|
1
rāghavas tv apayāteṣu tapasviṣu vicintayan na tatrārocayad vāsaṃ kāraṇair bahubhis tadā 2 iha me bharato dṛṣṭo mātaraś ca sanāgarāḥ sā ca me smṛtir anveti tān nityam anuśocataḥ 3 skandhāvāraniveśena tena tasya mahātmanaḥ hayahastikarīṣaiś ca upamardaḥ kṛto bhṛśam 4 tasmād anyatra gacchāma iti saṃcintya rāghavaḥ prātiṣṭhata sa vaidehyā lakṣmaṇena ca saṃgataḥ 5 so 'trer āśramam āsādya taṃ vavande mahāyaśāḥ taṃ cāpi bhagavān atriḥ putravat pratyapadyata 6 svayam ātithyam ādiśya sarvam asya susatkṛtam saumitriṃ ca mahābhāgāṃ sītāṃ ca samasāntvayat 7 patnīṃ ca tam anuprāptāṃ vṛddhām āmantrya satkṛtām sāntvayām āsa dharmajñaḥ sarvabhūtahite rataḥ 8 anasūyāṃ mahābhāgāṃ tāpasīṃ dharmacāriṇīm pratigṛhṇīṣva vaidehīm abravīd ṛṣisattamaḥ 9 rāmāya cācacakṣe tāṃ tāpasīṃ dharmacāriṇīm daśa varṣāṇy anāvṛṣṭyā dagdhe loke nirantaram 10 yayā mūlaphale sṛṣṭe jāhnavī ca pravartitā ugreṇa tapasā yuktā niyamaiś cāpy alaṃkṛtā 11 daśavarṣasahasrāṇi yayā taptaṃ mahat tapaḥ anasūyāvratais tāta pratyūhāś ca nibarhitāḥ 12 devakāryanimittaṃ ca yayā saṃtvaramāṇayā daśarātraṃ kṛtvā rātriḥ seyaṃ māteva te 'nagha 13 tām imāṃ sarvabhūtānāṃ namaskāryāṃ yaśasvinīm abhigacchatu vaidehī vṛddhām akrodhanāṃ sadā 14 evaṃ bruvāṇaṃ tam ṛṣiṃ tathety uktvā sa rāghavaḥ sītām uvāca dharmajñām idaṃ vacanam uttamam 15 rājaputri śrutaṃ tv etan muner asya samīritam śreyo 'rtham ātmanaḥ śīghram abhigaccha tapasvinīm 16 anasūyeti yā loke karmabhiḥ kyātim āgatā tāṃ śīghram abhigaccha tvam abhigamyāṃ tapasvinīm 17 sītā tv etad vacaḥ śrutvā rāghavasya hitaiṣiṇī tām atripatnīṃ dharmajñām abhicakrāma maithilī 18 śithilāṃ valitāṃ vṛddhāṃ jarāpāṇḍuramūrdhajām satataṃ vepamānāṅgīṃ pravāte kadalī yathā 19 tāṃ tu sītā mahābhāgām anasūyāṃ pativratām abhyavādayad avyagrā svaṃ nāma samudāharat 20 abhivādya ca vaidehī tāpasīṃ tām aninditām baddhāñjalipuṭā hṛṣṭā paryapṛcchad anāmayam 21 tataḥ sītāṃ mahābhāgāṃ dṛṣṭvā tāṃ dharmacāriṇīm sāntvayanty abravīd dhṛṣṭā diṣṭyā dharmam avekṣase 22 tyaktvā jñātijanaṃ sīte mānam ṛddhiṃ ca mānini avaruddhaṃ vane rāmaṃ diṣṭyā tvam anugacchasi 23 nagarastho vanastho vā pāpo vā yadi vāśubhaḥ yāsāṃ strīṇāṃ priyo bhartā tāsāṃ lokā mahodayāḥ 24 duḥśīlaḥ kāmavṛtto vā dhanair vā parivarjitaḥ strīṇām ārya svabhāvānāṃ paramaṃ daivataṃ patiḥ 25 nāto viśiṣṭaṃ paśyāmi bāndhavaṃ vimṛśanty aham sarvatra yogyaṃ vaidehi tapaḥ kṛtam ivāvyayam 26 na tv evam avagacchanti guṇa doṣam asat striyaḥ kāmavaktavyahṛdayā bhartṛnāthāś caranti yāḥ 27 prāpnuvanty ayaśaś caiva dharmabhraṃśaṃ ca maithili akārya vaśam āpannāḥ striyo yāḥ khalu tad vidhāḥ 28 tvadvidhās tu guṇair yuktā dṛṣṭalokaparāvarāḥ striyaḥ svarge cariṣyanti yathā puṇyakṛtas tathā |
1
राघवस तव अपयातेषु तपस्विषु विचिन्तयन न तत्रारॊचयथ वासं कारणैर बहुभिस तथा 2 इह मे भरतॊ थृष्टॊ मातरश च सनागराः सा च मे समृतिर अन्वेति तान नित्यम अनुशॊचतः 3 सकन्धावारनिवेशेन तेन तस्य महात्मनः हयहस्तिकरीषैश च उपमर्थः कृतॊ भृशम 4 तस्माथ अन्यत्र गच्छाम इति संचिन्त्य राघवः परातिष्ठत स वैथेह्या लक्ष्मणेन च संगतः 5 सॊ ऽतरेर आश्रमम आसाथ्य तं ववन्थे महायशाः तं चापि भगवान अत्रिः पुत्रवत परत्यपथ्यत 6 सवयम आतिद्यम आथिश्य सर्वम अस्य सुसत्कृतम सौमित्रिं च महाभागां सीतां च समसान्त्वयत 7 पत्नीं च तम अनुप्राप्तां वृथ्धाम आमन्त्र्य सत्कृताम सान्त्वयाम आस धर्मज्ञः सर्वभूतहिते रतः 8 अनसूयां महाभागां तापसीं धर्मचारिणीम परतिगृह्णीष्व वैथेहीम अब्रवीथ ऋषिसत्तमः 9 रामाय चाचचक्षे तां तापसीं धर्मचारिणीम थश वर्षाण्य अनावृष्ट्या थग्धे लॊके निरन्तरम 10 यया मूलफले सृष्टे जाह्नवी च परवर्तिता उग्रेण तपसा युक्ता नियमैश चाप्य अलंकृता 11 थशवर्षसहस्राणि यया तप्तं महत तपः अनसूयाव्रतैस तात परत्यूहाश च निबर्हिताः 12 थेवकार्यनिमित्तं च यया संत्वरमाणया थशरात्रं कृत्वा रात्रिः सेयं मातेव ते ऽनघ 13 ताम इमां सर्वभूतानां नमस्कार्यां यशस्विनीम अभिगच्छतु वैथेही वृथ्धाम अक्रॊधनां सथा 14 एवं बरुवाणं तम ऋषिं तदेत्य उक्त्वा स राघवः सीताम उवाच धर्मज्ञाम इथं वचनम उत्तमम 15 राजपुत्रि शरुतं तव एतन मुनेर अस्य समीरितम शरेयॊ ऽरदम आत्मनः शीघ्रम अभिगच्छ तपस्विनीम 16 अनसूयेति या लॊके कर्मभिः कयातिम आगता तां शीघ्रम अभिगच्छ तवम अभिगम्यां तपस्विनीम 17 सीता तव एतथ वचः शरुत्वा राघवस्य हितैषिणी ताम अत्रिपत्नीं धर्मज्ञाम अभिचक्राम मैदिली 18 शिदिलां वलितां वृथ्धां जरापाण्डुरमूर्धजाम सततं वेपमानाङ्गीं परवाते कथली यदा 19 तां तु सीता महाभागाम अनसूयां पतिव्रताम अभ्यवाथयथ अव्यग्रा सवं नाम समुथाहरत 20 अभिवाथ्य च वैथेही तापसीं ताम अनिन्थिताम बथ्धाञ्जलिपुटा हृष्टा पर्यपृच्छथ अनामयम 21 ततः सीतां महाभागां थृष्ट्वा तां धर्मचारिणीम सान्त्वयन्त्य अब्रवीथ धृष्टा थिष्ट्या धर्मम अवेक्षसे 22 तयक्त्वा जञातिजनं सीते मानम ऋथ्धिं च मानिनि अवरुथ्धं वने रामं थिष्ट्या तवम अनुगच्छसि 23 नगरस्दॊ वनस्दॊ वा पापॊ वा यथि वाशुभः यासां सत्रीणां परियॊ भर्ता तासां लॊका महॊथयाः 24 थुःशीलः कामवृत्तॊ वा धनैर वा परिवर्जितः सत्रीणाम आर्य सवभावानां परमं थैवतं पतिः 25 नातॊ विशिष्टं पश्यामि बान्धवं विमृशन्त्य अहम सर्वत्र यॊग्यं वैथेहि तपः कृतम इवाव्ययम 26 न तव एवम अवगच्छन्ति गुण थॊषम असत सत्रियः कामवक्तव्यहृथया भर्तृनादाश चरन्ति याः 27 पराप्नुवन्त्य अयशश चैव धर्मभ्रंशं च मैदिलि अकार्य वशम आपन्नाः सत्रियॊ याः खलु तथ विधाः 28 तवथ्विधास तु गुणैर युक्ता थृष्टलॊकपरावराः सत्रियः सवर्गे चरिष्यन्ति यदा पुण्यकृतस तदा |