|
1
[व] अद थीर्घस्य कालस्य थेव यानी नृपॊत्तम वनं तथ एव निर्याता करीडार्दं वरवर्णिनी 2 तेन थासी सहस्रेण सार्धं शर्मिष्ठया तथा तम एव थेशं संप्राप्ता यदाकामं चचार सा ताभिः सखीभिः सहिता सर्वाभिर मुथिता भृशम 3 करीडन्त्यॊ ऽभिरताः सर्वाः पिबन्त्यॊ मधुमाधवीम खाथन्त्यॊ विविधान भक्ष्यान विथशन्त्यः फलानि च 4 पुनश च नाहुषॊ राजा मृगलिप्सुर यथृच्छया तम एव थेशं संप्राप्तॊ जलार्दी शरमकर्शितः 5 थथृशे थेव यानीं च शर्मिष्ठां ताश च यॊषितः पिबन्तीर ललमानाश च थिव्याभरणभूषिताः 6 उपविष्टां च थथृशे थेव यानीं शुचिस्मिताम रूपेणाप्रतिमां तासां सत्रीणां मध्ये वराङ्गनाम शर्मिष्ठया सेव्यमानां पाथसंवाहनाथिभिः 7 [य] थवाभ्यां कन्या सहस्राभ्यां थवे कन्ये परिवारिते गॊत्रे च नामनी चैव थवयॊः पृच्छामि वाम अहम 8 [थेव] आख्यास्याम्य अहम आथत्स्व वचनं मे नराधिप शुक्रॊ नामासुरगुरुः सुतां जानीहि तस्य माम 9 इयं च मे सखी थासी यत्राहं तत्र गामिनी थुहिता थानवेन्थ्रस्य शर्मिष्ठा वृषपर्वणः 10 [य] कदं नु ते सखी थासी कन्येयं वरवर्णिनी असुरेन्थ्र सुता सुभ्रु परं कौतूहलं हि मे 11 [थेव] सर्व एव नरव्याघ्र विधानम अनुवर्तते विधानविहितं मत्वा मा विचित्राः कदाः कृदाः 12 राजवथ रूपवेषौ ते बराह्मीं वाचं बिभर्षि च किंनामा तवं कुतश चासि कस्य पुत्रश च शंस मे 13 [य] बरह्मचर्येण कृत्स्नॊ मे वेथः शरुतिपदं गतः राजाहं राजपुत्रश च ययातिर इति विश्रुतः 14 [थेव] केनास्य अर्देन नृपते इमं थेशम उपागतः जिघृक्षुर वारिजं किं चिथ अद वा मृगलिप्सया 15 [य] मृगलिप्सुर अहं भथ्रे पानीयार्दम उपागतः बहु चाप्य अनुयुक्तॊ ऽसमि तन मानुज्ञातुम अर्हसि 16 [थेव] थवाभ्यां कन्या सहस्राभ्यां थास्या शर्मिष्ठया सह तवथधीनास्मि भथ्रं ते सखा भर्ता च मे भव 17 [य] विथ्ध्य औशनसि भथ्रं ते न तवाम अर्हॊ ऽसमि भामिनि अविवाह्या हि राजानॊ थेव यानि पितुस तव 18 [थेव] संसृष्टं बरह्मणा कषत्रं कषत्रं च बरह्म संहितम ऋषिश च ऋषिपुत्रश च नाहुषाङ्ग वथस्व माम 19 [य] एकथेहॊथ्भवा वर्णाश चत्वारॊ ऽपि वराङ्गने पृदग धर्माः पृदक शौचास तेषां तु बराह्मणॊ वरः 20 [थेव] पाणिधर्मॊ नाहुषायं न पुम्भिः सेवितः पुरा तं मे तवम अग्रहीर अग्रे वृणॊमि तवाम अहं ततः 21 कदं नु मे मनस्विन्याः पाणिम अन्यः पुमान सपृशेत गृहीतम ऋषिपुत्रेण सवयं वाप्य ऋषिणा तवया 22 [य] करुथ्धाथ आशीविषात सर्पाज जवलनात सर्वतॊ मुखात थुराधर्षतरॊ विप्रः पुरुषेण विजानता 23 [थेव] कदम आशीविषात सर्पाज जवलनात सर्वतॊ मुखात थुराधर्षतरॊ विप्र इत्य आत्द पुरुषर्षभ 24 [य] एकम आशीविषॊ हन्ति शस्त्रेणैकश च वध्यते हन्ति विप्रः सराष्ट्राणि पुराण्य अपि हि कॊपितः 25 थुराधर्षतरॊ विप्रस तस्माथ भीरु मतॊ मम अतॊ ऽथत्तां च पित्रा तवां भथ्रे न विवहाम्य अहम 26 [थेव] थत्तां वहस्व पित्रा मां तवं हि राजन वृतॊ मया अयाचतॊ भयं नास्ति थत्तां च परतिगृह्णतः 27 [व] तवरितं थेव यान्याद परेषितं पितुर आत्मनः शरुत्वैव च स राजानं थर्शयाम आस भार्गवः 28 थृष्ट्वैव चागतं शुक्रं ययातिः पृदिवीपतिः ववन्थे बराह्मणं काव्यं पराञ्जलिः परणतः सदितः 29 [थेव] राजायं नाहुषस तात थुर्गे मे पाणिम अग्रहीत नमस ते थेहि माम अस्मै नान्यं लॊके पतिं वृणे 30 [षु] वृतॊ ऽनया पतिर वीर सुतया तवं ममेष्टया गृहाणेमां मया थत्तां महिषीं नहुषात्मज 31 [य] अधर्मॊ न सपृशेथ एवं महान माम इह भार्गव वर्णसंकरजॊ बरह्मन्न इति तवां परवृणॊम्य अहम 32 [षु] अधर्मात तवां विमुञ्चामि वरयस्व यदेप्षितम अस्मिन विवाहे मा गलासीर अहं पापं नुथामि ते 33 वहस्व भार्यां धर्मेण थेव यानीं सुमध्यमाम अनया सह संप्रीतिम अतुलां समवाप्स्यसि 34 इयं चापि कुमारी ते शर्मिष्ठा वार्षपर्वणी संपूज्या सततं राजन मा चैनां शयने हवयेः 35 [व] एवम उक्तॊ ययातिस तु शुक्रं कृत्वा परथक्षिणम जगाम सवपुरं हृष्टॊ अनुज्ञातॊ महात्मना |
1
[v] atha dīrghasya kālasya deva yānī nṛpottama vanaṃ tad eva niryātā krīḍārthaṃ varavarṇinī 2 tena dāsī sahasreṇa sārdhaṃ śarmiṣṭhayā tadā tam eva deśaṃ saṃprāptā yathākāmaṃ cacāra sā tābhiḥ sakhībhiḥ sahitā sarvābhir muditā bhṛśam 3 krīḍantyo 'bhiratāḥ sarvāḥ pibantyo madhumādhavīm khādantyo vividhān bhakṣyān vidaśantyaḥ phalāni ca 4 punaś ca nāhuṣo rājā mṛgalipsur yadṛcchayā tam eva deśaṃ saṃprāpto jalārthī śramakarśitaḥ 5 dadṛśe deva yānīṃ ca śarmiṣṭhāṃ tāś ca yoṣitaḥ pibantīr lalamānāś ca divyābharaṇabhūṣitāḥ 6 upaviṣṭāṃ ca dadṛśe deva yānīṃ śucismitām rūpeṇāpratimāṃ tāsāṃ strīṇāṃ madhye varāṅganām śarmiṣṭhayā sevyamānāṃ pādasaṃvāhanādibhiḥ 7 [y] dvābhyāṃ kanyā sahasrābhyāṃ dve kanye parivārite gotre ca nāmanī caiva dvayoḥ pṛcchāmi vām aham 8 [dev] ākhyāsyāmy aham ādatsva vacanaṃ me narādhipa śukro nāmāsuraguruḥ sutāṃ jānīhi tasya mām 9 iyaṃ ca me sakhī dāsī yatrāhaṃ tatra gāminī duhitā dānavendrasya śarmiṣṭhā vṛṣaparvaṇaḥ 10 [y] kathaṃ nu te sakhī dāsī kanyeyaṃ varavarṇinī asurendra sutā subhru paraṃ kautūhalaṃ hi me 11 [dev] sarva eva naravyāghra vidhānam anuvartate vidhānavihitaṃ matvā mā vicitrāḥ kathāḥ kṛthāḥ 12 rājavad rūpaveṣau te brāhmīṃ vācaṃ bibharṣi ca kiṃnāmā tvaṃ kutaś cāsi kasya putraś ca śaṃsa me 13 [y] brahmacaryeṇa kṛtsno me vedaḥ śrutipathaṃ gataḥ rājāhaṃ rājaputraś ca yayātir iti viśrutaḥ 14 [dev] kenāsy arthena nṛpate imaṃ deśam upāgataḥ jighṛkṣur vārijaṃ kiṃ cid atha vā mṛgalipsayā 15 [y] mṛgalipsur ahaṃ bhadre pānīyārtham upāgataḥ bahu cāpy anuyukto 'smi tan mānujñātum arhasi 16 [dev] dvābhyāṃ kanyā sahasrābhyāṃ dāsyā śarmiṣṭhayā saha tvadadhīnāsmi bhadraṃ te sakhā bhartā ca me bhava 17 [y] viddhy auśanasi bhadraṃ te na tvām arho 'smi bhāmini avivāhyā hi rājāno deva yāni pitus tava 18 [dev] saṃsṛṣṭaṃ brahmaṇā kṣatraṃ kṣatraṃ ca brahma saṃhitam ṛṣiś ca ṛṣiputraś ca nāhuṣāṅga vadasva mām 19 [y] ekadehodbhavā varṇāś catvāro 'pi varāṅgane pṛthag dharmāḥ pṛthak śaucās teṣāṃ tu brāhmaṇo varaḥ 20 [dev] pāṇidharmo nāhuṣāyaṃ na pumbhiḥ sevitaḥ purā taṃ me tvam agrahīr agre vṛṇomi tvām ahaṃ tataḥ 21 kathaṃ nu me manasvinyāḥ pāṇim anyaḥ pumān spṛśet gṛhītam ṛṣiputreṇa svayaṃ vāpy ṛṣiṇā tvayā 22 [y] kruddhād āśīviṣāt sarpāj jvalanāt sarvato mukhāt durādharṣataro vipraḥ puruṣeṇa vijānatā 23 [dev] katham āśīviṣāt sarpāj jvalanāt sarvato mukhāt durādharṣataro vipra ity āttha puruṣarṣabha 24 [y] ekam āśīviṣo hanti śastreṇaikaś ca vadhyate hanti vipraḥ sarāṣṭrāṇi purāṇy api hi kopitaḥ 25 durādharṣataro vipras tasmād bhīru mato mama ato 'dattāṃ ca pitrā tvāṃ bhadre na vivahāmy aham 26 [dev] dattāṃ vahasva pitrā māṃ tvaṃ hi rājan vṛto mayā ayācato bhayaṃ nāsti dattāṃ ca pratigṛhṇataḥ 27 [v] tvaritaṃ deva yānyātha preṣitaṃ pitur ātmanaḥ śrutvaiva ca sa rājānaṃ darśayām āsa bhārgavaḥ 28 dṛṣṭvaiva cāgataṃ śukraṃ yayātiḥ pṛthivīpatiḥ vavande brāhmaṇaṃ kāvyaṃ prāñjaliḥ praṇataḥ sthitaḥ 29 [dev] rājāyaṃ nāhuṣas tāta durge me pāṇim agrahīt namas te dehi mām asmai nānyaṃ loke patiṃ vṛṇe 30 [ṣu] vṛto 'nayā patir vīra sutayā tvaṃ mameṣṭayā gṛhāṇemāṃ mayā dattāṃ mahiṣīṃ nahuṣātmaja 31 [y] adharmo na spṛśed evaṃ mahān mām iha bhārgava varṇasaṃkarajo brahmann iti tvāṃ pravṛṇomy aham 32 [ṣu] adharmāt tvāṃ vimuñcāmi varayasva yathepṣitam asmin vivāhe mā glāsīr ahaṃ pāpaṃ nudāmi te 33 vahasva bhāryāṃ dharmeṇa deva yānīṃ sumadhyamām anayā saha saṃprītim atulāṃ samavāpsyasi 34 iyaṃ cāpi kumārī te śarmiṣṭhā vārṣaparvaṇī saṃpūjyā satataṃ rājan mā caināṃ śayane hvayeḥ 35 [v] evam ukto yayātis tu śukraṃ kṛtvā pradakṣiṇam jagāma svapuraṃ hṛṣṭo anujñāto mahātmanā |