|
1
[थरौ] अहं सैरन्धि वेषेण चरन्ती राजवेश्मनि शौचथास्मि सुथेष्णाया अक्षधूर्तस्य कारणात 2 विक्रियां पश्य मे तीव्रां राजपुत्र्याः परंतप आसे कालम उपासीना सर्वं थुःखं किलार्तवत 3 अनित्या किल मर्त्यानाम अर्दसिथ्धिर जयाजयौ इति कृत्वा परतीक्षामि भर्तॄणाम उथयं पुनः 4 य एव हेतुर भवति पुरुषस्य जयावहः पराजये च हेतुः स इति च परतिपालये 5 थत्त्वा याचन्ति पुरुषा हत्वा वध्यन्ति चापरे पातयित्वा च पात्यन्ते परैर इति च मे शरुतम 6 न थैवस्याति भारॊ ऽसति न थैवस्याति वर्तनम इति चाप्य आगमं भूयॊ थैवस्य परतिपालये 7 सदितं पूर्वं जलं यत्र पुनस तत्रैव तिष्ठति इति पर्यायम इच्छन्ती परतीक्षाम्य उथयं पुनः 8 थैवेन किल यस्यार्दः सुनीतॊ ऽपि विपथ्यते थैवस्य चागमे यत्नस तेन कार्यॊ विजानता 9 यत तु मे वचनस्यास्य कदितस्य परयॊजनम पृच्छ मां थुःखितां तत तवम अपृष्टा वा बरवीमि ते 10 महिषी पाण्डुपुत्राणां थुहिता थरुपथस्य च इमाम अवस्दां संप्राप्ता का मथ अन्या जिजीविषेत 11 कुरून परिभवन सर्वान पाञ्चालान अपि भारत पाण्डवेयांश च संप्राप्तॊ मम कलेशॊ हय अरिंथम 12 भरातृभिः शवशुरैः पुत्रैर बहुभिः परवीर हन एवं समुथिता नारी का नव अन्या थुःखिता भवेत 13 नूनं हि बालया धातुर मया वै विप्रियं कृतम यस्य परसाथाथ थुर्नीतं पराप्तास्मि भरतर्षभ 14 वर्णावकाशम अपि मे पश्य पाण्डव याथृशम याथृशॊ मे न तत्रासीथ थुःखे परमके तथा 15 तवम एव भीम जानीषे यन मे पार्द सुखं पुरा साहं थासत्वम आपन्ना न शान्तिम अवशा लभे 16 नाथैविकम इथं मन्ये यत्र पार्दॊ धनंजयः भीम धन्वा महाबाहुर आस्ते शान्त इवानलः 17 अशक्या वेथितुं पार्द पराणिनां वै गतिर नरैः विनिपातम इमं मन्ये युष्माकम अविचिन्तितम 18 यस्या मम मुखप्रेक्षा यूयम इन्थ्रसमाः सथा सा परेक्षे मुखम अन्यासाम अवराणां वरा सती 19 पश्य पाण्डव मे ऽवस्दां यदा नार्हामि वै तदा युष्मासु धरियमाणेषु पश्य कालस्य पर्ययम 20 यस्याः सागरपर्यन्ता पृदिवी वशवर्तिनी आसीत साथ्य सुथेष्णाया भीताहं वशवर्तिनी 21 यस्याः पुरःसरा आसन पृष्ठतश चानुगामिनः साहम अथ्य सुथेष्णायाः पुरः पश्चाच च गामिनी इथं तु थुःखं कौन्तेय ममासह्यं निबॊध तत 22 या न जातु सवयं पिंषे गात्रॊथ्वर्तनम आत्मनः अन्यत्र कुन्त्या भथ्रं ते साथ्य पिंषामि चन्थनम पश्य कौन्तेय पाणी मे नैवं यौ भवतः पुरा 23 [वै] इत्य अस्य थर्शयाम आस किणबथ्धौ कराव उभौ 24 [थरौ] बिभेमि कुन्त्या या नाहं युष्माकं वा कथा चन साथ्याग्रतॊ विराटस्य भीता तिष्ठामि किंकरी 25 किं नु वक्ष्यति सम्राण मां वर्णकः सुकृतॊ न वा नान्यपिष्टं हि मत्स्यस्य चन्थनं किल रॊचते 26 [वै] सा कीर्तयन्ती थुःखानि भीमसेनस्य भामिनी रुरॊथ शनकैः कृष्णा भीमसेनम उथीक्षती 27 सा बाष्पकलया वाचा निःश्वसन्ती पुनः पुनः हृथयं भीमसेनस्य घट्टयन्तीथम अब्रवीत 28 नाल्पं कृतं मया भीम थेवानां किल्बिषं पुरा अभाग्या यत तु जीवामि मर्तव्ये सति पाण्डव 29 ततस तस्याः करौ शूनौ किणबथ्धौ वृकॊथरः मुखम आनीय वेपन्त्या रुरॊथ परवीर हा 30 तौ गृहीत्वा च कौन्तेयॊ बाष्पम उत्सृज्य वीर्यवान ततः परमथुःखार्त इथं वचनम अब्रवीत |
1
[drau] ahaṃ sairandhi veṣeṇa carantī rājaveśmani śaucadāsmi sudeṣṇāyā akṣadhūrtasya kāraṇāt 2 vikriyāṃ paśya me tīvrāṃ rājaputryāḥ paraṃtapa āse kālam upāsīnā sarvaṃ duḥkhaṃ kilārtavat 3 anityā kila martyānām arthasiddhir jayājayau iti kṛtvā pratīkṣāmi bhartṝṇām udayaṃ punaḥ 4 ya eva hetur bhavati puruṣasya jayāvahaḥ parājaye ca hetuḥ sa iti ca pratipālaye 5 dattvā yācanti puruṣā hatvā vadhyanti cāpare pātayitvā ca pātyante parair iti ca me śrutam 6 na daivasyāti bhāro 'sti na daivasyāti vartanam iti cāpy āgamaṃ bhūyo daivasya pratipālaye 7 sthitaṃ pūrvaṃ jalaṃ yatra punas tatraiva tiṣṭhati iti paryāyam icchantī pratīkṣāmy udayaṃ punaḥ 8 daivena kila yasyārthaḥ sunīto 'pi vipadyate daivasya cāgame yatnas tena kāryo vijānatā 9 yat tu me vacanasyāsya kathitasya prayojanam pṛccha māṃ duḥkhitāṃ tat tvam apṛṣṭā vā bravīmi te 10 mahiṣī pāṇḍuputrāṇāṃ duhitā drupadasya ca imām avasthāṃ saṃprāptā kā mad anyā jijīviṣet 11 kurūn paribhavan sarvān pāñcālān api bhārata pāṇḍaveyāṃś ca saṃprāpto mama kleśo hy ariṃdama 12 bhrātṛbhiḥ śvaśuraiḥ putrair bahubhiḥ paravīra han evaṃ samuditā nārī kā nv anyā duḥkhitā bhavet 13 nūnaṃ hi bālayā dhātur mayā vai vipriyaṃ kṛtam yasya prasādād durnītaṃ prāptāsmi bharatarṣabha 14 varṇāvakāśam api me paśya pāṇḍava yādṛśam yādṛśo me na tatrāsīd duḥkhe paramake tadā 15 tvam eva bhīma jānīṣe yan me pārtha sukhaṃ purā sāhaṃ dāsatvam āpannā na śāntim avaśā labhe 16 nādaivikam idaṃ manye yatra pārtho dhanaṃjayaḥ bhīma dhanvā mahābāhur āste śānta ivānalaḥ 17 aśakyā vedituṃ pārtha prāṇināṃ vai gatir naraiḥ vinipātam imaṃ manye yuṣmākam avicintitam 18 yasyā mama mukhaprekṣā yūyam indrasamāḥ sadā sā prekṣe mukham anyāsām avarāṇāṃ varā satī 19 paśya pāṇḍava me 'vasthāṃ yathā nārhāmi vai tathā yuṣmāsu dhriyamāṇeṣu paśya kālasya paryayam 20 yasyāḥ sāgaraparyantā pṛthivī vaśavartinī āsīt sādya sudeṣṇāyā bhītāhaṃ vaśavartinī 21 yasyāḥ puraḥsarā āsan pṛṣṭhataś cānugāminaḥ sāham adya sudeṣṇāyāḥ puraḥ paścāc ca gāminī idaṃ tu duḥkhaṃ kaunteya mamāsahyaṃ nibodha tat 22 yā na jātu svayaṃ piṃṣe gātrodvartanam ātmanaḥ anyatra kuntyā bhadraṃ te sādya piṃṣāmi candanam paśya kaunteya pāṇī me naivaṃ yau bhavataḥ purā 23 [vai] ity asya darśayām āsa kiṇabaddhau karāv ubhau 24 [drau] bibhemi kuntyā yā nāhaṃ yuṣmākaṃ vā kadā cana sādyāgrato virāṭasya bhītā tiṣṭhāmi kiṃkarī 25 kiṃ nu vakṣyati samrāṇ māṃ varṇakaḥ sukṛto na vā nānyapiṣṭaṃ hi matsyasya candanaṃ kila rocate 26 [vai] sā kīrtayantī duḥkhāni bhīmasenasya bhāminī ruroda śanakaiḥ kṛṣṇā bhīmasenam udīkṣatī 27 sā bāṣpakalayā vācā niḥśvasantī punaḥ punaḥ hṛdayaṃ bhīmasenasya ghaṭṭayantīdam abravīt 28 nālpaṃ kṛtaṃ mayā bhīma devānāṃ kilbiṣaṃ purā abhāgyā yat tu jīvāmi martavye sati pāṇḍava 29 tatas tasyāḥ karau śūnau kiṇabaddhau vṛkodaraḥ mukham ānīya vepantyā ruroda paravīra hā 30 tau gṛhītvā ca kaunteyo bāṣpam utsṛjya vīryavān tataḥ paramaduḥkhārta idaṃ vacanam abravīt |