|
1
[स] अद राजन महाबाहुः सात्यकिर युथ्धथुर्मथः विकृष्य चापं समरे भारसाधनम उत्तमम 2 परामुञ्चत पुङ्खसंयुक्ताञ शरान आशीविषॊपमान परकाशं लघुचित्रं च थर्शयन्न अस्त्रलाघवम 3 तस्य विक्षिपतश चापं शरान अन्यांश च मुञ्चतः आथथानस्य भूयश च संथधानस्य चापरान 4 कषिपतश च शरान अस्य रणे शत्रून विनिघ्नतः थथृशे रूपम अत्यर्दं मेघस्येव परवर्षतः 5 तम उथीर्यन्तम आलॊक्य राजा थुर्यॊधनस ततः रदानाम अयुतं तस्य परेषयाम आस भारत 6 तांस तु सर्वान महेष्वासान सात्यकिः सत्यविक्रमः जघान परमेष्वासॊ थिव्येनास्त्रेण वीर्यवान 7 स कृत्वा थारुणं कर्म परगृहीतशरासनः आससाथ ततॊ वीरॊ भूरिश्रवसम आहवे 8 स हि संथृश्य सेनां तां युयुधानेन पातितम अभ्यधावत संक्रुथ्धः कुरूणां कीर्तिवर्धनः 9 इन्थ्रायुधसवर्णं तत स विस्फार्य महथ धनुः वयसृजथ वज्रसंकाशाञ शरान आशीविषॊपमान सहस्रशॊ महाराज थर्शयन पाणिलाघवम 10 शरांस तान मृत्युसंस्पर्शान सात्यकेस तु पथानुगाः न विषेहुस तथा राजन थुथ्रुवुस ते समन्ततः विहाय समरे राजन सात्यकिं युथ्धथुर्मथम 11 तं थृष्ट्वा युयुधानस्य सुता थश महाबलाः महारदाः समाख्याताश चित्रवर्मायुध धवजाः 12 समासाथ्य महेष्वासं भूरिश्रवसम आहवे ऊचुर सर्वे सुसंरब्धा यूपकेतुं महारणे 13 भॊ भॊ कौरव थायाथ सहास्माभिर महाबल एहि युध्यस्व संग्रामे समस्तैः पृदग एव वा 14 अस्मान वा तवं पराजित्य यशः पराप्नुहि संयुगे वयं वा तवां पराजित्य परीतिं थास्यामहे पितुः 15 एवम उक्तस तथा शूरैस तान उवाच महाबलः वीर्यश्लाघी नरश्रेष्ठस तान थृष्ट्वा समुपस्दितान 16 साध्व इथं कद्यते वीरा यथ एवं मतिर अथ्य वः युध्यध्वं सहिता यत्ता निहनिष्यामि वॊ रणे 17 एवम उक्ता महेष्वासास ते वीराः कषिप्रकारिणः महता शरवर्षेण अभ्यवर्षन्न अरिंथमम 18 अपराह्णे महाराज संग्रामस तुमुलॊ ऽभवत एकस्य च बहूनां च समेतानां रणाजिरे 19 तम एकं रदिनां शरेष्ठ शरवर्षैर अवाकिरन परावृषीव महाशैलं सिषिचुर जलथा नृप 20 तैस तु मुक्ताञ शरौघांस तान यमथण्डाशनि परभान असंप्राप्तान असं पराप्तांश चिच्छेथाशु महारदः 21 तत्राथ्भुतम अपश्याम सौमथत्तेः पराक्रमम यथ एकॊ बहुभिर युथ्धे समसज्जथ अभीतवत 22 विसृज्य शरवृष्टिं तां थश राजन महारदाः परिवार्य महाबाहुं निहन्तुम उपचक्रमुः 23 सौमथत्तिस ततः करुथ्धस तेषां चापानि भारत चिच्छेथ थशभिर बाणैर निमेषेण महारदः 24 अदैषां छिन्नधनुषां भल्लैः संनतपर्वभिः चिच्छेथ समरे राजञ शिरांसि निशितैः शरैः ते हता नयपतन भूमौ वज्रभग्ना इव थरुमाः 25 तान थृष्ट्वा निहतान वीरान रणे पुत्रान महाबलान वार्ष्णेयॊ विनथन राजन भूरिश्रवसम अभ्ययात 26 रदं रदेन समरे पीडयित्वा महाबलौ ताव अन्यॊन्यस्य समरे निहत्य रदवाजिनः विरदाव अभिवल्गन्तौ समेयातां महारदौ 27 परगृहीतमहाखड्गौ तौ चर्म वरधारिणौ शुशुभाते नरव्याघ्रौ युथ्धाय समवस्दितौ 28 ततः सात्यकिम अभ्येत्य निस्त्रिंशवरधारिणम भीमसेनस तवरन राजन रदम आरॊपयत तथा 29 तवापि तनयॊ राजन भूरिश्रवसम आहवे आरॊपयथ रदं तूर्णं पश्यतां सर्वधन्विनाम 30 तस्मिंस तदा वर्तमाने रणे भीष्मं महारदम अयॊधयन्त संरब्धाः पाण्डवा भरतर्षभ 31 लॊहितायति चाथित्ये तवरमाणॊ धनंजयः पञ्चविंशतिसाहस्रान निजघान महारदान 32 ते हि थुर्यॊधनाथिष्टास तथा पार्द निबर्हणे संप्राप्यैव गता नाशं शलभा इव पावकम 33 ततॊ मत्स्याः केकयाश च धनुर्वेथ विशारथाः परिवव्रुस तथा पार्दं सह पुत्रं महारदम 34 एतस्मिन्न एव काले तु सूर्ये ऽसतम उपगच्छति सर्वेषाम एव सैन्यानां परमॊहः समजायत 35 अवहारं ततश चक्रे पिता थेवव्रतस तव संध्याकाले महाराज सैन्यानां शरान्तवाहनः 36 पाण्डवानां कुरूणां च परस्परसमागमे ते सेने भृशसंविग्ने ययतुः सवं निवेशनम 37 ततः सवशिबिरं गत्वा नयविशंस तत्र भारत पाण्डवाः सृञ्जयैः सार्धं कुरवश च यदाविधि |
1
[s] atha rājan mahābāhuḥ sātyakir yuddhadurmadaḥ vikṛṣya cāpaṃ samare bhārasādhanam uttamam 2 prāmuñcat puṅkhasaṃyuktāñ śarān āśīviṣopamān prakāśaṃ laghucitraṃ ca darśayann astralāghavam 3 tasya vikṣipataś cāpaṃ śarān anyāṃś ca muñcataḥ ādadānasya bhūyaś ca saṃdadhānasya cāparān 4 kṣipataś ca śarān asya raṇe śatrūn vinighnataḥ dadṛśe rūpam atyarthaṃ meghasyeva pravarṣataḥ 5 tam udīryantam ālokya rājā duryodhanas tataḥ rathānām ayutaṃ tasya preṣayām āsa bhārata 6 tāṃs tu sarvān maheṣvāsān sātyakiḥ satyavikramaḥ jaghāna parameṣvāso divyenāstreṇa vīryavān 7 sa kṛtvā dāruṇaṃ karma pragṛhītaśarāsanaḥ āsasāda tato vīro bhūriśravasam āhave 8 sa hi saṃdṛśya senāṃ tāṃ yuyudhānena pātitam abhyadhāvata saṃkruddhaḥ kurūṇāṃ kīrtivardhanaḥ 9 indrāyudhasavarṇaṃ tat sa visphārya mahad dhanuḥ vyasṛjad vajrasaṃkāśāñ śarān āśīviṣopamān sahasraśo mahārāja darśayan pāṇilāghavam 10 śarāṃs tān mṛtyusaṃsparśān sātyakes tu padānugāḥ na viṣehus tadā rājan dudruvus te samantataḥ vihāya samare rājan sātyakiṃ yuddhadurmadam 11 taṃ dṛṣṭvā yuyudhānasya sutā daśa mahābalāḥ mahārathāḥ samākhyātāś citravarmāyudha dhvajāḥ 12 samāsādya maheṣvāsaṃ bhūriśravasam āhave ūcur sarve susaṃrabdhā yūpaketuṃ mahāraṇe 13 bho bho kaurava dāyāda sahāsmābhir mahābala ehi yudhyasva saṃgrāme samastaiḥ pṛthag eva vā 14 asmān vā tvaṃ parājitya yaśaḥ prāpnuhi saṃyuge vayaṃ vā tvāṃ parājitya prītiṃ dāsyāmahe pituḥ 15 evam uktas tadā śūrais tān uvāca mahābalaḥ vīryaślāghī naraśreṣṭhas tān dṛṣṭvā samupasthitān 16 sādhv idaṃ kathyate vīrā yad evaṃ matir adya vaḥ yudhyadhvaṃ sahitā yattā nihaniṣyāmi vo raṇe 17 evam uktā maheṣvāsās te vīrāḥ kṣiprakāriṇaḥ mahatā śaravarṣeṇa abhyavarṣann ariṃdamam 18 aparāhṇe mahārāja saṃgrāmas tumulo 'bhavat ekasya ca bahūnāṃ ca sametānāṃ raṇājire 19 tam ekaṃ rathināṃ śreṣṭha śaravarṣair avākiran prāvṛṣīva mahāśailaṃ siṣicur jaladā nṛpa 20 tais tu muktāñ śaraughāṃs tān yamadaṇḍāśani prabhān asaṃprāptān asaṃ prāptāṃś cicchedāśu mahārathaḥ 21 tatrādbhutam apaśyāma saumadatteḥ parākramam yad eko bahubhir yuddhe samasajjad abhītavat 22 visṛjya śaravṛṣṭiṃ tāṃ daśa rājan mahārathāḥ parivārya mahābāhuṃ nihantum upacakramuḥ 23 saumadattis tataḥ kruddhas teṣāṃ cāpāni bhārata ciccheda daśabhir bāṇair nimeṣeṇa mahārathaḥ 24 athaiṣāṃ chinnadhanuṣāṃ bhallaiḥ saṃnataparvabhiḥ ciccheda samare rājañ śirāṃsi niśitaiḥ śaraiḥ te hatā nyapatan bhūmau vajrabhagnā iva drumāḥ 25 tān dṛṣṭvā nihatān vīrān raṇe putrān mahābalān vārṣṇeyo vinadan rājan bhūriśravasam abhyayāt 26 rathaṃ rathena samare pīḍayitvā mahābalau tāv anyonyasya samare nihatya rathavājinaḥ virathāv abhivalgantau sameyātāṃ mahārathau 27 pragṛhītamahākhaḍgau tau carma varadhāriṇau śuśubhāte naravyāghrau yuddhāya samavasthitau 28 tataḥ sātyakim abhyetya nistriṃśavaradhāriṇam bhīmasenas tvaran rājan ratham āropayat tadā 29 tavāpi tanayo rājan bhūriśravasam āhave āropayad rathaṃ tūrṇaṃ paśyatāṃ sarvadhanvinām 30 tasmiṃs tathā vartamāne raṇe bhīṣmaṃ mahāratham ayodhayanta saṃrabdhāḥ pāṇḍavā bharatarṣabha 31 lohitāyati cāditye tvaramāṇo dhanaṃjayaḥ pañcaviṃśatisāhasrān nijaghāna mahārathān 32 te hi duryodhanādiṣṭās tadā pārtha nibarhaṇe saṃprāpyaiva gatā nāśaṃ śalabhā iva pāvakam 33 tato matsyāḥ kekayāś ca dhanurveda viśāradāḥ parivavrus tadā pārthaṃ saha putraṃ mahāratham 34 etasminn eva kāle tu sūrye 'stam upagacchati sarveṣām eva sainyānāṃ pramohaḥ samajāyata 35 avahāraṃ tataś cakre pitā devavratas tava saṃdhyākāle mahārāja sainyānāṃ śrāntavāhanaḥ 36 pāṇḍavānāṃ kurūṇāṃ ca parasparasamāgame te sene bhṛśasaṃvigne yayatuḥ svaṃ niveśanam 37 tataḥ svaśibiraṃ gatvā nyaviśaṃs tatra bhārata pāṇḍavāḥ sṛñjayaiḥ sārdhaṃ kuravaś ca yathāvidhi |