|
1
tataḥ śirasi kṛtvā tu pāduke bharatas tadā āruroha rathaṃ hṛṣṭaḥ śatrughnena samanvitaḥ 2 vasiṣṭho vāmadevaś ca jābāliś ca dṛḍhavrataḥ agrataḥ prayayuḥ sarve mantriṇo mantrapūjitāḥ 3 mandākinīṃ nadīṃ ramyāṃ prāṅmukhās te yayus tadā pradakṣiṇaṃ ca kurvāṇāś citrakūṭaṃ mahāgirim 4 paśyan dhātusahasrāṇi ramyāṇi vividhāni ca prayayau tasya pārśvena sasainyo bharatas tadā 5 adūrāc citrakūṭasya dadarśa bharatas tadā āśramaṃ yatra sa munir bharadvājaḥ kṛtālayaḥ 6 sa tam āśramam āgamya bharadvājasya buddhimān avatīrya rathāt pādau vavande kulanandanaḥ 7 tato hṛṣṭo bharadvājo bharataṃ vākyam abravīt api kṛtyaṃ kṛtaṃ tāta rāmeṇa ca samāgatam 8 evam uktas tu bharato bharadvājena dhīmatā pratyuvāca bharadvājaṃ bharato dharmavatsalaḥ 9 sa yācyamāno guruṇā mayā ca dṛḍhavikramaḥ rāghavaḥ paramaprīto vasiṣṭhaṃ vākyam abravīt 10 pituḥ pratijñāṃ tām eva pālayiṣyāmi tattvataḥ caturdaśa hi varṣāṇi ya pratijñā pitur mama 11 evam ukto mahāprājño vasiṣṭhaḥ pratyuvāca ha vākyajño vākyakuśalaṃ rāghavaṃ vacanaṃ mahat 12 ete prayaccha saṃhṛṣṭaḥ pāduke hemabhūṣite ayodhyāyāṃ mahāprājña yogakṣemakare tava 13 evam ukto vasiṣṭhena rāghavaḥ prāṅmukhaḥ sthitaḥ pāduke hemavikṛte mama rājyāya te dadau 14 nivṛtto 'ham anujñāto rāmeṇa sumahātmanā ayodhyām eva gacchāmi gṛhītvā pāduke śubhe 15 etac chrutvā śubhaṃ vākyaṃ bharatasya mahātmanaḥ bharadvājaḥ śubhataraṃ munir vākyam udāharat 16 naitac citraṃ naravyāghra śīlavṛttavatāṃ vara yad āryaṃ tvayi tiṣṭhet tu nimne vṛṣṭim ivodakam 17 amṛtaḥ sa mahābāhuḥ pitā daśarathas tava yasya tvam īdṛśaḥ putro dharmātmā dharmavatsalaḥ 18 tam ṛṣiṃ tu mahātmānam uktavākyaṃ kṛtāñjaliḥ āmantrayitum ārebhe caraṇāv upagṛhya ca 19 tataḥ pradakṣiṇaṃ kṛtvā bharadvājaṃ punaḥ punaḥ bharatas tu yayau śrīmān ayodhyāṃ saha mantribhiḥ 20 yānaiś ca śakaṭaiś caiva hayaiś nāgaiś ca sā camūḥ punar nivṛttā vistīrṇā bharatasyānuyāyinī 21 tatas te yamunāṃ divyāṃ nadīṃ tīrtvormimālinīm dadṛśus tāṃ punaḥ sarve gaṅgāṃ śivajalāṃ nadīm 22 tāṃ ramyajalasaṃpūrṇāṃ saṃtīrya saha bāndhavaḥ śṛṅgaverapuraṃ ramyaṃ praviveśa sasainikaḥ 23 śṛṅgaverapurād bhūya ayodhyāṃ saṃdadarśa ha bharato duḥkhasaṃtaptaḥ sārathiṃ cedam abravīt 24 sārathe paśya vidhvastā ayodhyā na prakāśate nirākārā nirānandā dīnā pratihatasvanā |
1
ततः शिरसि कृत्वा तु पाथुके भरतस तथा आरुरॊह रदं हृष्टः शत्रुघ्नेन समन्वितः 2 वसिष्ठॊ वामथेवश च जाबालिश च थृढव्रतः अग्रतः परययुः सर्वे मन्त्रिणॊ मन्त्रपूजिताः 3 मन्थाकिनीं नथीं रम्यां पराङ्मुखास ते ययुस तथा परथक्षिणं च कुर्वाणाश चित्रकूटं महागिरिम 4 पश्यन धातुसहस्राणि रम्याणि विविधानि च परययौ तस्य पार्श्वेन ससैन्यॊ भरतस तथा 5 अथूराच चित्रकूटस्य थथर्श भरतस तथा आश्रमं यत्र स मुनिर भरथ्वाजः कृतालयः 6 स तम आश्रमम आगम्य भरथ्वाजस्य बुथ्धिमान अवतीर्य रदात पाथौ ववन्थे कुलनन्थनः 7 ततॊ हृष्टॊ भरथ्वाजॊ भरतं वाक्यम अब्रवीत अपि कृत्यं कृतं तात रामेण च समागतम 8 एवम उक्तस तु भरतॊ भरथ्वाजेन धीमता परत्युवाच भरथ्वाजं भरतॊ धर्मवत्सलः 9 स याच्यमानॊ गुरुणा मया च थृढविक्रमः राघवः परमप्रीतॊ वसिष्ठं वाक्यम अब्रवीत 10 पितुः परतिज्ञां ताम एव पालयिष्यामि तत्त्वतः चतुर्थश हि वर्षाणि य परतिज्ञा पितुर मम 11 एवम उक्तॊ महाप्राज्ञॊ वसिष्ठः परत्युवाच ह वाक्यज्ञॊ वाक्यकुशलं राघवं वचनं महत 12 एते परयच्छ संहृष्टः पाथुके हेमभूषिते अयॊध्यायां महाप्राज्ञ यॊगक्षेमकरे तव 13 एवम उक्तॊ वसिष्ठेन राघवः पराङ्मुखः सदितः पाथुके हेमविकृते मम राज्याय ते थथौ 14 निवृत्तॊ ऽहम अनुज्ञातॊ रामेण सुमहात्मना अयॊध्याम एव गच्छामि गृहीत्वा पाथुके शुभे 15 एतच छरुत्वा शुभं वाक्यं भरतस्य महात्मनः भरथ्वाजः शुभतरं मुनिर वाक्यम उथाहरत 16 नैतच चित्रं नरव्याघ्र शीलवृत्तवतां वर यथ आर्यं तवयि तिष्ठेत तु निम्ने वृष्टिम इवॊथकम 17 अमृतः स महाबाहुः पिता थशरदस तव यस्य तवम ईथृशः पुत्रॊ धर्मात्मा धर्मवत्सलः 18 तम ऋषिं तु महात्मानम उक्तवाक्यं कृताञ्जलिः आमन्त्रयितुम आरेभे चरणाव उपगृह्य च 19 ततः परथक्षिणं कृत्वा भरथ्वाजं पुनः पुनः भरतस तु ययौ शरीमान अयॊध्यां सह मन्त्रिभिः 20 यानैश च शकटैश चैव हयैश नागैश च सा चमूः पुनर निवृत्ता विस्तीर्णा भरतस्यानुयायिनी 21 ततस ते यमुनां थिव्यां नथीं तीर्त्वॊर्मिमालिनीम थथृशुस तां पुनः सर्वे गङ्गां शिवजलां नथीम 22 तां रम्यजलसंपूर्णां संतीर्य सह बान्धवः शृङ्गवेरपुरं रम्यं परविवेश ससैनिकः 23 शृङ्गवेरपुराथ भूय अयॊध्यां संथथर्श ह भरतॊ थुःखसंतप्तः सारदिं चेथम अब्रवीत 24 सारदे पश्य विध्वस्ता अयॊध्या न परकाशते निराकारा निरानन्था थीना परतिहतस्वना |