|
1
[व] एवम उक्तस तु कृष्णेन धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः वयासम आमन्त्र्य मेधावी ततॊ वचनम अब्रवीत 2 यदाकालं भवान वेत्ति हयमेधस्य तत्त्वतः थीक्षयस्व तथा मा तवं तवय्य आयत्तॊ हि मे करतुः 3 [व] अहं पैलॊ ऽद कौन्तेय याज्ञवल्क्यस तदैव च विधानं यथ्य अदाकालं तत कर्तारॊ न संशयः 4 चैत्र्यां हि पौर्णमास्यां च तव थीक्षा भविष्यति संभाराः संभ्रियन्तां ते यज्ञार्दं पुरुषर्षभ 5 अश्वविथ्या विथश चैव सूता विप्राश च तथ्विथः मेध्यम अश्वं परीक्षन्तां तव यज्ञार्द सिथ्धये 6 तम उत्सृज्य यदाशास्त्रं पृदिवीं सागराम्बराम स पर्येतु यशॊ नाम्ना तव पार्दिव वर्धयन 7 [व] इत्य उक्तः स तदेत्य उक्त्वा पाण्डवः पृदिवीपतिः चकार सर्वं राजेन्थ्र यदॊक्तं बरह्मवाथिना संभाराश चैव राजेन्थ्र सर्वे संकल्पिताभवन 8 स संभारान समाहृत्य नृपॊ धर्मात्मजस तथा नयवेथयथ अमेयात्मा कृष्णथ्वैपायनाय वै 9 ततॊ ऽबरवीन महातेजा वयासॊ धर्मात्मजं नृपम यदाकालं यदायॊगं सज्जाः सम तव थीक्षणे 10 सफ्यश च कूर्चश च सौवर्णॊ यच चान्यथ अपि कौरव तत्र यॊग्यं भवेत किं चित तथ रौक्मं करियताम इति 11 अश्वश चॊत्सृज्यताम अथ्य पृद्व्याम अद यदाक्रमम सुगुप्तश च चरत्व एष यदाशास्त्रं युधिष्ठिर 12 [य] अयम अश्वॊ मया बरह्मन्न उत्सृष्टः पृदिवीम इमाम चरिष्यति यदाकामं तत्र वै संविधीयताम 13 पृदिवीं पर्यटन्तं हि तुरगं कामचारिणम कः पालयेथ इति मुने तथ भवान वक्तुम अर्हति 14 [व] इत्य उक्तः स तु राजेन्थ्र कृष्णथ्वैपायनॊ ऽबरवीत भीमसेनाथ अवरजः शरेष्ठः सर्वधनुष्मताम 15 जिष्णुः सहिष्णुर धृष्णुश च स एनं पालयिष्यति शक्तः स हि महीं जेतुं निवातकवचान्तकः 16 तस्मिन हय अस्त्राणि थिव्यानि थिव्यं संहननं तदा थिव्यं धनुश चेषुधी च स एनम अनुयास्यति 17 स हि धर्मार्दकुशलः सर्वविथ्या विशारथः यदाशास्त्रं नृपश्रेष्ठ चारयिष्यति ते हयम 18 राजपुत्रॊ महाबाहुः शयामॊ राजीवलॊचनः अभिमन्यॊः पिता वीरः स एनम अनुयास्यति 19 भीमसेनॊ ऽपि तेजस्वी कौन्तेयॊ ऽमितविक्रमः समर्दॊ रक्षितुं राष्ट्रं नकुलश च विशां पते 20 सहथेवस तु कौरव्य समाधास्यति बुथ्धिमान कुटुम्ब तन्त्रं विधिवत सर्वम एव महायशाः 21 तत तु सर्वं यदान्यायम उक्तं कुरुकुलॊथ्वहः चकार फल्गुनं चापि संथिथेश हयं परति 22 [य] एह्य अर्जुन तवया वीर हयॊ ऽयं परिपाल्यताम तवम अर्हॊ रक्षितुं हय एनं नान्यः कश चन मानवः 23 ये चापि तवां महाबाहॊ परत्युथीयुर नराधिपाः तैर विग्रहॊ यदा न सयात तदा कार्यं तवयानघ 24 आख्यातव्यश च भवता यज्ञॊ ऽयं मम सर्वशः पार्दिवेभ्यॊ महाबाहॊ समये गम्यताम इति 25 एवम उक्त्वा स धर्मात्मा भरातरं सव्यसाचिनम भीमं च नकुलं चैव पुरगुप्तौ समाथधत 26 कुटुम्ब तन्त्रे च तदा सहथेवं युधां पतिम अनुमान्य महीपालं धृतराष्ट्रं युधिष्ठिरः |
1
[v] evam uktas tu kṛṣṇena dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ vyāsam āmantrya medhāvī tato vacanam abravīt 2 yathākālaṃ bhavān vetti hayamedhasya tattvataḥ dīkṣayasva tadā mā tvaṃ tvayy āyatto hi me kratuḥ 3 [v] ahaṃ pailo 'tha kaunteya yājñavalkyas tathaiva ca vidhānaṃ yady athākālaṃ tat kartāro na saṃśayaḥ 4 caitryāṃ hi paurṇamāsyāṃ ca tava dīkṣā bhaviṣyati saṃbhārāḥ saṃbhriyantāṃ te yajñārthaṃ puruṣarṣabha 5 aśvavidyā vidaś caiva sūtā viprāś ca tadvidaḥ medhyam aśvaṃ parīkṣantāṃ tava yajñārtha siddhaye 6 tam utsṛjya yathāśāstraṃ pṛthivīṃ sāgarāmbarām sa paryetu yaśo nāmnā tava pārthiva vardhayan 7 [v] ity uktaḥ sa tathety uktvā pāṇḍavaḥ pṛthivīpatiḥ cakāra sarvaṃ rājendra yathoktaṃ brahmavādinā saṃbhārāś caiva rājendra sarve saṃkalpitābhavan 8 sa saṃbhārān samāhṛtya nṛpo dharmātmajas tadā nyavedayad ameyātmā kṛṣṇadvaipāyanāya vai 9 tato 'bravīn mahātejā vyāso dharmātmajaṃ nṛpam yathākālaṃ yathāyogaṃ sajjāḥ sma tava dīkṣaṇe 10 sphyaś ca kūrcaś ca sauvarṇo yac cānyad api kaurava tatra yogyaṃ bhavet kiṃ cit tad raukmaṃ kriyatām iti 11 aśvaś cotsṛjyatām adya pṛthvyām atha yathākramam suguptaś ca caratv eṣa yathāśāstraṃ yudhiṣṭhira 12 [y] ayam aśvo mayā brahmann utsṛṣṭaḥ pṛthivīm imām cariṣyati yathākāmaṃ tatra vai saṃvidhīyatām 13 pṛthivīṃ paryaṭantaṃ hi turagaṃ kāmacāriṇam kaḥ pālayed iti mune tad bhavān vaktum arhati 14 [v] ity uktaḥ sa tu rājendra kṛṣṇadvaipāyano 'bravīt bhīmasenād avarajaḥ śreṣṭhaḥ sarvadhanuṣmatām 15 jiṣṇuḥ sahiṣṇur dhṛṣṇuś ca sa enaṃ pālayiṣyati śaktaḥ sa hi mahīṃ jetuṃ nivātakavacāntakaḥ 16 tasmin hy astrāṇi divyāni divyaṃ saṃhananaṃ tathā divyaṃ dhanuś ceṣudhī ca sa enam anuyāsyati 17 sa hi dharmārthakuśalaḥ sarvavidyā viśāradaḥ yathāśāstraṃ nṛpaśreṣṭha cārayiṣyati te hayam 18 rājaputro mahābāhuḥ śyāmo rājīvalocanaḥ abhimanyoḥ pitā vīraḥ sa enam anuyāsyati 19 bhīmaseno 'pi tejasvī kaunteyo 'mitavikramaḥ samartho rakṣituṃ rāṣṭraṃ nakulaś ca viśāṃ pate 20 sahadevas tu kauravya samādhāsyati buddhimān kuṭumba tantraṃ vidhivat sarvam eva mahāyaśāḥ 21 tat tu sarvaṃ yathānyāyam uktaṃ kurukulodvahaḥ cakāra phalgunaṃ cāpi saṃdideśa hayaṃ prati 22 [y] ehy arjuna tvayā vīra hayo 'yaṃ paripālyatām tvam arho rakṣituṃ hy enaṃ nānyaḥ kaś cana mānavaḥ 23 ye cāpi tvāṃ mahābāho pratyudīyur narādhipāḥ tair vigraho yathā na syāt tathā kāryaṃ tvayānagha 24 ākhyātavyaś ca bhavatā yajño 'yaṃ mama sarvaśaḥ pārthivebhyo mahābāho samaye gamyatām iti 25 evam uktvā sa dharmātmā bhrātaraṃ savyasācinam bhīmaṃ ca nakulaṃ caiva puraguptau samādadhat 26 kuṭumba tantre ca tathā sahadevaṃ yudhāṃ patim anumānya mahīpālaṃ dhṛtarāṣṭraṃ yudhiṣṭhiraḥ |