|
1
भीष्म उवाच समागतस्य रामेण पुनर एवातिथारुणम अन्येथ्युस तुमुलं युथ्धं तथा भरतसत्तम 2 ततॊ थिव्यास्त्रविच छूरॊ थिव्यान्य अस्त्राण्य अनेकशः अयॊजयत धर्मात्मा थिवसे थिवसे विभुः 3 तान्य अहं तत्प्रतीघातैर अस्त्रैर अस्त्राणि भारत वयधमं तुमुले युथ्धे पराणांस तयक्त्वा सुथुस्त्यजान 4 अस्त्रैर अस्त्रेषु बहुधा हतेष्व अद च भार्गवः अक्रुध्यत महातेजास तयक्तप्राणः स संयुगे 5 ततः शक्तिं पराहिणॊथ घॊररूपाम; अस्त्रै रुथ्धॊ जामथग्न्यॊ महात्मा कालॊत्सृष्टां परज्वलिताम इवॊल्कां; संथीप्ताग्रां तेजसावृत्य लॊकान 6 ततॊ ऽहं ताम इषुभिर थीप्यमानैः; समायान्तीम अन्तकालार्कथीप्ताम छित्त्वा तरिधा पातयाम आस भूमौ; ततॊ ववौ पवनः पुण्यगन्धिः 7 तस्यां छिन्नायां करॊधथीप्तॊ ऽद रामः; शक्तीर घॊराः पराहिणॊथ थवाथशान्याः तासां रूपं भारत नॊत शक्यं; तेजस्वित्वाल लाघवाच चैव वक्तुम 8 किं तव एवाहं विह्वलः संप्रथृश्य; थिग्भ्यः सर्वास ता महॊल्का इवाग्नेः नानारूपास तेजसॊग्रेण थीप्ता; यदाथित्या थवाथश लॊकसंक्षये 9 ततॊ जालं बाणमयं विवृत्य; संथृश्य भित्त्वा शरजालेन राजन थवाथशेषून पराहिणवं रणे ऽहं; ततः शक्तीर वयधमं घॊररूपाः 10 ततॊ ऽपरा जामथग्न्यॊ महात्मा; शक्तीर घॊराः पराक्षिपथ धेमथण्डाः विचित्रिताः काञ्चनपट्टनथ्धा; यदा महॊक्ला जवलितास तदा ताः 11 ताश चाप्य उग्राश चर्मणा वारयित्वा; खड्गेनाजौ पातिता मे नरेन्थ्र बाणैर थिव्यैर जामथग्न्यस्य संख्ये; थिव्यांश चाश्वान अभ्यवर्षं ससूतान 12 निर्मुक्तानां पन्नगानां सरूपा; थृष्ट्वा शक्तीर हेमचित्रा निकृत्ताः पराथुश्चक्रे थिव्यम अस्त्रं महात्मा; करॊधाविष्टॊ हैहयेशप्रमादी 13 ततः शरेण्यः शलभानाम इवॊग्राः; समापेतुर विशिखानां परथीप्ताः समाचिनॊच चापि भृशं शरीरं; हयान सूतं सरदं चैव मह्यम 14 रदः शरैर मे निचितः सर्वतॊ ऽभूत; तदा हयाः सारदिश चैव राजन युगं रदेषा च तदैव चक्रे; तदैवाक्षः शरकृत्तॊ ऽद भग्नः 15 ततस तस्मिन बाणवर्षे वयतीते; शरौघेण परत्यवर्षं गुरुं तम स विक्षतॊ मार्गणैर बरह्मराशिर; थेहाथ अजस्रं मुमुचे भूरि रक्तम 16 यदा रामॊ बाणजालाभितप्तस; तदैवाहं सुभृशं गाढविथ्धः ततॊ युथ्धं वयरमच चापराह्णे; भानाव अस्तं परार्दयाने महीध्रम |
1
bhīṣma uvāca samāgatasya rāmeṇa punar evātidāruṇam anyedyus tumulaṃ yuddhaṃ tadā bharatasattama 2 tato divyāstravic chūro divyāny astrāṇy anekaśaḥ ayojayata dharmātmā divase divase vibhuḥ 3 tāny ahaṃ tatpratīghātair astrair astrāṇi bhārata vyadhamaṃ tumule yuddhe prāṇāṃs tyaktvā sudustyajān 4 astrair astreṣu bahudhā hateṣv atha ca bhārgavaḥ akrudhyata mahātejās tyaktaprāṇaḥ sa saṃyuge 5 tataḥ śaktiṃ prāhiṇod ghorarūpām; astrai ruddho jāmadagnyo mahātmā kālotsṛṣṭāṃ prajvalitām ivolkāṃ; saṃdīptāgrāṃ tejasāvṛtya lokān 6 tato 'haṃ tām iṣubhir dīpyamānaiḥ; samāyāntīm antakālārkadīptām chittvā tridhā pātayām āsa bhūmau; tato vavau pavanaḥ puṇyagandhiḥ 7 tasyāṃ chinnāyāṃ krodhadīpto 'tha rāmaḥ; śaktīr ghorāḥ prāhiṇod dvādaśānyāḥ tāsāṃ rūpaṃ bhārata nota śakyaṃ; tejasvitvāl lāghavāc caiva vaktum 8 kiṃ tv evāhaṃ vihvalaḥ saṃpradṛśya; digbhyaḥ sarvās tā maholkā ivāgneḥ nānārūpās tejasogreṇa dīptā; yathādityā dvādaśa lokasaṃkṣaye 9 tato jālaṃ bāṇamayaṃ vivṛtya; saṃdṛśya bhittvā śarajālena rājan dvādaśeṣūn prāhiṇavaṃ raṇe 'haṃ; tataḥ śaktīr vyadhamaṃ ghorarūpāḥ 10 tato 'parā jāmadagnyo mahātmā; śaktīr ghorāḥ prākṣipad dhemadaṇḍāḥ vicitritāḥ kāñcanapaṭṭanaddhā; yathā mahoklā jvalitās tathā tāḥ 11 tāś cāpy ugrāś carmaṇā vārayitvā; khaḍgenājau pātitā me narendra bāṇair divyair jāmadagnyasya saṃkhye; divyāṃś cāśvān abhyavarṣaṃ sasūtān 12 nirmuktānāṃ pannagānāṃ sarūpā; dṛṣṭvā śaktīr hemacitrā nikṛttāḥ prāduścakre divyam astraṃ mahātmā; krodhāviṣṭo haihayeśapramāthī 13 tataḥ śreṇyaḥ śalabhānām ivogrāḥ; samāpetur viśikhānāṃ pradīptāḥ samācinoc cāpi bhṛśaṃ śarīraṃ; hayān sūtaṃ sarathaṃ caiva mahyam 14 rathaḥ śarair me nicitaḥ sarvato 'bhūt; tathā hayāḥ sārathiś caiva rājan yugaṃ ratheṣā ca tathaiva cakre; tathaivākṣaḥ śarakṛtto 'tha bhagnaḥ 15 tatas tasmin bāṇavarṣe vyatīte; śaraugheṇa pratyavarṣaṃ guruṃ tam sa vikṣato mārgaṇair brahmarāśir; dehād ajasraṃ mumuce bhūri raktam 16 yathā rāmo bāṇajālābhitaptas; tathaivāhaṃ subhṛśaṃ gāḍhaviddhaḥ tato yuddhaṃ vyaramac cāparāhṇe; bhānāv astaṃ prārthayāne mahīdhram |