|
1
rāvaṇaṃ nihataṃ śrutvā rāghaveṇa mahātmanā antaḥpurād viniṣpetū rākṣasyaḥ śokakarśitāḥ 2 vāryamāṇāḥ subahuśo vṛṣṭantyaḥ kṣitipāṃsuṣu vimuktakeśyo duḥkhārtā gāvo vatsahatā yathā 3 uttareṇa viniṣkramya dvāreṇa saha rākṣasaiḥ praviśyāyodhanaṃ ghoraṃ vicinvantyo hataṃ patim 4 āryaputreti vādinyo hā nātheti ca sarvaśaḥ paripetuḥ kabandhāṅkāṃ mahīṃ śoṇitakardamām 5 tā bāṣpaparipūrṇākṣyo bhartṛśokaparājitāḥ kareṇva iva nardantyo vinedur hatayūthapāḥ 6 dadṛśus tā mahākāyaṃ mahāvīryaṃ mahādyutim rāvaṇaṃ nihataṃ bhūmau nīlāñjanacayopamam 7 tāḥ patiṃ sahasā dṛṣṭvā śayānaṃ raṇapāṃsuṣu nipetus tasya gātreṣu chinnā vanalatā iva 8 bahumānāt pariṣvajya kā cid enaṃ ruroda ha caraṇau kā cid āliṅgya kā cit kaṇṭhe 'valambya ca 9 uddhṛtya ca bhujau kā cid bhūmau sma parivartate hatasya vadanaṃ dṛṣṭvā kā cin moham upāgamat 10 kā cid aṅke śiraḥ kṛtvā ruroda mukham īkṣatī snāpayantī mukhaṃ bāṣpais tuṣārair iva paṅkajam 11 evam ārtāḥ patiṃ dṛṣṭvā rāvaṇaṃ nihataṃ bhuvi cukruśur bahudhā śokād bhūyas tāḥ paryadevayan 12 yena vitrāsitaḥ śakro yena vitrāsito yamaḥ yena vaiśravaṇo rājā puṣpakeṇa viyojitaḥ 13 gandharvāṇām ṛṣīṇāṃ ca surāṇāṃ ca mahātmanām bhayaṃ yena mahad dattaṃ so 'yaṃ śete raṇe hataḥ 14 asurebhyaḥ surebhyo vā pannagebhyo 'pi vā tathā na bhayaṃ yo vijānāti tasyedaṃ mānuṣād bhayam 15 avadhyo devatānāṃ yas tathā dānavarakṣasām hataḥ so 'yaṃ raṇe śete mānuṣeṇa padātinā 16 yo na śakyaḥ surair hantuṃ na yakṣair nāsurais tathā so 'yaṃ kaś cid ivāsattvo mṛtyuṃ martyena lambhitaḥ 17 evaṃ vadantyo bahudhā rurudus tasya tāḥ striyaḥ bhūya eva ca duḥkhārtā vilepuś ca punaḥ punaḥ 18 aśṛṇvatā tu suhṛdāṃ satataṃ hitavādinām etāḥ samam idānīṃ te vayam ātmā ca pātitāḥ 19 bruvāṇo 'pi hitaṃ vākyam iṣṭo bhrātā vibhīṣaṇaḥ dhṛṣṭaṃ paruṣito mohāt tvayātmavadhakāṅkṣiṇā 20 yadi niryātitā te syāt sītā rāmāya maithilī na naḥ syād vyasanaṃ ghoram idaṃ mūlaharaṃ mahat 21 vṛttakāmo bhaved bhrātā rāmo mitrakulaṃ bhavet vayaṃ cāvidhavāḥ sarvāḥ sakāmā na ca śatravaḥ 22 tvayā punar nṛśaṃsena sītāṃ saṃrundhatā balāt rākṣasā vayam ātmā ca trayaṃ tulaṃ nipātitam 23 na kāmakāraḥ kāmaṃ vā tava rākṣasapuṃgava daivaṃ ceṣṭayate sarvaṃ hataṃ daivena hanyate 24 vānarāṇāṃ vināśo 'yaṃ rākṣasānāṃ ca te raṇe tava caiva mahābāho daivayogād upāgataḥ 25 naivārthena na kāmena vikrameṇa na cājñayā śakyā daivagatir loke nivartayitum udyatā 26 vilepur evaṃ dīnās tā rākṣasādhipayoṣitaḥ kurarya iva duḥkhārtā bāṣpaparyākulekṣaṇāḥ |
1
रावणं निहतं शरुत्वा राघवेण महात्मना अन्तःपुराथ विनिष्पेतू राक्षस्यः शॊककर्शिताः 2 वार्यमाणाः सुबहुशॊ वृष्टन्त्यः कषितिपांसुषु विमुक्तकेश्यॊ थुःखार्ता गावॊ वत्सहता यदा 3 उत्तरेण विनिष्क्रम्य थवारेण सह राक्षसैः परविश्यायॊधनं घॊरं विचिन्वन्त्यॊ हतं पतिम 4 आर्यपुत्रेति वाथिन्यॊ हा नादेति च सर्वशः परिपेतुः कबन्धाङ्कां महीं शॊणितकर्थमाम 5 ता बाष्पपरिपूर्णाक्ष्यॊ भर्तृशॊकपराजिताः करेण्व इव नर्थन्त्यॊ विनेथुर हतयूदपाः 6 थथृशुस ता महाकायं महावीर्यं महाथ्युतिम रावणं निहतं भूमौ नीलाञ्जनचयॊपमम 7 ताः पतिं सहसा थृष्ट्वा शयानं रणपांसुषु निपेतुस तस्य गात्रेषु छिन्ना वनलता इव 8 बहुमानात परिष्वज्य का चिथ एनं रुरॊथ ह चरणौ का चिथ आलिङ्ग्य का चित कण्ठे ऽवलम्ब्य च 9 उथ्धृत्य च भुजौ का चिथ भूमौ सम परिवर्तते हतस्य वथनं थृष्ट्वा का चिन मॊहम उपागमत 10 का चिथ अङ्के शिरः कृत्वा रुरॊथ मुखम ईक्षती सनापयन्ती मुखं बाष्पैस तुषारैर इव पङ्कजम 11 एवम आर्ताः पतिं थृष्ट्वा रावणं निहतं भुवि चुक्रुशुर बहुधा शॊकाथ भूयस ताः पर्यथेवयन 12 येन वित्रासितः शक्रॊ येन वित्रासितॊ यमः येन वैश्रवणॊ राजा पुष्पकेण वियॊजितः 13 गन्धर्वाणाम ऋषीणां च सुराणां च महात्मनाम भयं येन महथ थत्तं सॊ ऽयं शेते रणे हतः 14 असुरेभ्यः सुरेभ्यॊ वा पन्नगेभ्यॊ ऽपि वा तदा न भयं यॊ विजानाति तस्येथं मानुषाथ भयम 15 अवध्यॊ थेवतानां यस तदा थानवरक्षसाम हतः सॊ ऽयं रणे शेते मानुषेण पथातिना 16 यॊ न शक्यः सुरैर हन्तुं न यक्षैर नासुरैस तदा सॊ ऽयं कश चिथ इवासत्त्वॊ मृत्युं मर्त्येन लम्भितः 17 एवं वथन्त्यॊ बहुधा रुरुथुस तस्य ताः सत्रियः भूय एव च थुःखार्ता विलेपुश च पुनः पुनः 18 अशृण्वता तु सुहृथां सततं हितवाथिनाम एताः समम इथानीं ते वयम आत्मा च पातिताः 19 बरुवाणॊ ऽपि हितं वाक्यम इष्टॊ भराता विभीषणः धृष्टं परुषितॊ मॊहात तवयात्मवधकाङ्क्षिणा 20 यथि निर्यातिता ते सयात सीता रामाय मैदिली न नः सयाथ वयसनं घॊरम इथं मूलहरं महत 21 वृत्तकामॊ भवेथ भराता रामॊ मित्रकुलं भवेत वयं चाविधवाः सर्वाः सकामा न च शत्रवः 22 तवया पुनर नृशंसेन सीतां संरुन्धता बलात राक्षसा वयम आत्मा च तरयं तुलं निपातितम 23 न कामकारः कामं वा तव राक्षसपुंगव थैवं चेष्टयते सर्वं हतं थैवेन हन्यते 24 वानराणां विनाशॊ ऽयं राक्षसानां च ते रणे तव चैव महाबाहॊ थैवयॊगाथ उपागतः 25 नैवार्देन न कामेन विक्रमेण न चाज्ञया शक्या थैवगतिर लॊके निवर्तयितुम उथ्यता 26 विलेपुर एवं थीनास ता राक्षसाधिपयॊषितः कुरर्य इव थुःखार्ता बाष्पपर्याकुलेक्षणाः |