|
1
evaṃ vilapamānasya rāvaṇasya durātmanaḥ śrutvā śokābhitaptasya triśirā vākyam abravīt 2 evam eva mahāvīryo hato nas tāta madhyamaḥ na tu satpuruṣā rājan vilapanti yathā bhavān 3 nūnaṃ tribhuvaṇasyāpi paryāptas tvam asi prabho sa kasmāt prākṛta iva śokasyātmānam īdṛśam 4 brahmadattāsti te śaktiḥ kavacaḥ sāyako dhanuḥ sahasrakharasaṃyukto ratho meghasamasvanaḥ 5 tvayāsakṛd viśastreṇa viśastā devadānavāḥ sa sarvāyudhasaṃpanno rāghavaṃ śāstum arhasi 6 kāmaṃ tiṣṭha mahārājanirgamiṣyāmy ahaṃ raṇam uddhariṣyāmi te śatrūn garuḍaḥ pannagān iha 7 śambaro devarājena narako viṣṇunā yathā tathādya śayitā rāmo mayā yudhi nipātitaḥ 8 śrutvā triśiraso vākyaṃ rāvaṇo rākṣasādhipaḥ punar jātam ivātmānaṃ manyate kālacoditaḥ 9 śrutvā triśiraso vākyaṃ devāntakanarāntakau atikāyaś ca tejasvī babhūvur yuddhaharṣitāḥ 10 tato 'ham aham ity evaṃ garjanto nairṛtarṣabhāḥ rāvaṇasya sutā vīrāḥ śakratulyaparākramāḥ 11 antarikṣacarāḥ sarve sarve māyā viśāradāḥ sarve tridaśadarpaghnāḥ sarve ca raṇadurmadāḥ 12 sarve 'strabalasaṃpannāḥ sarve vistīrṇa kīrtayaḥ sarve samaram āsādya na śrūyante sma nirjitāḥ 13 sarve 'straviduṣo vīrāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ sarve pravarajijñānāḥ sarve labdhavarās tathā 14 sa tais tathā bhāskaratulyavarcasaiḥ; sutair vṛtaḥ śatrubalapramardanaiḥ rarāja rājā maghavān yathāmarair; vṛto mahādānavadarpanāśanaiḥ 15 sa putrān saṃpariṣvajya bhūṣayitvā ca bhūṣaṇaiḥ āśīrbhiś ca praśastābhiḥ preṣayām āsa saṃyuge 16 mahodaramahāpārśvau bhrātarau cāpi rāvaṇaḥ rakṣaṇārthaṃ kumārāṇāṃ preṣayām āsa saṃyuge 17 te 'bhivādya mahātmānaṃ rāvaṇaṃ ripurāvaṇam kṛtvā pradakṣiṇaṃ caiva mahākāyāḥ pratasthire 18 sarvauṣadhībhir gandhaiś ca samālabhya mahābalāḥ nirjagmur nairṛtaśreṣṭhāḥ ṣaḍ ete yuddhakāṅkṣiṇaḥ 19 tataḥ sudarśanaṃ nāma nīlajīmūtasaṃnibham airāvatakule jātam āruroha mahodaraḥ 20 sarvāyudhasamāyuktaṃ tūṇībhiś ca svalaṃkṛtam rarāja gajam āsthāya savitevāstamūrdhani 21 hayottamasamāyuktaṃ sarvāyudhasamākulam āruroha rathaśreṣṭhaṃ triśirā rāvaṇātmajaḥ 22 triśirā ratham āsthāya virarāja dhanurdharaḥ savidyudulkaḥ sajvālaḥ sendracāpa ivāmbudaḥ 23 tribhiḥ kirīṭais triśirāḥ śuśubhe sa rathottame himavān iva śailendras tribhiḥ kāñcanaparvataiḥ 24 atikāyo 'pi tejasvī rākṣasendrasutas tadā āruroha rathaśreṣṭhaṃ śreṣṭhaḥ sarvadhanuṣmatām 25 sucakrākṣaṃ susaṃyuktaṃ sānukarṣaṃ sakūbaram tūṇībāṇāsanair dīptaṃ prāsāsi parighākulam 26 sa kāñcanavicitreṇa kirīṭena virājatā bhūṣaṇaiś ca babhau meruḥ prabhābhir iva bhāsvaraḥ 27 sa rarāja rathe tasmin rājasūnur mahābalaḥ vṛto nairṛtaśārdūlair vajrapāṇir ivāmaraiḥ 28 hayam uccaiḥśravaḥ prakhyaṃ śvetaṃ kanakabhūṣaṇam manojavaṃ mahākāyam āruroha narāntakaḥ 29 gṛhītvā prāsam uklābhaṃ virarāja narāntakaḥ śaktim ādāya tejasvī guhaḥ śatruṣv ivāhave 30 devāntakaḥ samādāya parighaṃ vajrabhūṣaṇam parigṛhya giriṃ dorbhyāṃ vapur viṣṇor viḍambayan 31 mahāpārśvo mahātejā gadām ādāya vīryavān virarāja gadāpāṇiḥ kubera iva saṃyuge 32 te pratasthur mahātmāno balair apratimair vṛtāḥ surā ivāmarāvatyāṃ balair apratimair vṛtāḥ 33 tān gajaiś ca turaṃgaiś ca rathaiś cāmbudanisvanaiḥ anujagmur mahātmāno rākṣasāḥ pravarāyudhāḥ 34 te virejur mahātmāno kumārāḥ sūryavarcasaḥ kirīṭinaḥ śriyā juṣṭā grahā dīptā ivāmbare 35 pragṛhītā babhau teṣāṃ chatrāṇām āvaliḥ sitā śāradābhrapratīkāśāṃ haṃsāvalir ivāmbare 36 maraṇaṃ vāpi niścitya śatrūṇāṃ vā parājayam iti kṛtvā matiṃ vīrā nirjagmuḥ saṃyugārthinaḥ 37 jagarjuś ca praṇeduś ca cikṣipuś cāpi sāyakān jahṛṣuś ca mahātmāno niryānto yuddhadurmadāḥ 38 kṣveḍitāsphoṭaninadaiḥ saṃcacāleva medinī rakṣasāṃ siṃhanādaiś ca pusphoṭeva tadāmbaram 39 te 'bhiniṣkramya muditā rākṣasendrā mahābalāḥ dadṛśur vānarānīkaṃ samudyataśilānagam 40 harayo 'pi mahātmāno dadṛśur nairṛtaṃ balam hastyaśvarathasaṃbādhaṃ kiṅkiṇīśatanāditam 41 nīlajīmūtasaṃkāśaṃ samudyatamahāyudham dīptānalaraviprakhyair nairṛtaiḥ sarvato vṛtam 42 tad dṛṣṭvā balam āyāntaṃ labdhalakṣyāḥ plavaṃgamāḥ samudyatamahāśailāḥ saṃpraṇedur muhur muhuḥ 43 tataḥ samudghuṣṭaravaṃ niśamya; rakṣogaṇā vānarayūthapānām amṛṣyamāṇāḥ paraharṣam ugraṃ; mahābalā bhīmataraṃ vineduḥ 44 te rākṣasabalaṃ ghoraṃ praviśya hariyūthapāḥ vicerur udyataiḥ śailair nagāḥ śikhariṇo yathā 45 ke cid ākāśam āviśya ke cid urvyāṃ plavaṃgamāḥ rakṣaḥsainyeṣu saṃkruddhāś cerur drumaśilāyudhāḥ 46 te pādapaśilāśailaiś cakrur vṛṣṭim anuttamām bāṇaughair vāryamāṇāś ca harayo bhīmavikramāḥ 47 siṃhanādān vineduś ca raṇe rākṣasavānarāḥ śilābhiś cūrṇayām āsur yātudhānān plavaṃgamāḥ 48 nijaghnuḥ saṃyuge kruddhāḥ kavacābharaṇāvṛtān ke cid rathagatān vīrān gajavājigatān api 49 nijaghnuḥ sahasāplutya yātudhānān plavaṃgamāḥ śailaśṛṅganipātaiś ca muṣṭibhir vāntalocanāḥ celuḥ petuś ca neduś ca tatra rākṣasapuṃgavāḥ 50 tataḥ śailaiś ca khaḍgaiś ca visṛṣṭair harirākṣasaiḥ muhūrtenāvṛtā bhūmir abhavac choṇitāplutā 51 vikīrṇaparvatākārai rakṣobhir arimardanaiḥ ākṣiptāḥ kṣipyamāṇāś ca bhagnaśūlāś ca vānaraiḥ 52 vānarān vānarair eva jagnus te rajanīcarāḥ rākṣasān rākṣasair eva jaghnus te vānarā api 53 ākṣipya ca śilās teṣāṃ nijaghnū rākṣasā harīn teṣāṃ cācchidya śastrāṇi jaghnū rakṣāṃsi vānarāḥ 54 nijaghnuḥ śailaśūlāstrair vibhiduś ca parasparam siṃhanādān vineduś ca raṇe vānararākṣasāḥ 55 chinnavarmatanutrāṇā rākṣasā vānarair hatāḥ rudhiraṃ prasrutās tatra rasasāram iva drumāḥ 56 rathena ca rathaṃ cāpi vāraṇena ca vāraṇam hayena ca hayaṃ ke cin nijaghnur vānarā raṇe 57 kṣuraprair ardhacandraiś ca bhallaiś ca niśitaiḥ śaraiḥ rākṣasā vānarendrāṇāṃ cicchiduḥ pādapāñ śilāḥ 58 vikīrṇaiḥ parvatāgraiś ca drumaiś chinnaiś ca saṃyuge hataiś ca kapirakṣobhir durgamā vasudhābhavat 59 tasmin pravṛtte tumule vimarde; prahṛṣyamāṇeṣu valī mukheṣu nipātyamāneṣu ca rākṣaseṣu; maharṣayo devagaṇāś ca neduḥ 60 tato hayaṃ mārutatulyavegam; āruhya śaktiṃ niśitāṃ pragṛhya narāntako vānararājasainyaṃ; mahārṇavaṃ mīna ivāviveśa 61 sa vānarān saptaśatāni vīraḥ; prāsena dīptena vinirbibheda ekaḥ kṣaṇenendraripur mahātmā; jaghāna sainyaṃ haripuṃgavānām 62 dadṛśuś ca mahātmānaṃ hayapṛṣṭhe pratiṣṭhitam carantaṃ harisainyeṣu vidyādharamaharṣayaḥ 63 sa tasya dadṛśe mārgo māṃsaśoṇitakardamaḥ patitaiḥ parvatākārair vānarair abhisaṃvṛtaḥ 64 yāvad vikramituṃ buddhiṃ cakruḥ plavagapuṃgavāḥ tāvad etān atikramya nirbibheda narāntakaḥ 65 jvalantaṃ prāsam udyamya saṃgrāmānte narāntakaḥ dadāha harisainyāni vanānīva vibhāvasuḥ 66 yāvad utpāṭayām āsur vṛkṣāñ śailān vanaukasaḥ tāvat prāsahatāḥ petur vajrakṛttā ivācalāḥ 67 dikṣu sarvāsu balavān vicacāra narāntakaḥ pramṛdnan sarvato yuddhe prāvṛṭkāle yathānilaḥ 68 na śekur dhāvituṃ vīrā na sthātuṃ spandituṃ kutaḥ utpatantaṃ sthitaṃ yāntaṃ sarvān vivyādha vīryavān 69 ekenāntakakalpena prāsenādityatejasā bhinnāni harisainyāni nipetur dharaṇītale 70 vajraniṣpeṣasadṛśaṃ prāsasyābhinipātanam na śekur vānarāḥ soḍhuṃ te vinedur mahāsvanam 71 patatāṃ harivīrāṇāṃ rūpāṇi pracakāśire vajrabhinnāgrakūṭānāṃ śailānāṃ patatām iva 72 ye tu pūrvaṃ mahātmānaḥ kumbhakarṇena pātitāḥ te 'svasthā vānaraśreṣṭhāḥ sugrīvam upatasthire 73 viprekṣamāṇaḥ sugrīvo dadarśa harivāhinīm narāntakabhayatrastāṃ vidravantīm itas tataḥ 74 vidrutāṃ vāhinīṃ dṛṣṭvā sa dadarśa narāntakam gṛhītaprāsam āyāntaṃ hayapṛṣṭhe pratiṣṭhitam 75 athovāca mahātejāḥ sugrīvo vānarādhipaḥ kumāram aṅgadaṃ vīraṃ śakratulyaparākramam 76 gacchainaṃ rākṣasaṃ vīra yo 'sau turagam āsthitaḥ kṣobhayantaṃ haribalaṃ kṣipraṃ prāṇair viyojaya 77 sa bhartur vacanaṃ śrutvā niṣpapātāṅgadas tadā anīkān meghasaṃkāśān meghānīkād ivāṃśumān 78 śailasaṃghātasaṃkāśo harīṇām uttamo 'ṅgadaḥ rarājāṅgadasaṃnaddhaḥ sadhātur iva parvataḥ 79 nirāyudho mahātejāḥ kevalaṃ nakhadaṃṣṭravān narāntakam abhikramya vāliputro 'bravīd vacaḥ 80 tiṣṭha kiṃ prākṛtair ebhir haribhis tvaṃ kariṣyasi asmin vajrasamasparśe prāsaṃ kṣipa mamorasi 81 aṅgadasya vacaḥ śrutvā pracukrodha narāntakaḥ saṃdaśya daśanair oṣṭhaṃ niśvasya ca bhujaṃgavat 82 sa prāsam āvidhya tadāṅgadāya; samujjvalantaṃ sahasotsasarja sa vāliputrorasi vajrakalpe; babhūva bhagno nyapatac ca bhūmau 83 taṃ prāsam ālokya tadā vibhagnaṃ; suparṇakṛttoragabhogakalpam talaṃ samudyamya sa vāliputras; turaṃgamasyābhijaghāna mūrdhni 84 nimagnapādaḥ sphuṭitākṣi tāro; niṣkrāntajihvo 'calasaṃnikāśaḥ sa tasya vājī nipapāta bhūmau; talaprahāreṇa vikīrṇamūrdhā 85 narāntakaḥ krodhavaśaṃ jagāma; hataṃ turagaṃ patitaṃ nirīkṣya sa muṣṭim udyamya mahāprabhāvo; jaghāna śīrṣe yudhi vāliputram 86 athāṅgado muṣṭivibhinnamūrdhā; susrāva tīvraṃ rudhiraṃ bhṛśoṣṇam muhur vijajvāla mumoha cāpi; saṃjñāṃ samāsādya visiṣmiye ca 87 athāṅgado vajrasamānavegaṃ; saṃvartya muṣṭiṃ giriśṛṅgakalpam nipātayām āsa tadā mahātmā; narāntakasyorasi vāliputraḥ 88 sa muṣṭiniṣpiṣṭavibhinnavakṣā; jvālāṃ vamañ śoṇitadigdhagātraḥ narāntako bhūmitale papāta; yathācalo vajranipātabhagnaḥ 89 athāntarikṣe tridaśottamānāṃ; vanaukasāṃ caiva mahāpraṇādaḥ babhūva tasmin nihate 'gryavīre; narāntake vālisutena saṃkhye 90 athāṅgado rāmamanaḥ praharṣaṇaṃ; suduṣkaraṃ taṃ kṛtavān hi vikramam visiṣmiye so 'py ativīrya vikramaḥ; punaś ca yuddhe sa babhūva harṣitaḥ |
1
एवं विलपमानस्य रावणस्य थुरात्मनः शरुत्वा शॊकाभितप्तस्य तरिशिरा वाक्यम अब्रवीत 2 एवम एव महावीर्यॊ हतॊ नस तात मध्यमः न तु सत्पुरुषा राजन विलपन्ति यदा भवान 3 नूनं तरिभुवणस्यापि पर्याप्तस तवम असि परभॊ स कस्मात पराकृत इव शॊकस्यात्मानम ईथृशम 4 बरह्मथत्तास्ति ते शक्तिः कवचः सायकॊ धनुः सहस्रखरसंयुक्तॊ रदॊ मेघसमस्वनः 5 तवयासकृथ विशस्त्रेण विशस्ता थेवथानवाः स सर्वायुधसंपन्नॊ राघवं शास्तुम अर्हसि 6 कामं तिष्ठ महाराजनिर्गमिष्याम्य अहं रणम उथ्धरिष्यामि ते शत्रून गरुडः पन्नगान इह 7 शम्बरॊ थेवराजेन नरकॊ विष्णुना यदा तदाथ्य शयिता रामॊ मया युधि निपातितः 8 शरुत्वा तरिशिरसॊ वाक्यं रावणॊ राक्षसाधिपः पुनर जातम इवात्मानं मन्यते कालचॊथितः 9 शरुत्वा तरिशिरसॊ वाक्यं थेवान्तकनरान्तकौ अतिकायश च तेजस्वी बभूवुर युथ्धहर्षिताः 10 ततॊ ऽहम अहम इत्य एवं गर्जन्तॊ नैरृतर्षभाः रावणस्य सुता वीराः शक्रतुल्यपराक्रमाः 11 अन्तरिक्षचराः सर्वे सर्वे माया विशारथाः सर्वे तरिथशथर्पघ्नाः सर्वे च रणथुर्मथाः 12 सर्वे ऽसत्रबलसंपन्नाः सर्वे विस्तीर्ण कीर्तयः सर्वे समरम आसाथ्य न शरूयन्ते सम निर्जिताः 13 सर्वे ऽसत्रविथुषॊ वीराः सर्वे युथ्धविशारथाः सर्वे परवरजिज्ञानाः सर्वे लब्धवरास तदा 14 स तैस तदा भास्करतुल्यवर्चसैः; सुतैर वृतः शत्रुबलप्रमर्थनैः रराज राजा मघवान यदामरैर; वृतॊ महाथानवथर्पनाशनैः 15 स पुत्रान संपरिष्वज्य भूषयित्वा च भूषणैः आशीर्भिश च परशस्ताभिः परेषयाम आस संयुगे 16 महॊथरमहापार्श्वौ भरातरौ चापि रावणः रक्षणार्दं कुमाराणां परेषयाम आस संयुगे 17 ते ऽभिवाथ्य महात्मानं रावणं रिपुरावणम कृत्वा परथक्षिणं चैव महाकायाः परतस्दिरे 18 सर्वौषधीभिर गन्धैश च समालभ्य महाबलाः निर्जग्मुर नैरृतश्रेष्ठाः षड एते युथ्धकाङ्क्षिणः 19 ततः सुथर्शनं नाम नीलजीमूतसंनिभम ऐरावतकुले जातम आरुरॊह महॊथरः 20 सर्वायुधसमायुक्तं तूणीभिश च सवलंकृतम रराज गजम आस्दाय सवितेवास्तमूर्धनि 21 हयॊत्तमसमायुक्तं सर्वायुधसमाकुलम आरुरॊह रदश्रेष्ठं तरिशिरा रावणात्मजः 22 तरिशिरा रदम आस्दाय विरराज धनुर्धरः सविथ्युथुल्कः सज्वालः सेन्थ्रचाप इवाम्बुथः 23 तरिभिः किरीटैस तरिशिराः शुशुभे स रदॊत्तमे हिमवान इव शैलेन्थ्रस तरिभिः काञ्चनपर्वतैः 24 अतिकायॊ ऽपि तेजस्वी राक्षसेन्थ्रसुतस तथा आरुरॊह रदश्रेष्ठं शरेष्ठः सर्वधनुष्मताम 25 सुचक्राक्षं सुसंयुक्तं सानुकर्षं सकूबरम तूणीबाणासनैर थीप्तं परासासि परिघाकुलम 26 स काञ्चनविचित्रेण किरीटेन विराजता भूषणैश च बभौ मेरुः परभाभिर इव भास्वरः 27 स रराज रदे तस्मिन राजसूनुर महाबलः वृतॊ नैरृतशार्थूलैर वज्रपाणिर इवामरैः 28 हयम उच्चैःश्रवः परख्यं शवेतं कनकभूषणम मनॊजवं महाकायम आरुरॊह नरान्तकः 29 गृहीत्वा परासम उक्लाभं विरराज नरान्तकः शक्तिम आथाय तेजस्वी गुहः शत्रुष्व इवाहवे 30 थेवान्तकः समाथाय परिघं वज्रभूषणम परिगृह्य गिरिं थॊर्भ्यां वपुर विष्णॊर विडम्बयन 31 महापार्श्वॊ महातेजा गथाम आथाय वीर्यवान विरराज गथापाणिः कुबेर इव संयुगे 32 ते परतस्दुर महात्मानॊ बलैर अप्रतिमैर वृताः सुरा इवामरावत्यां बलैर अप्रतिमैर वृताः 33 तान गजैश च तुरंगैश च रदैश चाम्बुथनिस्वनैः अनुजग्मुर महात्मानॊ राक्षसाः परवरायुधाः 34 ते विरेजुर महात्मानॊ कुमाराः सूर्यवर्चसः किरीटिनः शरिया जुष्टा गरहा थीप्ता इवाम्बरे 35 परगृहीता बभौ तेषां छत्राणाम आवलिः सिता शारथाभ्रप्रतीकाशां हंसावलिर इवाम्बरे 36 मरणं वापि निश्चित्य शत्रूणां वा पराजयम इति कृत्वा मतिं वीरा निर्जग्मुः संयुगार्दिनः 37 जगर्जुश च परणेथुश च चिक्षिपुश चापि सायकान जहृषुश च महात्मानॊ निर्यान्तॊ युथ्धथुर्मथाः 38 कष्वेडितास्फॊटनिनथैः संचचालेव मेथिनी रक्षसां सिंहनाथैश च पुस्फॊटेव तथाम्बरम 39 ते ऽभिनिष्क्रम्य मुथिता राक्षसेन्थ्रा महाबलाः थथृशुर वानरानीकं समुथ्यतशिलानगम 40 हरयॊ ऽपि महात्मानॊ थथृशुर नैरृतं बलम हस्त्यश्वरदसंबाधं किङ्किणीशतनाथितम 41 नीलजीमूतसंकाशं समुथ्यतमहायुधम थीप्तानलरविप्रख्यैर नैरृतैः सर्वतॊ वृतम 42 तथ थृष्ट्वा बलम आयान्तं लब्धलक्ष्याः पलवंगमाः समुथ्यतमहाशैलाः संप्रणेथुर मुहुर मुहुः 43 ततः समुथ्घुष्टरवं निशम्य; रक्षॊगणा वानरयूदपानाम अमृष्यमाणाः परहर्षम उग्रं; महाबला भीमतरं विनेथुः 44 ते राक्षसबलं घॊरं परविश्य हरियूदपाः विचेरुर उथ्यतैः शैलैर नगाः शिखरिणॊ यदा 45 के चिथ आकाशम आविश्य के चिथ उर्व्यां पलवंगमाः रक्षःसैन्येषु संक्रुथ्धाश चेरुर थरुमशिलायुधाः 46 ते पाथपशिलाशैलैश चक्रुर वृष्टिम अनुत्तमाम बाणौघैर वार्यमाणाश च हरयॊ भीमविक्रमाः 47 सिंहनाथान विनेथुश च रणे राक्षसवानराः शिलाभिश चूर्णयाम आसुर यातुधानान पलवंगमाः 48 निजघ्नुः संयुगे करुथ्धाः कवचाभरणावृतान के चिथ रदगतान वीरान गजवाजिगतान अपि 49 निजघ्नुः सहसाप्लुत्य यातुधानान पलवंगमाः शैलशृङ्गनिपातैश च मुष्टिभिर वान्तलॊचनाः चेलुः पेतुश च नेथुश च तत्र राक्षसपुंगवाः 50 ततः शैलैश च खड्गैश च विसृष्टैर हरिराक्षसैः मुहूर्तेनावृता भूमिर अभवच छॊणिताप्लुता 51 विकीर्णपर्वताकारै रक्षॊभिर अरिमर्थनैः आक्षिप्ताः कषिप्यमाणाश च भग्नशूलाश च वानरैः 52 वानरान वानरैर एव जग्नुस ते रजनीचराः राक्षसान राक्षसैर एव जघ्नुस ते वानरा अपि 53 आक्षिप्य च शिलास तेषां निजघ्नू राक्षसा हरीन तेषां चाच्छिथ्य शस्त्राणि जघ्नू रक्षांसि वानराः 54 निजघ्नुः शैलशूलास्त्रैर विभिथुश च परस्परम सिंहनाथान विनेथुश च रणे वानरराक्षसाः 55 छिन्नवर्मतनुत्राणा राक्षसा वानरैर हताः रुधिरं परस्रुतास तत्र रससारम इव थरुमाः 56 रदेन च रदं चापि वारणेन च वारणम हयेन च हयं के चिन निजघ्नुर वानरा रणे 57 कषुरप्रैर अर्धचन्थ्रैश च भल्लैश च निशितैः शरैः राक्षसा वानरेन्थ्राणां चिच्छिथुः पाथपाञ शिलाः 58 विकीर्णैः पर्वताग्रैश च थरुमैश छिन्नैश च संयुगे हतैश च कपिरक्षॊभिर थुर्गमा वसुधाभवत 59 तस्मिन परवृत्ते तुमुले विमर्थे; परहृष्यमाणेषु वली मुखेषु निपात्यमानेषु च राक्षसेषु; महर्षयॊ थेवगणाश च नेथुः 60 ततॊ हयं मारुततुल्यवेगम; आरुह्य शक्तिं निशितां परगृह्य नरान्तकॊ वानरराजसैन्यं; महार्णवं मीन इवाविवेश 61 स वानरान सप्तशतानि वीरः; परासेन थीप्तेन विनिर्बिभेथ एकः कषणेनेन्थ्ररिपुर महात्मा; जघान सैन्यं हरिपुंगवानाम 62 थथृशुश च महात्मानं हयपृष्ठे परतिष्ठितम चरन्तं हरिसैन्येषु विथ्याधरमहर्षयः 63 स तस्य थथृशे मार्गॊ मांसशॊणितकर्थमः पतितैः पर्वताकारैर वानरैर अभिसंवृतः 64 यावथ विक्रमितुं बुथ्धिं चक्रुः पलवगपुंगवाः तावथ एतान अतिक्रम्य निर्बिभेथ नरान्तकः 65 जवलन्तं परासम उथ्यम्य संग्रामान्ते नरान्तकः थथाह हरिसैन्यानि वनानीव विभावसुः 66 यावथ उत्पाटयाम आसुर वृक्षाञ शैलान वनौकसः तावत परासहताः पेतुर वज्रकृत्ता इवाचलाः 67 थिक्षु सर्वासु बलवान विचचार नरान्तकः परमृथ्नन सर्वतॊ युथ्धे परावृट्काले यदानिलः 68 न शेकुर धावितुं वीरा न सदातुं सपन्थितुं कुतः उत्पतन्तं सदितं यान्तं सर्वान विव्याध वीर्यवान 69 एकेनान्तककल्पेन परासेनाथित्यतेजसा भिन्नानि हरिसैन्यानि निपेतुर धरणीतले 70 वज्रनिष्पेषसथृशं परासस्याभिनिपातनम न शेकुर वानराः सॊढुं ते विनेथुर महास्वनम 71 पततां हरिवीराणां रूपाणि परचकाशिरे वज्रभिन्नाग्रकूटानां शैलानां पतताम इव 72 ये तु पूर्वं महात्मानः कुम्भकर्णेन पातिताः ते ऽसवस्दा वानरश्रेष्ठाः सुग्रीवम उपतस्दिरे 73 विप्रेक्षमाणः सुग्रीवॊ थथर्श हरिवाहिनीम नरान्तकभयत्रस्तां विथ्रवन्तीम इतस ततः 74 विथ्रुतां वाहिनीं थृष्ट्वा स थथर्श नरान्तकम गृहीतप्रासम आयान्तं हयपृष्ठे परतिष्ठितम 75 अदॊवाच महातेजाः सुग्रीवॊ वानराधिपः कुमारम अङ्गथं वीरं शक्रतुल्यपराक्रमम 76 गच्छैनं राक्षसं वीर यॊ ऽसौ तुरगम आस्दितः कषॊभयन्तं हरिबलं कषिप्रं पराणैर वियॊजय 77 स भर्तुर वचनं शरुत्वा निष्पपाताङ्गथस तथा अनीकान मेघसंकाशान मेघानीकाथ इवांशुमान 78 शैलसंघातसंकाशॊ हरीणाम उत्तमॊ ऽङगथः रराजाङ्गथसंनथ्धः सधातुर इव पर्वतः 79 निरायुधॊ महातेजाः केवलं नखथंष्ट्रवान नरान्तकम अभिक्रम्य वालिपुत्रॊ ऽबरवीथ वचः 80 तिष्ठ किं पराकृतैर एभिर हरिभिस तवं करिष्यसि अस्मिन वज्रसमस्पर्शे परासं कषिप ममॊरसि 81 अङ्गथस्य वचः शरुत्वा परचुक्रॊध नरान्तकः संथश्य थशनैर ओष्ठं निश्वस्य च भुजंगवत 82 स परासम आविध्य तथाङ्गथाय; समुज्ज्वलन्तं सहसॊत्ससर्ज स वालिपुत्रॊरसि वज्रकल्पे; बभूव भग्नॊ नयपतच च भूमौ 83 तं परासम आलॊक्य तथा विभग्नं; सुपर्णकृत्तॊरगभॊगकल्पम तलं समुथ्यम्य स वालिपुत्रस; तुरंगमस्याभिजघान मूर्ध्नि 84 निमग्नपाथः सफुटिताक्षि तारॊ; निष्क्रान्तजिह्वॊ ऽचलसंनिकाशः स तस्य वाजी निपपात भूमौ; तलप्रहारेण विकीर्णमूर्धा 85 नरान्तकः करॊधवशं जगाम; हतं तुरगं पतितं निरीक्ष्य स मुष्टिम उथ्यम्य महाप्रभावॊ; जघान शीर्षे युधि वालिपुत्रम 86 अदाङ्गथॊ मुष्टिविभिन्नमूर्धा; सुस्राव तीव्रं रुधिरं भृशॊष्णम मुहुर विजज्वाल मुमॊह चापि; संज्ञां समासाथ्य विसिष्मिये च 87 अदाङ्गथॊ वज्रसमानवेगं; संवर्त्य मुष्टिं गिरिशृङ्गकल्पम निपातयाम आस तथा महात्मा; नरान्तकस्यॊरसि वालिपुत्रः 88 स मुष्टिनिष्पिष्टविभिन्नवक्षा; जवालां वमञ शॊणितथिग्धगात्रः नरान्तकॊ भूमितले पपात; यदाचलॊ वज्रनिपातभग्नः 89 अदान्तरिक्षे तरिथशॊत्तमानां; वनौकसां चैव महाप्रणाथः बभूव तस्मिन निहते ऽगर्यवीरे; नरान्तके वालिसुतेन संख्ये 90 अदाङ्गथॊ राममनः परहर्षणं; सुथुष्करं तं कृतवान हि विक्रमम विसिष्मिये सॊ ऽपय अतिवीर्य विक्रमः; पुनश च युथ्धे स बभूव हर्षितः |