|
1
etac chrutvā śubhaṃ vākyaṃ rāghaveṇa subhāṣitam idaṃ śubhataraṃ vākyaṃ vyājahāra maheśvaraḥ 2 puṣkarākṣa mahābāho mahāvakṣaḥ paraṃtapa diṣṭyā kṛtam idaṃ karma tvayā śastrabhṛtāṃ vara 3 diṣṭyā sarvasya lokasya pravṛddhaṃ dāruṇaṃ tamaḥ apāvṛttaṃ tvayā saṃkhye rāma rāvaṇajaṃ bhayam 4 āśvāsya bharataṃ dīnaṃ kausalyāṃ ca yaśasvinīm kaikeyīṃ ca sumitrāṃ ca dṛṣṭvā lakṣmaṇamātaram 5 prāpya rājyam ayodhyāyāṃ nandayitvā suhṛjjanam ikṣvākūṇāṃ kule vaṃśaṃ sthāpayitvā mahābala 6 iṣṭvā turagamedhena prāpya cānuttamaṃ yaśaḥ brāhmaṇebhyo dhanaṃ dattvā tridivaṃ gantum arhasi 7 eṣa rājā vimānasthaḥ pitā daśarathas tava kākutstha mānuṣe loke gurus tava mahāyaśāḥ 8 indralokaṃ gataḥ śrīmāṃs tvayā putreṇa tāritaḥ lakṣmaṇena saha bhrātrā tvam enam abhivādaya 9 mahādevavacaḥ śrutvā kākutsthaḥ sahalakṣmaṇaḥ vimānaśikharasthasya praṇāmam akarot pituḥ 10 dīpyamānaṃ svayāṃ lakṣmyā virajo'mbaradhāriṇam lakṣmaṇena saha bhrātrā dadarśa pitaraṃ prabhuḥ 11 harṣeṇa mahatāviṣṭo vimānastho mahīpatiḥ prāṇaiḥ priyataraṃ dṛṣṭvā putraṃ daśarathas tadā 12 āropyāṅkaṃ mahābāhur varāsanagataḥ prabhuḥ bāhubhyāṃ saṃpariṣvajya tato vākyaṃ samādade 13 na me svargo bahumataḥ saṃmānaś ca surarṣibhiḥ tvayā rāma vihīnasya satyaṃ pratiśṛṇomi te 14 kaikeyyā yāni coktāni vākyāni vadatāṃ vara tava pravrājanārthāni sthitāni hṛdaye mama 15 tvāṃ tu dṛṣṭvā kuśalinaṃ pariṣvajya salakṣmaṇam adya duḥkhād vimukto 'smi nīhārād iva bhāskaraḥ 16 tārito 'haṃ tvayā putra suputreṇa mahātmanā aṣṭāvakreṇa dharmātmā tārito brāhmaṇo yathā 17 idānīṃ ca vijānāmi yathā saumya sureśvaraiḥ vadhārthaṃ rāvaṇasyeha vihitaṃ puruṣottamam 18 siddhārthā khalu kausalyā yā tvāṃ rāma gṛhaṃ gatam vanān nivṛttaṃ saṃhṛṣṭā drakṣyate śatrusūdana 19 siddhārthāḥ khalu te rāma narā ye tvāṃ purīṃ gatam jalārdram abhiṣiktaṃ ca drakṣyanti vasudhādhipam 20 anuraktena balinā śucinā dharmacāriṇā iccheyaṃ tvām ahaṃ draṣṭuṃ bharatena samāgatam 21 caturdaśasamāḥ saumya vane niryāpitās tvayā vasatā sītayā sārdhaṃ lakṣmaṇena ca dhīmatā 22 nivṛttavanavāso 'si pratijñā saphalā kṛtā rāvaṇaṃ ca raṇe hatvā devās te paritoṣitāḥ 23 kṛtaṃ karma yaśaḥ ślāghyaṃ prāptaṃ te śatrusūdana bhrātṛbhiḥ saha rājyastho dīrgham āyur avāpnuhi 24 iti bruvāṇaṃ rājānaṃ rāmaḥ prāñjalir abravīt kuru prasādaṃ dharmajña kaikeyyā bharatasya ca 25 saputrāṃ tvāṃ tyajāmīti yad uktā kaikayī tvayā sa śāpaḥ kaikayīṃ ghoraḥ saputrāṃ na spṛśet prabho 26 sa tatheti mahārājo rāmam uktvā kṛtāñjalim lakṣmaṇaṃ ca pariṣvajya punar vākyam uvāca ha 27 rāmaṃ śuśrūṣatā bhaktyā vaidehyā saha sītayā kṛtā mama mahāprītiḥ prāptaṃ dharmaphalaṃ ca te 28 dharmaṃ prāpsyasi dharmajña yaśaś ca vipulaṃ bhuvi rāme prasanne svargaṃ ca mahimānaṃ tathaiva ca 29 rāmaṃ śuśrūṣa bhadraṃ te sumitrānandavardhana rāmaḥ sarvasya lokasya śubheṣv abhirataḥ sadā 30 ete sendrās trayo lokāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ abhigamya mahātmānam arcanti puruṣottamam 31 etat tad uktam avyaktam akṣaraṃ brahmanirmitam devānāṃ hṛdayaṃ saumya guhyaṃ rāmaḥ paraṃtapaḥ 32 avāptaṃ dharmacaraṇaṃ yaśaś ca vipulaṃ tvayā rāmaṃ śuśrūṣatā bhaktyā vaidehyā saha sītayā 33 sa tathoktvā mahābāhur lakṣmaṇaṃ prāñjaliṃ sthitam uvāca rājā dharmātmā vaidehīṃ vacanaṃ śubham 34 kartavyo na tu vaidehi manyus tyāgam imaṃ prati rāmeṇa tvadviśuddhyarthaṃ kṛtam etad dhitaiṣiṇā 35 na tvaṃ subhru samādheyā patiśuśrūvaṇaṃ prati avaśyaṃ tu mayā vācyam eṣa te daivataṃ param 36 iti pratisamādiśya putrau sītāṃ tathā snuṣām indralokaṃ vimānena yayau daśaratho jvalan |
1
एतच छरुत्वा शुभं वाक्यं राघवेण सुभाषितम इथं शुभतरं वाक्यं वयाजहार महेश्वरः 2 पुष्कराक्ष महाबाहॊ महावक्षः परंतप थिष्ट्या कृतम इथं कर्म तवया शस्त्रभृतां वर 3 थिष्ट्या सर्वस्य लॊकस्य परवृथ्धं थारुणं तमः अपावृत्तं तवया संख्ये राम रावणजं भयम 4 आश्वास्य भरतं थीनं कौसल्यां च यशस्विनीम कैकेयीं च सुमित्रां च थृष्ट्वा लक्ष्मणमातरम 5 पराप्य राज्यम अयॊध्यायां नन्थयित्वा सुहृज्जनम इक्ष्वाकूणां कुले वंशं सदापयित्वा महाबल 6 इष्ट्वा तुरगमेधेन पराप्य चानुत्तमं यशः बराह्मणेभ्यॊ धनं थत्त्वा तरिथिवं गन्तुम अर्हसि 7 एष राजा विमानस्दः पिता थशरदस तव काकुत्स्द मानुषे लॊके गुरुस तव महायशाः 8 इन्थ्रलॊकं गतः शरीमांस तवया पुत्रेण तारितः लक्ष्मणेन सह भरात्रा तवम एनम अभिवाथय 9 महाथेववचः शरुत्वा काकुत्स्दः सहलक्ष्मणः विमानशिखरस्दस्य परणामम अकरॊत पितुः 10 थीप्यमानं सवयां लक्ष्म्या विरजॊऽमबरधारिणम लक्ष्मणेन सह भरात्रा थथर्श पितरं परभुः 11 हर्षेण महताविष्टॊ विमानस्दॊ महीपतिः पराणैः परियतरं थृष्ट्वा पुत्रं थशरदस तथा 12 आरॊप्याङ्कं महाबाहुर वरासनगतः परभुः बाहुभ्यां संपरिष्वज्य ततॊ वाक्यं समाथथे 13 न मे सवर्गॊ बहुमतः संमानश च सुरर्षिभिः तवया राम विहीनस्य सत्यं परतिशृणॊमि ते 14 कैकेय्या यानि चॊक्तानि वाक्यानि वथतां वर तव परव्राजनार्दानि सदितानि हृथये मम 15 तवां तु थृष्ट्वा कुशलिनं परिष्वज्य सलक्ष्मणम अथ्य थुःखाथ विमुक्तॊ ऽसमि नीहाराथ इव भास्करः 16 तारितॊ ऽहं तवया पुत्र सुपुत्रेण महात्मना अष्टावक्रेण धर्मात्मा तारितॊ बराह्मणॊ यदा 17 इथानीं च विजानामि यदा सौम्य सुरेश्वरैः वधार्दं रावणस्येह विहितं पुरुषॊत्तमम 18 सिथ्धार्दा खलु कौसल्या या तवां राम गृहं गतम वनान निवृत्तं संहृष्टा थरक्ष्यते शत्रुसूथन 19 सिथ्धार्दाः खलु ते राम नरा ये तवां पुरीं गतम जलार्थ्रम अभिषिक्तं च थरक्ष्यन्ति वसुधाधिपम 20 अनुरक्तेन बलिना शुचिना धर्मचारिणा इच्छेयं तवाम अहं थरष्टुं भरतेन समागतम 21 चतुर्थशसमाः सौम्य वने निर्यापितास तवया वसता सीतया सार्धं लक्ष्मणेन च धीमता 22 निवृत्तवनवासॊ ऽसि परतिज्ञा सफला कृता रावणं च रणे हत्वा थेवास ते परितॊषिताः 23 कृतं कर्म यशः शलाघ्यं पराप्तं ते शत्रुसूथन भरातृभिः सह राज्यस्दॊ थीर्घम आयुर अवाप्नुहि 24 इति बरुवाणं राजानं रामः पराञ्जलिर अब्रवीत कुरु परसाथं धर्मज्ञ कैकेय्या भरतस्य च 25 सपुत्रां तवां तयजामीति यथ उक्ता कैकयी तवया स शापः कैकयीं घॊरः सपुत्रां न सपृशेत परभॊ 26 स तदेति महाराजॊ रामम उक्त्वा कृताञ्जलिम लक्ष्मणं च परिष्वज्य पुनर वाक्यम उवाच ह 27 रामं शुश्रूषता भक्त्या वैथेह्या सह सीतया कृता मम महाप्रीतिः पराप्तं धर्मफलं च ते 28 धर्मं पराप्स्यसि धर्मज्ञ यशश च विपुलं भुवि रामे परसन्ने सवर्गं च महिमानं तदैव च 29 रामं शुश्रूष भथ्रं ते सुमित्रानन्थवर्धन रामः सर्वस्य लॊकस्य शुभेष्व अभिरतः सथा 30 एते सेन्थ्रास तरयॊ लॊकाः सिथ्धाश च परमर्षयः अभिगम्य महात्मानम अर्चन्ति पुरुषॊत्तमम 31 एतत तथ उक्तम अव्यक्तम अक्षरं बरह्मनिर्मितम थेवानां हृथयं सौम्य गुह्यं रामः परंतपः 32 अवाप्तं धर्मचरणं यशश च विपुलं तवया रामं शुश्रूषता भक्त्या वैथेह्या सह सीतया 33 स तदॊक्त्वा महाबाहुर लक्ष्मणं पराञ्जलिं सदितम उवाच राजा धर्मात्मा वैथेहीं वचनं शुभम 34 कर्तव्यॊ न तु वैथेहि मन्युस तयागम इमं परति रामेण तवथ्विशुथ्ध्यर्दं कृतम एतथ धितैषिणा 35 न तवं सुभ्रु समाधेया पतिशुश्रूवणं परति अवश्यं तु मया वाच्यम एष ते थैवतं परम 36 इति परतिसमाथिश्य पुत्रौ सीतां तदा सनुषाम इन्थ्रलॊकं विमानेन ययौ थशरदॊ जवलन |