|
1
[व] स तु वाजी समुथ्रान्तां पर्येत्य पृदिवीम इमाम निवृत्तॊ ऽभिमुखॊ राजन्येन नागाह्वयं पुरम 2 अनुगच्छंश च तेजस्वी निवृत्तॊ ऽद किरीटभृत यथृच्छया समापेथे पुरं राजगृहं तथा 3 तम अभ्याशगतं राजा जरासंधात्मजात्मजः कषत्रधर्मे सदितॊ वीरः समरायाजुहाव ह 4 ततः पुरात स निष्क्रम्य रदी धन्वी शरी तली मेघसंधिः पथातिं तं धनंजयम उपाथ्रवत 5 आसाथ्य च महातेजा मेघसंधिर धनंजयम बालभावान महाराज परॊवाचेथं न कौशलात 6 किम अयं चार्यते वाजी सत्रीमध्य इव भारत हयम एनं हरिष्यामि परयतस्व विमॊक्षणे 7 अथत्तानुनयॊ युथ्धे यथि तवं पितृभिर मम करिष्यामि तवातिद्यं परहरप्रहरामि वा 8 इत्य उक्तः परत्युवाचैनं पाण्डवः परहसन्न इव विघ्नकर्ता मया वार्य इति मे वरतम आहितम 9 भरात्रा जयेष्ठेन नृपते तवापि विथितं धरुवम परहरस्व यदाशक्ति न मन्युर विथ्यते मम 10 इत्य उक्तः पराहरत पूर्वं पाण्डवं मगधेश्वरः किरञ शरसहस्राणि वर्षाणीव सहस्रथृक 11 ततॊ गाण्डीवभृच छूरॊ गाण्डीवप्रेषितैः शरैः चकार मॊघांस तान बाणान अयत्नाथ भरतर्षभ 12 स मॊघं तस्य बाणौघं कृत्वा वानरकेतनः शरान मुमॊच जवलितान थीप्तास्यान इव पन्नगान 13 धवजे पताका थण्डेषु रदयन्त्रे हयेषु च अन्येषु च रदाङ्गेषु न शरीरे न सारदौ 14 संरक्ष्यमाणः पार्देन शरीरे फल्गुनस्य ह मन्यमानः सववीर्यं तन मागधः पराहिणॊच छरान 15 ततॊ गाण्डीवभृच छूरॊ मागधेन समाहतः बभौ वासन्तिक इव पलाशः पुष्पितॊ महान 16 अवध्यमानः सॊ ऽभयघ्नन मागधः पाण्डवर्षभम तेन तस्दौ स कौरव्य लॊकवीरस्य थर्शने 17 सव्यसाची तु संक्रुथ्धॊ विकृष्य बलवथ धनुः हयांश चकार निर्थेहान सारदेश च शिरॊ ऽहरत 18 धनुश चास्य महच चित्रं कषुरेण परचकर्त ह हस्तावापं पताकां च धवजं चास्य नयपातयत 19 स राजा वयदितॊ वयश्वॊ विधनुर हतसारदिः गथाम आथाय कौन्तेयम अभिथुथ्राव वेगवान 20 तस्यापतत एवाशु गथां हेमपरिष्कृताम शरैश चकर्त बहुधा बहुभिर गृध्रवाजितैः 21 सा गथा शकलीभूता विशीर्णमणिबन्धना वयाली निर्मुच्यमानेव पपातास्य सहस्रधा 22 विरदं तं विधन्वानं गथया परिवर्जितम नैच्छत ताडयितुं धीमान अर्जुनः समराग्रणीः 23 तत एनं विमनसं कषत्रधर्मे समास्दितम सान्त्वपूर्वम इथं वाक्यम अब्रवीत कपिकेतनः 24 पर्याप्तः कषत्रधर्मॊ ऽयं थर्शितः पुत्र गम्यताम बह्व एतत समरे कर्म तव बालस्य पार्दिव 25 युधिष्ठिरस्य संथेशॊ न हन्तव्या नृपा इति तेन जीवसि राजंस तवम अपराथ्धॊ ऽपि मे रणे 26 इति मत्वा स चात्मानं परत्याथिष्टं सम मागधः तद्यम इत्य अवगम्यैनं पराञ्जलिः परत्यपूजयत 27 तम अर्जुनः समाश्वास्य पुनर एवेथम अब्रवीत आगन्तव्यं परां चैत्रीम अश्वमेधे नृपस्य नः 28 इत्य उक्तः स तदेत्य उक्त्वा पूजयाम आस तं हयम फल्गुनं च युधां शरेष्ठं विधिवत सहथेवजः 29 ततॊ यदेष्टम अगमत पुनर एव स केसरी ततः समुथ्रतीरेण वङ्गान पुण्ड्रान स केरलान 30 तत्र तत्र च भूरीणि मेच्छ सैन्यान्य अनेकशः विजिग्ये धनुषा राजन गाण्डीवेन धनंजयः |
1
[v] sa tu vājī samudrāntāṃ paryetya pṛthivīm imām nivṛtto 'bhimukho rājanyena nāgāhvayaṃ puram 2 anugacchaṃś ca tejasvī nivṛtto 'tha kirīṭabhṛt yadṛcchayā samāpede puraṃ rājagṛhaṃ tadā 3 tam abhyāśagataṃ rājā jarāsaṃdhātmajātmajaḥ kṣatradharme sthito vīraḥ samarāyājuhāva ha 4 tataḥ purāt sa niṣkramya rathī dhanvī śarī talī meghasaṃdhiḥ padātiṃ taṃ dhanaṃjayam upādravat 5 āsādya ca mahātejā meghasaṃdhir dhanaṃjayam bālabhāvān mahārāja provācedaṃ na kauśalāt 6 kim ayaṃ cāryate vājī strīmadhya iva bhārata hayam enaṃ hariṣyāmi prayatasva vimokṣaṇe 7 adattānunayo yuddhe yadi tvaṃ pitṛbhir mama kariṣyāmi tavātithyaṃ praharapraharāmi vā 8 ity uktaḥ pratyuvācainaṃ pāṇḍavaḥ prahasann iva vighnakartā mayā vārya iti me vratam āhitam 9 bhrātrā jyeṣṭhena nṛpate tavāpi viditaṃ dhruvam praharasva yathāśakti na manyur vidyate mama 10 ity uktaḥ prāharat pūrvaṃ pāṇḍavaṃ magadheśvaraḥ kirañ śarasahasrāṇi varṣāṇīva sahasradṛk 11 tato gāṇḍīvabhṛc chūro gāṇḍīvapreṣitaiḥ śaraiḥ cakāra moghāṃs tān bāṇān ayatnād bharatarṣabha 12 sa moghaṃ tasya bāṇaughaṃ kṛtvā vānaraketanaḥ śarān mumoca jvalitān dīptāsyān iva pannagān 13 dhvaje patākā daṇḍeṣu rathayantre hayeṣu ca anyeṣu ca rathāṅgeṣu na śarīre na sārathau 14 saṃrakṣyamāṇaḥ pārthena śarīre phalgunasya ha manyamānaḥ svavīryaṃ tan māgadhaḥ prāhiṇoc charān 15 tato gāṇḍīvabhṛc chūro māgadhena samāhataḥ babhau vāsantika iva palāśaḥ puṣpito mahān 16 avadhyamānaḥ so 'bhyaghnan māgadhaḥ pāṇḍavarṣabham tena tasthau sa kauravya lokavīrasya darśane 17 savyasācī tu saṃkruddho vikṛṣya balavad dhanuḥ hayāṃś cakāra nirdehān sāratheś ca śiro 'harat 18 dhanuś cāsya mahac citraṃ kṣureṇa pracakarta ha hastāvāpaṃ patākāṃ ca dhvajaṃ cāsya nyapātayat 19 sa rājā vyathito vyaśvo vidhanur hatasārathiḥ gadām ādāya kaunteyam abhidudrāva vegavān 20 tasyāpatata evāśu gadāṃ hemapariṣkṛtām śaraiś cakarta bahudhā bahubhir gṛdhravājitaiḥ 21 sā gadā śakalībhūtā viśīrṇamaṇibandhanā vyālī nirmucyamāneva papātāsya sahasradhā 22 virathaṃ taṃ vidhanvānaṃ gadayā parivarjitam naicchat tāḍayituṃ dhīmān arjunaḥ samarāgraṇīḥ 23 tata enaṃ vimanasaṃ kṣatradharme samāsthitam sāntvapūrvam idaṃ vākyam abravīt kapiketanaḥ 24 paryāptaḥ kṣatradharmo 'yaṃ darśitaḥ putra gamyatām bahv etat samare karma tava bālasya pārthiva 25 yudhiṣṭhirasya saṃdeśo na hantavyā nṛpā iti tena jīvasi rājaṃs tvam aparāddho 'pi me raṇe 26 iti matvā sa cātmānaṃ pratyādiṣṭaṃ sma māgadhaḥ tathyam ity avagamyainaṃ prāñjaliḥ pratyapūjayat 27 tam arjunaḥ samāśvāsya punar evedam abravīt āgantavyaṃ parāṃ caitrīm aśvamedhe nṛpasya naḥ 28 ity uktaḥ sa tathety uktvā pūjayām āsa taṃ hayam phalgunaṃ ca yudhāṃ śreṣṭhaṃ vidhivat sahadevajaḥ 29 tato yatheṣṭam agamat punar eva sa kesarī tataḥ samudratīreṇa vaṅgān puṇḍrān sa keralān 30 tatra tatra ca bhūrīṇi meccha sainyāny anekaśaḥ vijigye dhanuṣā rājan gāṇḍīvena dhanaṃjayaḥ |