|
1
tāṃ tu pārśve sthitāṃ prahvāṃ rāmaḥ saṃprekṣya maithilīm hṛdayāntargatakrodho vyāhartum upacakrame 2 eṣāsi nirjitā bhadre śatruṃ jitvā mayā raṇe pauruṣād yad anuṣṭheyaṃ tad etad upapāditam 3 gato 'smy antam amarṣasya dharṣaṇā saṃpramārjitā avamānaś ca śatruś ca mayā yugapad uddhṛtau 4 adya me pauruṣaṃ dṛṣṭam adya me saphalaḥ śramaḥ adya tīrṇapratijñatvāt prabhavāmīha cātmanaḥ 5 yā tvaṃ virahitā nītā calacittena rakṣasā daivasaṃpādito doṣo mānuṣeṇa mayā jitaḥ 6 saṃprāptam avamānaṃ yas tejasā na pramārjati kas tasya puruṣārtho 'sti puruṣasyālpatejasaḥ 7 laṅghanaṃ ca samudrasya laṅkāyāś cāvamardanam saphalaṃ tasya tac chlāghyam adya karma hanūmataḥ 8 yuddhe vikramataś caiva hitaṃ mantrayataś ca me sugrīvasya sasainyasya saphalo 'dya pariśramaḥ 9 nirguṇaṃ bhrātaraṃ tyaktvā yo māṃ svayam upasthitaḥ vibhīṣaṇasya bhaktasya saphalo 'dya pariśramaḥ 10 ity evaṃ bruvatas tasya sītā rāmasya tadvacaḥ mṛgīvotphullanayanā babhūvāśrupariplutā 11 paśyatas tāṃ tu rāmasya bhūyaḥ krodho 'bhyavartata prabhūtājyāvasiktasya pāvakasyeva dīpyataḥ 12 sa baddhvā bhrukuṭiṃ vaktre tiryakprekṣitalocanaḥ abravīt paruṣaṃ sītāṃ madhye vānararakṣasām 13 yat kartavyaṃ manuṣyeṇa dharṣaṇāṃ parimārjatā tat kṛtaṃ sakalaṃ sīte śatruhastād amarṣaṇāt 14 nirjitā jīvalokasya tapasā bhāvitātmanā agastyena durādharṣā muninā dakṣiṇeva dik 15 viditaś cāstu bhadraṃ te yo 'yaṃ raṇapariśramaḥ sa tīrṇaḥ suhṛdāṃ vīryān na tvadarthaṃ mayā kṛtaḥ 16 rakṣatā tu mayā vṛttam apavādaṃ ca sarvaśaḥ prakhyātasyātmavaṃśasya nyaṅgaṃ ca parimārjatā 17 prāptacāritrasaṃdehā mama pratimukhe sthitā dīpo netrāturasyeva pratikūlāsi me dṛḍham 18 tad gaccha hy abhyanujñātā yateṣṭaṃ janakātmaje etā daśa diśo bhadre kāryam asti na me tvayā 19 kaḥ pumān hi kule jātaḥ striyaṃ paragṛhoṣitām tejasvi punar ādadyāt suhṛllekhena cetasā 20 rāvaṇāṅkaparibhraṣṭāṃ dṛṣṭāṃ duṣṭena cakṣuṣā kathaṃ tvāṃ punarādadyāṃ kulaṃ vyapadiśan mahat 21 tadarthaṃ nirjitā me tvaṃ yaśaḥ pratyāhṛtaṃ mayā nāsti me tvayy abhiṣvaṅgo yatheṣṭaṃ gamyatām itaḥ 22 iti pravyāhṛtaṃ bhadre mayaitat kṛtabuddhinā lakṣmaṇe bharate vā tvaṃ kuru buddhiṃ yathāsukham 23 sugrīve vānarendre vā rākṣasendre vibhīṣaṇe niveśaya manaḥ śīte yathā vā sukham ātmanaḥ 24 na hi tvāṃ rāvaṇo dṛṣṭvā divyarūpāṃ manoramām marṣayate ciraṃ sīte svagṛhe parivartinīm 25 tataḥ priyārhaśvaraṇā tad apriyaṃ; priyād upaśrutya cirasya maithilī mumoca bāṣpaṃ subhṛśaṃ pravepitā; gajendrahastābhihateva vallarī |
1
तां तु पार्श्वे सदितां परह्वां रामः संप्रेक्ष्य मैदिलीम हृथयान्तर्गतक्रॊधॊ वयाहर्तुम उपचक्रमे 2 एषासि निर्जिता भथ्रे शत्रुं जित्वा मया रणे पौरुषाथ यथ अनुष्ठेयं तथ एतथ उपपाथितम 3 गतॊ ऽसम्य अन्तम अमर्षस्य धर्षणा संप्रमार्जिता अवमानश च शत्रुश च मया युगपथ उथ्धृतौ 4 अथ्य मे पौरुषं थृष्टम अथ्य मे सफलः शरमः अथ्य तीर्णप्रतिज्ञत्वात परभवामीह चात्मनः 5 या तवं विरहिता नीता चलचित्तेन रक्षसा थैवसंपाथितॊ थॊषॊ मानुषेण मया जितः 6 संप्राप्तम अवमानं यस तेजसा न परमार्जति कस तस्य पुरुषार्दॊ ऽसति पुरुषस्याल्पतेजसः 7 लङ्घनं च समुथ्रस्य लङ्कायाश चावमर्थनम सफलं तस्य तच छलाघ्यम अथ्य कर्म हनूमतः 8 युथ्धे विक्रमतश चैव हितं मन्त्रयतश च मे सुग्रीवस्य ससैन्यस्य सफलॊ ऽथय परिश्रमः 9 निर्गुणं भरातरं तयक्त्वा यॊ मां सवयम उपस्दितः विभीषणस्य भक्तस्य सफलॊ ऽथय परिश्रमः 10 इत्य एवं बरुवतस तस्य सीता रामस्य तथ्वचः मृगीवॊत्फुल्लनयना बभूवाश्रुपरिप्लुता 11 पश्यतस तां तु रामस्य भूयः करॊधॊ ऽभयवर्तत परभूताज्यावसिक्तस्य पावकस्येव थीप्यतः 12 स बथ्ध्वा भरुकुटिं वक्त्रे तिर्यक्प्रेक्षितलॊचनः अब्रवीत परुषं सीतां मध्ये वानररक्षसाम 13 यत कर्तव्यं मनुष्येण धर्षणां परिमार्जता तत कृतं सकलं सीते शत्रुहस्ताथ अमर्षणात 14 निर्जिता जीवलॊकस्य तपसा भावितात्मना अगस्त्येन थुराधर्षा मुनिना थक्षिणेव थिक 15 विथितश चास्तु भथ्रं ते यॊ ऽयं रणपरिश्रमः स तीर्णः सुहृथां वीर्यान न तवथर्दं मया कृतः 16 रक्षता तु मया वृत्तम अपवाथं च सर्वशः परख्यातस्यात्मवंशस्य नयङ्गं च परिमार्जता 17 पराप्तचारित्रसंथेहा मम परतिमुखे सदिता थीपॊ नेत्रातुरस्येव परतिकूलासि मे थृढम 18 तथ गच्छ हय अभ्यनुज्ञाता यतेष्टं जनकात्मजे एता थश थिशॊ भथ्रे कार्यम अस्ति न मे तवया 19 कः पुमान हि कुले जातः सत्रियं परगृहॊषिताम तेजस्वि पुनर आथथ्यात सुहृल्लेखेन चेतसा 20 रावणाङ्कपरिभ्रष्टां थृष्टां थुष्टेन चक्षुषा कदं तवां पुनराथथ्यां कुलं वयपथिशन महत 21 तथर्दं निर्जिता मे तवं यशः परत्याहृतं मया नास्ति मे तवय्य अभिष्वङ्गॊ यदेष्टं गम्यताम इतः 22 इति परव्याहृतं भथ्रे मयैतत कृतबुथ्धिना लक्ष्मणे भरते वा तवं कुरु बुथ्धिं यदासुखम 23 सुग्रीवे वानरेन्थ्रे वा राक्षसेन्थ्रे विभीषणे निवेशय मनः शीते यदा वा सुखम आत्मनः 24 न हि तवां रावणॊ थृष्ट्वा थिव्यरूपां मनॊरमाम मर्षयते चिरं सीते सवगृहे परिवर्तिनीम 25 ततः परियार्हश्वरणा तथ अप्रियं; परियाथ उपश्रुत्य चिरस्य मैदिली मुमॊच बाष्पं सुभृशं परवेपिता; गजेन्थ्रहस्ताभिहतेव वल्लरी |