|
1
[वै] ततस ते नियतात्मान उथीचीं थिशम आस्दिताः थथृशुर यॊगयुक्ताश च हिमवन्तं महागिरिम 2 तं चाप्य अतिक्रमन्तस ते थथृशुर वालुकार्णवम अवैक्षन्त महाशैलं मेरुं शिखरिणां वरम 3 तेषां तु गच्छतां शीघ्रं सर्वेषां यॊगधर्मिणाम याज्ञसेनी भरष्टयॊगा निपपात महीतले 4 तां तु परपतितां थृष्ट्वा भीमसेनॊ महाबलः उवाच धर्मराजानं याज्ञसेनीम अवेक्ष्य ह 5 नाधर्मश चरितः कश चिथ राजपुत्र्या परंतप कारणं किं नु तथ राजन यत कृष्णा पतिता भुवि 6 [य] पक्षपातॊ महान अस्या विशेषेण धनंजये तस्यैतत फलम अथ्यैषा भुङ्क्ते पुरुषसत्तम 7 [वै] एवम उक्त्वानवेक्ष्यैनां ययौ धर्मसुतॊ नृपः समाधाय मनॊ धीमन धर्मात्मा पुरुषर्षभः 8 सहथेवस ततॊ धीमान निपपात महीतले तं चापि पतितं थृष्ट्वा भीमॊ राजानम अब्रवीत 9 यॊ ऽयम अस्मासु सर्वेषु शुश्रूषुर अनहंकृतः सॊ ऽयं माथ्रवती पुत्रः कस्मान निपतितॊ भुवि 10 [य] आत्मनः सथृशं पराज्ञं नैषॊ ऽमन्यत कं चन तेन थॊषेण पतितस तस्माथ एष नृपात्मजः 11 [वै] इत्य उक्त्वा तु समुत्सृज्य सहथेवं ययौ तथा भरातृभिः सह कौन्तेयः शुना चैव युधिष्ठिरः 12 कृष्णां निपतितां थृष्ट्वा सहथेवं च पाण्डवम आर्तॊ बन्धुप्रियः शूरॊ नकुलॊ निपपात ह 13 तस्मिन निपतिते वीरे नकुले चारुथर्शने पुनर एव तथा भीमॊ राजानम इथम अब्रवीत 14 यॊ ऽयम अक्षत धर्मात्मा भराता वचनकारकः रूपेणाप्रतिमॊ लॊके नकुलः पतितॊ भुवि 15 इत्य उक्तॊ भीमसेनेन परत्युवाच युधिष्ठिरः नकुलं परति धर्मात्मा सर्वबुथ्धिमतां वरः 16 रूपेण मत्समॊ नास्ति कश चिथ इत्य अस्य थर्शनम अधिकश चाहम एवैक इत्य अस्य मनसि सदितम 17 नकुलः पतितस तस्माथ आगच्छ तवं वृकॊथर यस्य यथ विहितं वीर सॊ ऽवश्यं तथ उपाश्नुते 18 तांस तु परपतितान थृष्ट्वा पाण्डवः शवेतवाहनः पपात शॊकसंतप्तस ततॊ ऽनु परवीरहा 19 तस्मिंस तु पुरुषव्याघ्रे पतिते शक्र तेजसि मरियमाणे थुराधर्षे भीमॊ राजानम अब्रवीत 20 अनृतं न समराम्य अस्य सवैरेष्व अपि महात्मनः अद कस्य विकारॊ ऽयं येनायं पतितॊ भुवि 21 [य] एकाह्ना निर्थहेयं वै शत्रून इत्य अर्जुनॊ ऽबरवीत न च तत कृतवान एष शूरमानी ततॊ ऽपतत 22 अवमेने धनुर गराहान एष सर्वांश च फल्गुनः यदा चॊक्तं तदा चैव कर्तव्यं भूतिम इच्छता 23 [वै] इत्य उक्त्वा परस्दितॊ राजा भीमॊ ऽद निपपात ह पतितश चाब्रवीथ भीमॊ धर्मराजं युधिष्ठिरम 24 भॊ भॊ राजन्न अवेक्षस्व पतितॊ ऽहं परियस तव किंनिमित्तं च पतितं बरूहि मे यथि वेत्द ह 25 [य] अतिभुक्तं च भवता पराणेन च विकत्दसे अनवेक्ष्य परं पार्द तेनासि पतितः कषितौ 26 [वै] इत्य उक्त्वा तं महाबाहुर जगामानवलॊकयन शवा तव एकॊ ऽनुययौ यस ते बहुशः कीर्तितॊ मया |
1
[vai] tatas te niyatātmāna udīcīṃ diśam āsthitāḥ dadṛśur yogayuktāś ca himavantaṃ mahāgirim 2 taṃ cāpy atikramantas te dadṛśur vālukārṇavam avaikṣanta mahāśailaṃ meruṃ śikhariṇāṃ varam 3 teṣāṃ tu gacchatāṃ śīghraṃ sarveṣāṃ yogadharmiṇām yājñasenī bhraṣṭayogā nipapāta mahītale 4 tāṃ tu prapatitāṃ dṛṣṭvā bhīmaseno mahābalaḥ uvāca dharmarājānaṃ yājñasenīm avekṣya ha 5 nādharmaś caritaḥ kaś cid rājaputryā paraṃtapa kāraṇaṃ kiṃ nu tad rājan yat kṛṣṇā patitā bhuvi 6 [y] pakṣapāto mahān asyā viśeṣeṇa dhanaṃjaye tasyaitat phalam adyaiṣā bhuṅkte puruṣasattama 7 [vai] evam uktvānavekṣyaināṃ yayau dharmasuto nṛpaḥ samādhāya mano dhīman dharmātmā puruṣarṣabhaḥ 8 sahadevas tato dhīmān nipapāta mahītale taṃ cāpi patitaṃ dṛṣṭvā bhīmo rājānam abravīt 9 yo 'yam asmāsu sarveṣu śuśrūṣur anahaṃkṛtaḥ so 'yaṃ mādravatī putraḥ kasmān nipatito bhuvi 10 [y] ātmanaḥ sadṛśaṃ prājñaṃ naiṣo 'manyata kaṃ cana tena doṣeṇa patitas tasmād eṣa nṛpātmajaḥ 11 [vai] ity uktvā tu samutsṛjya sahadevaṃ yayau tadā bhrātṛbhiḥ saha kaunteyaḥ śunā caiva yudhiṣṭhiraḥ 12 kṛṣṇāṃ nipatitāṃ dṛṣṭvā sahadevaṃ ca pāṇḍavam ārto bandhupriyaḥ śūro nakulo nipapāta ha 13 tasmin nipatite vīre nakule cārudarśane punar eva tadā bhīmo rājānam idam abravīt 14 yo 'yam akṣata dharmātmā bhrātā vacanakārakaḥ rūpeṇāpratimo loke nakulaḥ patito bhuvi 15 ity ukto bhīmasenena pratyuvāca yudhiṣṭhiraḥ nakulaṃ prati dharmātmā sarvabuddhimatāṃ varaḥ 16 rūpeṇa matsamo nāsti kaś cid ity asya darśanam adhikaś cāham evaika ity asya manasi sthitam 17 nakulaḥ patitas tasmād āgaccha tvaṃ vṛkodara yasya yad vihitaṃ vīra so 'vaśyaṃ tad upāśnute 18 tāṃs tu prapatitān dṛṣṭvā pāṇḍavaḥ śvetavāhanaḥ papāta śokasaṃtaptas tato 'nu paravīrahā 19 tasmiṃs tu puruṣavyāghre patite śakra tejasi mriyamāṇe durādharṣe bhīmo rājānam abravīt 20 anṛtaṃ na smarāmy asya svaireṣv api mahātmanaḥ atha kasya vikāro 'yaṃ yenāyaṃ patito bhuvi 21 [y] ekāhnā nirdaheyaṃ vai śatrūn ity arjuno 'bravīt na ca tat kṛtavān eṣa śūramānī tato 'patat 22 avamene dhanur grāhān eṣa sarvāṃś ca phalgunaḥ yathā coktaṃ tathā caiva kartavyaṃ bhūtim icchatā 23 [vai] ity uktvā prasthito rājā bhīmo 'tha nipapāta ha patitaś cābravīd bhīmo dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram 24 bho bho rājann avekṣasva patito 'haṃ priyas tava kiṃnimittaṃ ca patitaṃ brūhi me yadi vettha ha 25 [y] atibhuktaṃ ca bhavatā prāṇena ca vikatthase anavekṣya paraṃ pārtha tenāsi patitaḥ kṣitau 26 [vai] ity uktvā taṃ mahābāhur jagāmānavalokayan śvā tv eko 'nuyayau yas te bahuśaḥ kīrtito mayā |