|
1
prāptarājasya rāmasya rākṣasānāṃ vadhe kṛte ājagmur ṛṣayaḥ sarve rāghavaṃ pratinanditum 2 kauśiko 'tha yavakrītā raubhyaś cyavana eva ca kaṇvo medhātitheḥ putraḥ pūrvasyāṃ diśi ye śritāḥ 3 svastyātreyaś ca bhagavān namuciḥ pramucus tathā ājagmus te sahāgastyā ye śritā dakṣiṇāṃ diśam 4 pṛṣadguḥ kavaṣo dhaumyo raudreyaś ca mahān ṛṣiḥ te 'py ājagmuḥ saśiṣyā vai ye śritāḥ paścimāṃ diśam 5 vasiṣṭhaḥ kaśyapo 'thātrir viśvāmitro 'tha gautamaḥ jamadagnir bharadvājas te 'pi saptamaharṣayaḥ 6 saṃprāpyaite mahātmāno rāghavasya niveśanam viṣṭhitāḥ pratihārārthaṃ hutāśanasamaprabhāḥ 7 pratihāras tatas tūrṇam agastyavacanād atha samīpaṃ rāghavasyāśu praviveśa mahātmanaḥ 8 sa rāmaṃ dṛśya sahasā pūrṇacandrasamadyutim agastyaṃ kathayām āsa saṃprātam ṛṣibhiḥ saha 9 śrutvā prāptān munīṃs tāṃs tu bālasūryasamaprabhān tadovāca nṛpo dvāḥsthaṃ praveśaya yathāsukham 10 dṛṣṭvā prāptān munīṃs tāṃs tu pratyutthāya kṛtāñjaliḥ rāmo 'bhivādya prayata āsanāny ādideśa ha 11 teṣu kāñcanacitreṣu svāstrīrṇeṣu sukheṣu ca yathārham upaviṣṭās te āsaneṣv ṛṣipuṃgavāḥ 12 rāmeṇa kuśalaṃ pṛṣṭhāḥ saśiṣyāḥ sapurogamāḥ maharṣayo vedavido rāmaṃ vacanam abruvan 13 kuśalaṃ no mahābāho sarvatra raghunandana tvāṃ tu diṣṭyā kuśalinaṃ paśyāmo hataśātravam 14 na hi bhāraḥ sa te rāma rāvaṇo rākṣaseśvaraḥ sadhanus tvaṃ hi lokāṃs trīn vijayethā na saṃśayaḥ 15 diṣṭyā tvayā hato rāma rāvaṇaḥ putrapautravān diṣṭyā vijayinaṃ tvādya paśyāmaḥ saha bhāryayā 16 diṣṭyā prahasto vikaṭo virūpākṣo mahodaraḥ akampanaś ca durdharṣo nihatās te niśācarāḥ 17 yasya pramāṇād vipulaṃ pramāṇaṃ neha vidyate diṣṭyā te samare rāma kumbhakarṇo nipātitaḥ 18 diṣṭyā tvaṃ rākṣasendreṇa dvandvayuddham upāgataḥ devatānām avadhyena vijayaṃ prāptavān asi 19 saṃkhye tasya na kiṃ cit tu rāvaṇasya parābhavaḥ dvandvayuddham anuprāpto diṣṭyā te rāvaṇir hataḥ 20 diṣṭyā tasya mahābāho kālasyevābhidhāvataḥ muktaḥ suraripor vīra prāptaś ca vijayas tvayā 21 vismayas tv eṣa naḥ saumya saṃśrutyendrajitaṃ hatam avadhyaḥ sarvabhūtānāṃ mahāmāyādharo yudhi 22 dattvā puṇyām imāṃ vīra saumyām abhayadakṣiṇām diṣṭyā vardhasi kākutstha jayenāmitrakarśana 23 śrutvā tu vacanaṃ teṣām ṛṣīṇāṃ bhāvitātmanām vismayaṃ paramaṃ gatvā rāmaḥ prāñjalir abravīt 24 bhavantaḥ kumbhakarṇaṃ ca rāvaṇaṃ ca niśācaram atikramya mahāvīryau kiṃ praśaṃsatha rāvaṇim 25 mahodaraṃ prahastaṃ ca virūpākṣaṃ ca rākṣasaṃ atikamya mahāvīryān kiṃ praśaṃsatha rāvaṇim 26 kīdṛśo vai prabhāvo 'sya kiṃ balaṃ kaḥ parākramaḥ kena vā kāraṇenaiṣa rāvaṇād atiricyate 27 śakyaṃ yadi mayā śrotuṃ na khalv ājñāpayāmi vaḥ yadi guhyaṃ na ced vaktuṃ śrotum icchāmi kathyatām kathaṃ śakro jitas tena kathaṃ labdhavaraś ca saḥ |
1
पराप्तराजस्य रामस्य राक्षसानां वधे कृते आजग्मुर ऋषयः सर्वे राघवं परतिनन्थितुम 2 कौशिकॊ ऽद यवक्रीता रौभ्यश चयवन एव च कण्वॊ मेधातिदेः पुत्रः पूर्वस्यां थिशि ये शरिताः 3 सवस्त्यात्रेयश च भगवान नमुचिः परमुचुस तदा आजग्मुस ते सहागस्त्या ये शरिता थक्षिणां थिशम 4 पृषथ्गुः कवषॊ धौम्यॊ रौथ्रेयश च महान ऋषिः ते ऽपय आजग्मुः सशिष्या वै ये शरिताः पश्चिमां थिशम 5 वसिष्ठः कश्यपॊ ऽदात्रिर विश्वामित्रॊ ऽद गौतमः जमथग्निर भरथ्वाजस ते ऽपि सप्तमहर्षयः 6 संप्राप्यैते महात्मानॊ राघवस्य निवेशनम विष्ठिताः परतिहारार्दं हुताशनसमप्रभाः 7 परतिहारस ततस तूर्णम अगस्त्यवचनाथ अद समीपं राघवस्याशु परविवेश महात्मनः 8 स रामं थृश्य सहसा पूर्णचन्थ्रसमथ्युतिम अगस्त्यं कदयाम आस संप्रातम ऋषिभिः सह 9 शरुत्वा पराप्तान मुनींस तांस तु बालसूर्यसमप्रभान तथॊवाच नृपॊ थवाःस्दं परवेशय यदासुखम 10 थृष्ट्वा पराप्तान मुनींस तांस तु परत्युत्दाय कृताञ्जलिः रामॊ ऽभिवाथ्य परयत आसनान्य आथिथेश ह 11 तेषु काञ्चनचित्रेषु सवास्त्रीर्णेषु सुखेषु च यदार्हम उपविष्टास ते आसनेष्व ऋषिपुंगवाः 12 रामेण कुशलं पृष्ठाः सशिष्याः सपुरॊगमाः महर्षयॊ वेथविथॊ रामं वचनम अब्रुवन 13 कुशलं नॊ महाबाहॊ सर्वत्र रघुनन्थन तवां तु थिष्ट्या कुशलिनं पश्यामॊ हतशात्रवम 14 न हि भारः स ते राम रावणॊ राक्षसेश्वरः सधनुस तवं हि लॊकांस तरीन विजयेदा न संशयः 15 थिष्ट्या तवया हतॊ राम रावणः पुत्रपौत्रवान थिष्ट्या विजयिनं तवाथ्य पश्यामः सह भार्यया 16 थिष्ट्या परहस्तॊ विकटॊ विरूपाक्षॊ महॊथरः अकम्पनश च थुर्धर्षॊ निहतास ते निशाचराः 17 यस्य परमाणाथ विपुलं परमाणं नेह विथ्यते थिष्ट्या ते समरे राम कुम्भकर्णॊ निपातितः 18 थिष्ट्या तवं राक्षसेन्थ्रेण थवन्थ्वयुथ्धम उपागतः थेवतानाम अवध्येन विजयं पराप्तवान असि 19 संख्ये तस्य न किं चित तु रावणस्य पराभवः थवन्थ्वयुथ्धम अनुप्राप्तॊ थिष्ट्या ते रावणिर हतः 20 थिष्ट्या तस्य महाबाहॊ कालस्येवाभिधावतः मुक्तः सुररिपॊर वीर पराप्तश च विजयस तवया 21 विस्मयस तव एष नः सौम्य संश्रुत्येन्थ्रजितं हतम अवध्यः सर्वभूतानां महामायाधरॊ युधि 22 थत्त्वा पुण्याम इमां वीर सौम्याम अभयथक्षिणाम थिष्ट्या वर्धसि काकुत्स्द जयेनामित्रकर्शन 23 शरुत्वा तु वचनं तेषाम ऋषीणां भावितात्मनाम विस्मयं परमं गत्वा रामः पराञ्जलिर अब्रवीत 24 भवन्तः कुम्भकर्णं च रावणं च निशाचरम अतिक्रम्य महावीर्यौ किं परशंसद रावणिम 25 महॊथरं परहस्तं च विरूपाक्षं च राक्षसं अतिकम्य महावीर्यान किं परशंसद रावणिम 26 कीथृशॊ वै परभावॊ ऽसय किं बलं कः पराक्रमः केन वा कारणेनैष रावणाथ अतिरिच्यते 27 शक्यं यथि मया शरॊतुं न खल्व आज्ञापयामि वः यथि गुह्यं न चेथ वक्तुं शरॊतुम इच्छामि कद्यताम कदं शक्रॊ जितस तेन कदं लब्धवरश च सः |