakārāsyodakaṃ prabhuḥ 22 tato vineduḥ sahasā strīpuṃsās tatra sarvaśaḥ abhito ye sthitās tatra tasminn udakakarmaṇi 23 tata ānāyayām āsa karṇasya sa paricchadam striyaḥ kurupatir dhīmān bhrātuḥ premṇā yudhiṣṭhiraḥ 24 sa tābhiḥ sahadharmātmā pretakṛtyam anantaram kṛtvottatāra gaṅgāyāḥ salilād ākulendriyaḥ |