|
1
भीष्म उवाच एवम उक्तस्य थूतेन थरुपथस्य तथा नृप चॊरस्येव गृहीतस्य न परावर्तत भारती 2 स यत्नम अकरॊत तीव्रं संबन्धैर अनुसान्त्वनैः थूतैर मधुरसंभाषैर नैतथ अस्तीति संथिशन 3 स राजा भूय एवाद कृत्वा तत्त्वत आगमम कन्येति पाञ्चालसुतां तवरमाणॊ ऽभिनिर्ययौ 4 ततः संप्रेषयाम आस मित्राणाम अमितौजसाम थुहितुर विप्रलम्भं तं धात्रीणां वचनात तथा 5 ततः समुथ्रयं कृत्वा बलानां राजसत्तमः अभियाने मतिं चक्रे थरुपथं परति भारत 6 तद संमन्त्रयाम आस मित्रैः सह महीपतिः हिरण्यवर्मा राजेन्थ्र पाञ्चाल्यं पार्दिवं परति 7 तत्र वै निश्चितं तेषाम अभूथ राज्ञां महात्मनाम तद्यं चेथ भवति हय एतत कन्या राजञ शिखण्डिनी बथ्ध्वा पाञ्चालराजानम आनयिष्यामहे गृहान 8 अन्यं राजानम आधाय पाञ्चालेषु नरेश्वरम घातयिष्याम नृपतिं थरुपथं सशिखण्डिनम 9 स तथा थूतम आज्ञाय पुनः कषत्तारम ईश्वरः परास्दापयत पार्षताय हन्मीति तवां सदिरॊ भव 10 स परकृत्या च वै भीरुः किल्बिषी च नराधिपः भयं तीव्रम अनुप्राप्तॊ थरुपथः पृदिवीपतिः 11 विसृज्य थूतं थाशार्णं थरुपथः शॊककर्शितः समेत्य भार्यां रहिते वाक्यम आह नराधिपः 12 भयेन महताविष्टॊ हृथि शॊकेन चाहतः पाञ्चालराजॊ थयितां मातरं वै शिखण्डिनः 13 अभियास्यति मां कॊपात संबन्धी सुमहाबलः हिरण्यवर्मा नृपतिः कर्षमाणॊ वरूदिनीम 14 किम इथानीं करिष्यामि मूढः कन्याम इमां परति शिखण्डी किल पुत्रस ते कन्येति परिशङ्कितः 15 इति निश्चित्य तत्त्वेन समित्रः सबलानुगः वञ्चितॊ ऽसमीति मन्वानॊ मां किलॊथ्धर्तुम इच्छति 16 किम अत्र तद्यं सुश्रॊणि किं मिद्या बरूहि शॊभने शरुत्वा तवत्तः शुभे वाक्यं संविधास्याम्य अहं तदा 17 अहं हि संशयं पराप्तॊ बाला चेयं शिखण्डिनी तवं च राज्ञि महत कृच्छ्रं संप्राप्ता वरवर्णिनि 18 सा तवं सर्वविमॊक्षाय तत्त्वम आख्याहि पृच्छतः तदा विथध्यां सुश्रॊणि कृत्यस्यास्य शुचिस्मिते शिखण्डिनि च मा भैस तवं विधास्ये तत्र तत्त्वतः 19 करिययाहं वरारॊहे वञ्चितः पुत्रधर्मतः मया थाशार्णकॊ राजा वञ्चितश च महीपतिः तथ आचक्ष्व महाभागे विधास्ये तत्र यथ धितम 20 जानतापि नरेन्थ्रेण खयापनार्दं परस्य वै परकाशं चॊथिता थेवी परत्युवाच महीपतिम |
1
bhīṣma uvāca evam uktasya dūtena drupadasya tadā nṛpa corasyeva gṛhītasya na prāvartata bhāratī 2 sa yatnam akarot tīvraṃ saṃbandhair anusāntvanaiḥ dūtair madhurasaṃbhāṣair naitad astīti saṃdiśan 3 sa rājā bhūya evātha kṛtvā tattvata āgamam kanyeti pāñcālasutāṃ tvaramāṇo 'bhiniryayau 4 tataḥ saṃpreṣayām āsa mitrāṇām amitaujasām duhitur vipralambhaṃ taṃ dhātrīṇāṃ vacanāt tadā 5 tataḥ samudrayaṃ kṛtvā balānāṃ rājasattamaḥ abhiyāne matiṃ cakre drupadaṃ prati bhārata 6 tatha saṃmantrayām āsa mitraiḥ saha mahīpatiḥ hiraṇyavarmā rājendra pāñcālyaṃ pārthivaṃ prati 7 tatra vai niścitaṃ teṣām abhūd rājñāṃ mahātmanām tathyaṃ ced bhavati hy etat kanyā rājañ śikhaṇḍinī baddhvā pāñcālarājānam ānayiṣyāmahe gṛhān 8 anyaṃ rājānam ādhāya pāñcāleṣu nareśvaram ghātayiṣyāma nṛpatiṃ drupadaṃ saśikhaṇḍinam 9 sa tadā dūtam ājñāya punaḥ kṣattāram īśvaraḥ prāsthāpayat pārṣatāya hanmīti tvāṃ sthiro bhava 10 sa prakṛtyā ca vai bhīruḥ kilbiṣī ca narādhipaḥ bhayaṃ tīvram anuprāpto drupadaḥ pṛthivīpatiḥ 11 visṛjya dūtaṃ dāśārṇaṃ drupadaḥ śokakarśitaḥ sametya bhāryāṃ rahite vākyam āha narādhipaḥ 12 bhayena mahatāviṣṭo hṛdi śokena cāhataḥ pāñcālarājo dayitāṃ mātaraṃ vai śikhaṇḍinaḥ 13 abhiyāsyati māṃ kopāt saṃbandhī sumahābalaḥ hiraṇyavarmā nṛpatiḥ karṣamāṇo varūthinīm 14 kim idānīṃ kariṣyāmi mūḍhaḥ kanyām imāṃ prati śikhaṇḍī kila putras te kanyeti pariśaṅkitaḥ 15 iti niścitya tattvena samitraḥ sabalānugaḥ vañcito 'smīti manvāno māṃ kiloddhartum icchati 16 kim atra tathyaṃ suśroṇi kiṃ mithyā brūhi śobhane śrutvā tvattaḥ śubhe vākyaṃ saṃvidhāsyāmy ahaṃ tathā 17 ahaṃ hi saṃśayaṃ prāpto bālā ceyaṃ śikhaṇḍinī tvaṃ ca rājñi mahat kṛcchraṃ saṃprāptā varavarṇini 18 sā tvaṃ sarvavimokṣāya tattvam ākhyāhi pṛcchataḥ tathā vidadhyāṃ suśroṇi kṛtyasyāsya śucismite śikhaṇḍini ca mā bhais tvaṃ vidhāsye tatra tattvataḥ 19 kriyayāhaṃ varārohe vañcitaḥ putradharmataḥ mayā dāśārṇako rājā vañcitaś ca mahīpatiḥ tad ācakṣva mahābhāge vidhāsye tatra yad dhitam 20 jānatāpi narendreṇa khyāpanārthaṃ parasya vai prakāśaṃ coditā devī pratyuvāca mahīpatim |