|
1
[स] परभातायां तु शर्वर्यां भीष्मः शांतनवस ततः अनीकान्यानुसंयाने वयाथिथेशाद भारत 2 गारुडं च महाव्यूहं चक्रे शांतनवस तथा पुत्राणां ते जयाकाङ्क्षी भीष्मः कुरुपितामहः 3 गरुडस्य सवयं तुण्डे पिता थेवव्रतस तव चक्षुषी च भरथ्वाजः कृतवर्मा च सात्वतः 4 अश्वत्दामा कृपश चैव शीर्षम आस्तां यशस्विनौ तरिगर्तैर मत्स्यकैकेयैर वाटधानैश च संयुतौ 5 भूरिश्रवाः शलः शल्यॊ भगथत्तश च मारिष मथ्रकाः सिन्धुसौवीरास तदा पञ्च नथाश च ये 6 जयथ्रदेन सहिता गरीवायां संनिवेशिताः पृष्ठे थुर्यॊधनॊ राजा सॊथरैः सानुगैर वृतः 7 विन्थानुविन्थाव आवन्त्यौ काम्बॊजश च शकैः सह पुच्छम आसन महाराज शूरसेनाश च सर्वशः 8 मागधाश च कलिङ्गाश च थाशेरक गणैः सह थक्षिणं पक्षम आसाथ्य सदिता वयूहस्य थंशिताः 9 काननाश च विकुञ्जाश च मुक्ताः पुण्ड्राविषस तदा बृहथ्बलेन सहिता वामं पक्षम उपाश्रिताः 10 वयूढं थृष्ट्वा तु तत सैन्यं सव्यसाची परंतपः धृष्टथ्युम्नेन सहितः परत्यव्यूहत संयुगे अर्धचन्थ्रेण वयूहेन वयूहं तम अतिथारुणम 11 थक्षिणं शृङ्गम आस्दाय भीमसेनॊ वयरॊचत नानाशस्त्रौघसंपन्नैर नानाथेश्यैर नृपैर वृतः 12 तथ अन्व एव विराटश च थरुपथश च महारदः तथनन्तरम एवासीन नीलॊ लीलायुधैः सह 13 नीलाथ अनन्तरं चैव धृष्टकेतुर महारदः चेथिकाशिकरूषैश च पौरवैश चाभिसंवृतः 14 धृष्टथ्युम्नः शिखण्डी च पाञ्चालाश च परभथ्रकाः मध्ये सैन्यस्य महतः सदिता युथ्धाय भारत 15 तदैव धर्मराजॊ ऽपि गजानीकेन संवृतः ततस तु सात्यकी राजन थरौपथ्याः पञ्च चात्मजाः 16 अभिमन्युस ततस तूर्णम इरावांश च ततः परम भैमसेनिस ततॊ राजन केकयाश च महारदाः 17 ततॊ ऽभूथ थविपथां शरेष्ठॊ वामं पार्श्वम उपाश्रितः सर्वस्य जगतॊ गॊप्ता गॊप्ता यस्य जनार्थनः 18 एवम एतन महाव्यूहं परत्यव्यूहन्त पाण्डवाः वधार्दं तव पुत्राणां तत्पक्षं ये च संगताः 19 ततः परववृते युथ्धं वयतिषक्त रदथ्विपम तावकानां परेषां च निघ्नताम इतरेतरम 20 हयौघाश च रदौघाश च तत्र तत्र विशां पते संपतन्तः सम थृश्यन्ते निघ्नमानाः परस्परम 21 धावतां च रदौघानां निघ्नतां च पृदक पृदक बभूव तुमुलः शब्थॊ विमिश्रॊ थुन्थुभिस्वनैः 22 थिवस्पृन नरवीराणां निघ्नताम इतरेतरम संप्रहारे सुतुमुले तव तेषां च भारत |
1
[s] prabhātāyāṃ tu śarvaryāṃ bhīṣmaḥ śāṃtanavas tataḥ anīkānyānusaṃyāne vyādideśātha bhārata 2 gāruḍaṃ ca mahāvyūhaṃ cakre śāṃtanavas tadā putrāṇāṃ te jayākāṅkṣī bhīṣmaḥ kurupitāmahaḥ 3 garuḍasya svayaṃ tuṇḍe pitā devavratas tava cakṣuṣī ca bharadvājaḥ kṛtavarmā ca sātvataḥ 4 aśvatthāmā kṛpaś caiva śīrṣam āstāṃ yaśasvinau trigartair matsyakaikeyair vāṭadhānaiś ca saṃyutau 5 bhūriśravāḥ śalaḥ śalyo bhagadattaś ca māriṣa madrakāḥ sindhusauvīrās tathā pañca nadāś ca ye 6 jayadrathena sahitā grīvāyāṃ saṃniveśitāḥ pṛṣṭhe duryodhano rājā sodaraiḥ sānugair vṛtaḥ 7 vindānuvindāv āvantyau kāmbojaś ca śakaiḥ saha puccham āsan mahārāja śūrasenāś ca sarvaśaḥ 8 māgadhāś ca kaliṅgāś ca dāśeraka gaṇaiḥ saha dakṣiṇaṃ pakṣam āsādya sthitā vyūhasya daṃśitāḥ 9 kānanāś ca vikuñjāś ca muktāḥ puṇḍrāviṣas tathā bṛhadbalena sahitā vāmaṃ pakṣam upāśritāḥ 10 vyūḍhaṃ dṛṣṭvā tu tat sainyaṃ savyasācī paraṃtapaḥ dhṛṣṭadyumnena sahitaḥ pratyavyūhata saṃyuge ardhacandreṇa vyūhena vyūhaṃ tam atidāruṇam 11 dakṣiṇaṃ śṛṅgam āsthāya bhīmaseno vyarocata nānāśastraughasaṃpannair nānādeśyair nṛpair vṛtaḥ 12 tad anv eva virāṭaś ca drupadaś ca mahārathaḥ tadanantaram evāsīn nīlo līlāyudhaiḥ saha 13 nīlād anantaraṃ caiva dhṛṣṭaketur mahārathaḥ cedikāśikarūṣaiś ca pauravaiś cābhisaṃvṛtaḥ 14 dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca pāñcālāś ca prabhadrakāḥ madhye sainyasya mahataḥ sthitā yuddhāya bhārata 15 tathaiva dharmarājo 'pi gajānīkena saṃvṛtaḥ tatas tu sātyakī rājan draupadyāḥ pañca cātmajāḥ 16 abhimanyus tatas tūrṇam irāvāṃś ca tataḥ param bhaimasenis tato rājan kekayāś ca mahārathāḥ 17 tato 'bhūd dvipadāṃ śreṣṭho vāmaṃ pārśvam upāśritaḥ sarvasya jagato goptā goptā yasya janārdanaḥ 18 evam etan mahāvyūhaṃ pratyavyūhanta pāṇḍavāḥ vadhārthaṃ tava putrāṇāṃ tatpakṣaṃ ye ca saṃgatāḥ 19 tataḥ pravavṛte yuddhaṃ vyatiṣakta rathadvipam tāvakānāṃ pareṣāṃ ca nighnatām itaretaram 20 hayaughāś ca rathaughāś ca tatra tatra viśāṃ pate saṃpatantaḥ sma dṛśyante nighnamānāḥ parasparam 21 dhāvatāṃ ca rathaughānāṃ nighnatāṃ ca pṛthak pṛthak babhūva tumulaḥ śabdo vimiśro dundubhisvanaiḥ 22 divaspṛn naravīrāṇāṃ nighnatām itaretaram saṃprahāre sutumule tava teṣāṃ ca bhārata |