|
1
saṃdiśya rākṣasān ghorān rāvaṇo 'ṣṭau mahābalān ātmānaṃ buddhivaiklavyāt kṛtakṛtyam amanyata 2 sa cintayāno vaidehīṃ kāmabāṇasamarpitaḥ praviveśa gṛhaṃ ramyaṃ sītāṃ draṣṭum abhitvaran 3 sa praviśya tu tadveśma rāvaṇo rākṣasādhipaḥ apaśyad rākṣasīmadhye sītāṃ śokaparāyaṇam 4 aśrupūrṇamukhīṃ dīnāṃ śokabhārāvapīḍitām vāyuvegair ivākrāntāṃ majjantīṃ nāvam arṇave 5 mṛgayūthaparibhraṣṭāṃ mṛgīṃ śvabhir ivāvṛtām adhomukhamukhīṃ dīnām abhyetya ca niśācaraḥ 6 tāṃ tu śokavaśāṃ dīnām avaśāṃ rākṣasādhipaḥ sa balād darśayām āsa gṛhaṃ devagṛhopamam 7 harmyaprāsādasaṃbadhaṃ strīsahasraniṣevitam nānāpakṣigaṇair juṣṭaṃ nānāratnasamanvitam 8 kāñcanais tāpanīyaiś ca sphāṭikai rājatais tathā vajravaidūryacitraiś ca stambhair dṛṣṭimanoharaiḥ 9 divyadundubhinirhrādaṃ taptakāñcanatoraṇam sopānaṃ kāñcanaṃ citram āruroha tayā saha 10 dāntakā rājatāś caiva gavākṣāḥ priyadarśanāḥ hemajālāvṛtāś cāsaṃs tatra prāsādapaṅktayaḥ 11 sudhāmaṇivicitrāṇi bhūmibhāgāni sarvaśaḥ daśagrīvaḥ svabhavane prādarśayata maithilīm 12 dīrghikāḥ puṣkariṇyaś ca nānāpuṣpasamāvṛtāḥ rāvaṇo darśayām āsa sītāṃ śokaparāyaṇām 13 darśayitvā tu vaidehīṃ kṛtsnaṃ tad bhavanottamam uvāca vākyaṃ pāpātmā rāvaṇo janakātmajām 14 daśarākṣasakoṭyaś ca dvāviṃśatir athāparāḥ varjayitvā jarā vṛddhān bālāṃś ca rajanīcarān 15 teṣāṃ prabhur ahaṃ sīte sarveṣāṃ bhīmakarmaṇām sahasram ekam ekasya mama kāryapuraḥsaram 16 yad idaṃ rājyatantraṃ me tvayi sarvaṃ pratiṣṭhitam jīvitaṃ ca viśālākṣi tvaṃ me prāṇair garīyasī 17 bahūnāṃ strīsahasrāṇāṃ mama yo 'sau parigrahaḥ tāsāṃ tvam īśvarī sīte mama bhāryā bhava priye 18 sādhu kiṃ te 'nyayā buddhyā rocayasva vaco mama bhajasva mābhitaptasya prasādaṃ kartum arhasi 19 parikṣiptā samudreṇa laṅkeyaṃ śatayojanā neyaṃ dharṣayituṃ śakyā sendrair api surāsuraiḥ 20 na deveṣu na yakṣeṣu na gandharveṣu narṣiṣu ahaṃ paśyāmi lokeṣu yo me vīryasamo bhavet 21 rājyabhraṣṭena dīnena tāpasena gatāyuṣā kiṃ kariṣyasi rāmeṇa mānuṣeṇālpatejasā 22 bhajasva sīte mām eva bhartāhaṃ sadṛśas tava yauvanaṃ hy adhruvaṃ bhīru ramasveha mayā saha 23 darśane mā kṛthā buddhiṃ rāghavasya varānane kāsya śaktir ihāgantum api sīte manorathaiḥ 24 na śakyo vāyur ākāśe pāśair baddhaṃ mahājavaḥ dīpyamānasya vāpy agner grahītuṃ vimalāṃ śikhām 25 trayāṇām api lokānāṃ na taṃ paśyāmi śobhane vikrameṇa nayed yas tvāṃ madbāhuparipālitām 26 laṅkāyāṃ sumahad rājyam idaṃ tvam anupālaya abhiṣekodakaklinnā tuṣṭā ca ramayasva mām 27 duṣkṛtaṃ yat purā karma vanavāsena tad gatam yaś ca te sukṛto dharmas tasyeha phalam āpnuhi 28 iha sarvāṇi mālyāni divyagandhāni maithili bhūṣaṇāni ca mukhyāni tāni seva mayā saha 29 puṣpakaṃ nāma suśroṇi bhrātur vaiśravaṇasya me vimānaṃ ramaṇīyaṃ ca tad vimānaṃ manojavam 30 tatra sīte mayā sārdhaṃ viharasva yathāsukham vadanaṃ padmasaṃkāśaṃ vimalaṃ cārudarśanam 31 śokārtaṃ tu varārohe na bhrājati varānane alaṃ vrīḍena vaidehi dharmalopa kṛtena te 32 ārṣo 'yaṃ daivaniṣyando yas tvām abhigamiṣyati etau pādau mayā snigdhau śirobhiḥ paripīḍitau 33 prasādaṃ kuru me kṣipraṃ vaśyo dāso 'ham asmi te nemāḥ śūnyā mayā vācaḥ śuṣyamāṇena bhāṣitāḥ 34 na cāpi rāvaṇaḥ kāṃ cin mūrdhnā strīṃ praṇameta ha evam uktvā daśagrīvo maithilīṃ janakātmajām 35 kṛtāntavaśam āpanno mameyam iti manyate |
1
संथिश्य राक्षसान घॊरान रावणॊ ऽषटौ महाबलान आत्मानं बुथ्धिवैक्लव्यात कृतकृत्यम अमन्यत 2 स चिन्तयानॊ वैथेहीं कामबाणसमर्पितः परविवेश गृहं रम्यं सीतां थरष्टुम अभित्वरन 3 स परविश्य तु तथ्वेश्म रावणॊ राक्षसाधिपः अपश्यथ राक्षसीमध्ये सीतां शॊकपरायणम 4 अश्रुपूर्णमुखीं थीनां शॊकभारावपीडिताम वायुवेगैर इवाक्रान्तां मज्जन्तीं नावम अर्णवे 5 मृगयूदपरिभ्रष्टां मृगीं शवभिर इवावृताम अधॊमुखमुखीं थीनाम अभ्येत्य च निशाचरः 6 तां तु शॊकवशां थीनाम अवशां राक्षसाधिपः स बलाथ थर्शयाम आस गृहं थेवगृहॊपमम 7 हर्म्यप्रासाथसंबधं सत्रीसहस्रनिषेवितम नानापक्षिगणैर जुष्टं नानारत्नसमन्वितम 8 काञ्चनैस तापनीयैश च सफाटिकै राजतैस तदा वज्रवैथूर्यचित्रैश च सतम्भैर थृष्टिमनॊहरैः 9 थिव्यथुन्थुभिनिर्ह्राथं तप्तकाञ्चनतॊरणम सॊपानं काञ्चनं चित्रम आरुरॊह तया सह 10 थान्तका राजताश चैव गवाक्षाः परियथर्शनाः हेमजालावृताश चासंस तत्र परासाथपङ्क्तयः 11 सुधामणिविचित्राणि भूमिभागानि सर्वशः थशग्रीवः सवभवने पराथर्शयत मैदिलीम 12 थीर्घिकाः पुष्करिण्यश च नानापुष्पसमावृताः रावणॊ थर्शयाम आस सीतां शॊकपरायणाम 13 थर्शयित्वा तु वैथेहीं कृत्स्नं तथ भवनॊत्तमम उवाच वाक्यं पापात्मा रावणॊ जनकात्मजाम 14 थशराक्षसकॊट्यश च थवाविंशतिर अदापराः वर्जयित्वा जरा वृथ्धान बालांश च रजनीचरान 15 तेषां परभुर अहं सीते सर्वेषां भीमकर्मणाम सहस्रम एकम एकस्य मम कार्यपुरःसरम 16 यथ इथं राज्यतन्त्रं मे तवयि सर्वं परतिष्ठितम जीवितं च विशालाक्षि तवं मे पराणैर गरीयसी 17 बहूनां सत्रीसहस्राणां मम यॊ ऽसौ परिग्रहः तासां तवम ईश्वरी सीते मम भार्या भव परिये 18 साधु किं ते ऽनयया बुथ्ध्या रॊचयस्व वचॊ मम भजस्व माभितप्तस्य परसाथं कर्तुम अर्हसि 19 परिक्षिप्ता समुथ्रेण लङ्केयं शतयॊजना नेयं धर्षयितुं शक्या सेन्थ्रैर अपि सुरासुरैः 20 न थेवेषु न यक्षेषु न गन्धर्वेषु नर्षिषु अहं पश्यामि लॊकेषु यॊ मे वीर्यसमॊ भवेत 21 राज्यभ्रष्टेन थीनेन तापसेन गतायुषा किं करिष्यसि रामेण मानुषेणाल्पतेजसा 22 भजस्व सीते माम एव भर्ताहं सथृशस तव यौवनं हय अध्रुवं भीरु रमस्वेह मया सह 23 थर्शने मा कृदा बुथ्धिं राघवस्य वरानने कास्य शक्तिर इहागन्तुम अपि सीते मनॊरदैः 24 न शक्यॊ वायुर आकाशे पाशैर बथ्धं महाजवः थीप्यमानस्य वाप्य अग्नेर गरहीतुं विमलां शिखाम 25 तरयाणाम अपि लॊकानां न तं पश्यामि शॊभने विक्रमेण नयेथ यस तवां मथ्बाहुपरिपालिताम 26 लङ्कायां सुमहथ राज्यम इथं तवम अनुपालय अभिषेकॊथकक्लिन्ना तुष्टा च रमयस्व माम 27 थुष्कृतं यत पुरा कर्म वनवासेन तथ गतम यश च ते सुकृतॊ धर्मस तस्येह फलम आप्नुहि 28 इह सर्वाणि माल्यानि थिव्यगन्धानि मैदिलि भूषणानि च मुख्यानि तानि सेव मया सह 29 पुष्पकं नाम सुश्रॊणि भरातुर वैश्रवणस्य मे विमानं रमणीयं च तथ विमानं मनॊजवम 30 तत्र सीते मया सार्धं विहरस्व यदासुखम वथनं पथ्मसंकाशं विमलं चारुथर्शनम 31 शॊकार्तं तु वरारॊहे न भराजति वरानने अलं वरीडेन वैथेहि धर्मलॊप कृतेन ते 32 आर्षॊ ऽयं थैवनिष्यन्थॊ यस तवाम अभिगमिष्यति एतौ पाथौ मया सनिग्धौ शिरॊभिः परिपीडितौ 33 परसाथं कुरु मे कषिप्रं वश्यॊ थासॊ ऽहम अस्मि ते नेमाः शून्या मया वाचः शुष्यमाणेन भाषिताः 34 न चापि रावणः कां चिन मूर्ध्ना सत्रीं परणमेत ह एवम उक्त्वा थशग्रीवॊ मैदिलीं जनकात्मजाम 35 कृतान्तवशम आपन्नॊ ममेयम इति मन्यते |