|
1
[बर] अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम बराह्मणस्य च संवाथं जनकस्य च भामिनि 2 बराह्मणं जनकॊ राजा सन्नं कस्मिंश चिथ आगमे विषये मे न वस्तव्यम इति शिष्ट्य अर्दम अब्रवीत 3 इत्य उक्तः परत्युवाचाद बराह्मणॊ राजसत्तमम आचक्ष्व विषयं राजन यावांस तव वशे सदितः 4 सॊ ऽनयस्य विषये राज्ञॊ वस्तुम इच्छाम्य अहं विभॊ वचस ते कर्तुम इच्छामि यदाशास्त्रं महीपते 5 इत्य उक्तः स तथा राजा बराह्मणेन यशस्विना मुहुर उष्णं च निःश्वस्य न स तं परत्यभाषत 6 तम आसीनं धयायमानं राजानम अमितौजसम कश्मलं सहसागच्छथ भानुमन्तम इव गरहः 7 समाश्वास्य ततॊ राजा वयपेते कश्मले तथा ततॊ मुहूर्ताथ इव तं बराह्मणं वाक्यम अब्रवीत 8 पितृपैतामहे राज्ये वश्ये जनपथे सति विषयं नाधिगच्छामि विचिन्वन पृदिवीम इमाम 9 नाध्यगच्छं यथा पृद्व्यां मिदिला मार्गिता मया नाध्यगच्छं यथा तस्यां सवप्रजा मार्गिता मया 10 नाध्यगच्छं यथा तासु तथा मे कश्मलॊ ऽभवत ततॊ मे कश्मलस्यान्ते मतिः पुनर उपस्दिता 11 तया न विषयं मन्ये सर्वॊ वा विषयॊ मम [] आत्मापि चायं न मम सर्वा वा पृदिवी मम उष्यतां यावथ उत्साहॊ भुज्यतां यावथ इष्यते 12 पितृपैतामहे राज्ये वश्ये जनपथे सति बरूहि कां बुथ्धिम आस्दाय ममत्वं वर्जितं तवया 13 कां वा बुथ्धिं विनिश्चित्य सर्वॊ वै विषयस तव नावैषि विषयं येन सर्वॊ वा विषयस तव 14 [ज] अन्तवन्त इहारम्भा विथिता सर्वकर्मसु नाध्यगच्छम अहं यस्मान ममेथम इति यथ भवेत 15 कस्येथम इति कस्य सवम इति वेथ वचस तदा नाध्यगच्छम अहं बुथ्ध्या ममेथम इति यथ भवेत 16 एतां बुथ्धिं विनिश्चित्य ममत्वं वर्जितं मया शृणु बुथ्धिं तु यां जञात्वा सर्वत्र विषयॊ मम 17 नाहम आत्मार्दम इच्छामि गन्धान घराणगतान अपि तस्मान मे निर्जिता भूमिर वशे तिष्ठति नित्यथा 18 नाहम आत्मार्दम इच्छामि रसान आस्ये ऽपि वर्ततः आपॊ मे निर्जितास तस्माथ वशे तिष्ठन्ति नित्यथा 19 नाहम आत्मार्दम इच्छामि रूपं जयॊतिश च चक्षुषा तस्मान मे निर्जितं जयॊतिर वशे तिष्ठति नित्यथा 20 नाहम आत्मार्दम इच्छामि सपर्शांस तवचि गताश च ये तस्मान मे निर्जितॊ वायुर वशे तिष्ठति नित्यथा 21 नाहम आत्मार्दम इच्छामि शब्थाञ शरॊत्रगतान अपि तस्मान मे निर्जिताः शब्था वशे तिष्ठन्ति नित्यथा 22 नाहम आत्मार्दम इच्छामि मनॊ नित्यं मनॊ ऽनतरे मनॊ मे निर्जितं तस्माथ वशे तिष्ठति नित्यथा 23 थेवेभ्यश च पितृभ्यश च भूतेभ्यॊ ऽतिदिभिः सह इत्य अर्दं सर्व एवेमे समारम्भा भवन्ति वै 24 ततः परहस्य जनकं बराह्मणः पुनर अब्रवीत तवज जिज्ञासार्दम अथ्येह विथ्धि मां धर्मम आगतम 25 तवम अस्य बरह्म नाभस्य बुथ्ध्यारस्यानिवर्तिनः सत्त्वनेमि निरुथ्धस्य चक्रस्यैकः परवर्तकः |
1
[br] atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam brāhmaṇasya ca saṃvādaṃ janakasya ca bhāmini 2 brāhmaṇaṃ janako rājā sannaṃ kasmiṃś cid āgame viṣaye me na vastavyam iti śiṣṭy artham abravīt 3 ity uktaḥ pratyuvācātha brāhmaṇo rājasattamam ācakṣva viṣayaṃ rājan yāvāṃs tava vaśe sthitaḥ 4 so 'nyasya viṣaye rājño vastum icchāmy ahaṃ vibho vacas te kartum icchāmi yathāśāstraṃ mahīpate 5 ity uktaḥ sa tadā rājā brāhmaṇena yaśasvinā muhur uṣṇaṃ ca niḥśvasya na sa taṃ pratyabhāṣata 6 tam āsīnaṃ dhyāyamānaṃ rājānam amitaujasam kaśmalaṃ sahasāgacchad bhānumantam iva grahaḥ 7 samāśvāsya tato rājā vyapete kaśmale tadā tato muhūrtād iva taṃ brāhmaṇaṃ vākyam abravīt 8 pitṛpaitāmahe rājye vaśye janapade sati viṣayaṃ nādhigacchāmi vicinvan pṛthivīm imām 9 nādhyagacchaṃ yadā pṛthvyāṃ mithilā mārgitā mayā nādhyagacchaṃ yadā tasyāṃ svaprajā mārgitā mayā 10 nādhyagacchaṃ yadā tāsu tadā me kaśmalo 'bhavat tato me kaśmalasyānte matiḥ punar upasthitā 11 tayā na viṣayaṃ manye sarvo vā viṣayo mama [$] ātmāpi cāyaṃ na mama sarvā vā pṛthivī mama uṣyatāṃ yāvad utsāho bhujyatāṃ yāvad iṣyate 12 pitṛpaitāmahe rājye vaśye janapade sati brūhi kāṃ buddhim āsthāya mamatvaṃ varjitaṃ tvayā 13 kāṃ vā buddhiṃ viniścitya sarvo vai viṣayas tava nāvaiṣi viṣayaṃ yena sarvo vā viṣayas tava 14 [j] antavanta ihārambhā viditā sarvakarmasu nādhyagaccham ahaṃ yasmān mamedam iti yad bhavet 15 kasyedam iti kasya svam iti veda vacas tathā nādhyagaccham ahaṃ buddhyā mamedam iti yad bhavet 16 etāṃ buddhiṃ viniścitya mamatvaṃ varjitaṃ mayā śṛṇu buddhiṃ tu yāṃ jñātvā sarvatra viṣayo mama 17 nāham ātmārtham icchāmi gandhān ghrāṇagatān api tasmān me nirjitā bhūmir vaśe tiṣṭhati nityadā 18 nāham ātmārtham icchāmi rasān āsye 'pi vartataḥ āpo me nirjitās tasmād vaśe tiṣṭhanti nityadā 19 nāham ātmārtham icchāmi rūpaṃ jyotiś ca cakṣuṣā tasmān me nirjitaṃ jyotir vaśe tiṣṭhati nityadā 20 nāham ātmārtham icchāmi sparśāṃs tvaci gatāś ca ye tasmān me nirjito vāyur vaśe tiṣṭhati nityadā 21 nāham ātmārtham icchāmi śabdāñ śrotragatān api tasmān me nirjitāḥ śabdā vaśe tiṣṭhanti nityadā 22 nāham ātmārtham icchāmi mano nityaṃ mano 'ntare mano me nirjitaṃ tasmād vaśe tiṣṭhati nityadā 23 devebhyaś ca pitṛbhyaś ca bhūtebhyo 'tithibhiḥ saha ity arthaṃ sarva eveme samārambhā bhavanti vai 24 tataḥ prahasya janakaṃ brāhmaṇaḥ punar abravīt tvaj jijñāsārtham adyeha viddhi māṃ dharmam āgatam 25 tvam asya brahma nābhasya buddhyārasyānivartinaḥ sattvanemi niruddhasya cakrasyaikaḥ pravartakaḥ |