|
1
[व] एवं पृष्ट्वा सूतपुत्रं हृच छॊकेनार्थितॊ भृशम जये निराशः पुत्राणां धृतराष्ट्रॊ ऽपतत कषितौ 2 तं विसंज्ञं निपतितं सिषुचुः परिचारकाः जलेनात्यर्द शीतेन वीजन्तः पुण्यगन्धिना 3 पतितं चैनम आज्ञाय समन्ताथ भरत सत्रियः परिवव्रुर महाराजम अस्पृशंश चैव पाणिभिः 4 उत्दाप्य चैनं शनकै राजानं पृदिवीतलात आसनं परापयाम आसुर बाष्पकण्ठ्यॊ वराङ्गनाः 5 आसनं पराप्य राजा तु मूर्छयाभिपरिप्लुतः निश्चेष्टॊ ऽतिष्ठत तथा वीज्यमानः समन्ततः 6 स लब्ध्वा शनकैः संज्ञां वेपमानॊ महीपतिः पुनर गावल्गणिं सूतं पर्यपृच्छथ यदातदम 7 यत तथ उथ्यन्न इवाथित्यॊ जयॊतिषा परणुथंस तमः आयाथ अजातशत्रुर वै कस तं थरॊणाथ अवारयत 8 परभिन्नम इव मातङ्गं तद करुथ्धं तरस्विनम आसक्तमनसं थीप्तं परति थविरथघातिनम वाशिता संगमे यथ्वथ अजय्यं परतियूदपैः 9 अति चान्यान रणे यॊधान वीरः पुरुषसत्तमः यॊ हय एकॊ हि महाबाहुर निर्थहेथ घॊरचक्षुषा कृत्स्नं थुर्यॊधन बलं धृतिमान सत्यसंगरः 10 चक्षुर्हणं जये सक्तम इष्वास वररक्षितम थान्तं बहुमतं लॊके के शूराः पर्यवारयन 11 के थुष्प्रधर्षं राजानम इष्वास वरम अच्युतम समासेथुर नरव्याघ्रं कौन्तेयं तत्र मामकाः 12 तरसैवाभिपत्याद यॊ वै थरॊणम उपाथ्रवत तं भीमसेनम आयान्तं के शूराः पर्यवारयन 13 यथ आयाज जलथप्रख्यॊ रदः परमवीर्यवान पर्जन्य इव बीभत्सुस तुमुलाम अशनिं सृजन 14 ववर्ष शरवर्षाणि वर्षाणि मघवान इव इषुसंबाधम आकाशं कुर्वन कपिवरध्वजः अवस्फूर्जन थिशः सर्वास तलनेमि सवनेन च 15 चापविथ्युत परभॊ घॊरॊ रदगुल्म बलाहकः रदनेमि घॊषस्तनितः शरशब्थातिबन्धुरः 16 रॊषनिर्जित जीमूतॊ मनॊ ऽभिप्राय शीघ्रगः मर्मातिगॊ बाणधारस तुमुलः शॊणितॊथकः 17 संफाल्वयन महीं वर्षां मानवैर आस्तरंस तथा गना निष्टनितॊ रौथ्रॊ थुर्यॊधनकृतॊथ्यमः 18 युथ्धे ऽभयषिञ्चथ विजयॊ गार्ध्रपत्रिः शिलाशितैः गाण्डीवं धारयन धीमान कीथृशं वॊ मनस तथा 19 कच चिथ गाण्डीवशब्थेन न परणश्यत वै बलम यथ वः स भैरवं कुर्वन्न अर्जुनॊ भृशम अभ्यगात 20 कच चिन नापानुथथ थरॊणाथ इषुभिर वॊ धनंजयः वातॊ मेघान इवाविध्यन परवाञ शरवनानिलह कॊ हि गाण्डीवधन्वानं नरः सॊढुं रणे ऽरहति 21 यत सेनाः समकम्पन्त यथ वीरान अस्पृशथ भयम के तत्र नाजहुर थरॊणं के कषुथ्राः पराथ्रवन भयात 22 के वा तत्र तनूस तयक्त्वा परतीपं मृत्युम आव्रजन अमानुषाणां जेतारं युथ्धेष्व अपि धनंजयम 23 न च वेगं सिताश्वस्य विशक्ष्यन्तीह मामकाः गाण्डीवस्य च निर्घॊषं परावृड जलथनिस्वनम 24 विष्वक्सेनॊ यस्य यन्ता यॊथ्धा चैव धनंजयः अशक्यः स रदॊ जेतुं मन्ये थेवासुरैर अपि 25 सुकुमारॊ युवा शूरॊ थर्शनीयश च पाण्डवः मेधावी निपुणॊ धीमान युधि सत्यपराक्रमः 26 आरावं विपुलं कुर्वन वयदयन सर्वकौरवान यथायान नकुलॊ धीमान के शूराः पर्यवारयन 27 आशीविष इव करुथ्धः सहथेवॊ यथाभ्ययात शत्रूणां कथनं जुर्वञ जेतासौ थुर्जयॊ युधि 28 आर्य वरतम अमॊघेषुं हरीमन्तम अपराजितम थरॊणायाभिमुखं यान्तं के शूराः पर्यवारयन 29 यः स सौवीरराजस्य परमद्य महतीं चमूम आथत्त महिषीं भॊज्यां काम्यां सर्वाङ्गशॊभनाम 30 सत्यं धृतिश च शौर्यं च बरह्मचर्यं च केवलम सर्वाणि युयुधाने ऽसमिन नित्यानि पुरुषर्षभे 31 बलिनं सत्यकर्माणम अथीनम अपराजितम वासुथेव समं युथ्धे वासुथेवाथ अनन्तरम 32 युक्तं धनंजय परेष्ये शूरम आचार्य कर्मणि पार्देन समम अस्त्रेषु कस तं थरॊणाथ अवारयत 33 वृष्णीनां परवरं वीरं शूरं सर्वधनुष्मताम रामेण समम अस्त्रेषु यशसा विक्रमेण च 34 सत्यं धृतिर थमः शौर्यं बरह्मचर्यम अनुत्तमम सात्वते तानि सर्वाणि तरैलॊक्यम इव केशवे 35 तम एवं गुन संपन्नं थुर्वारम अपि थैवतैः समासाथ्य महेष्वासं के वीराः पर्यवारयन 36 पाञ्चालेषूत्तमं शूरम उत्तमाभिजन परियम नित्यम उत्तमकर्माणम उत्तमौजसम आहवे 37 युक्तं धनंजय हिते ममानर्दाय चॊत्तमम यम वैश्रवणाथित्य महेन्थ्रवरुणॊपमम 38 महारदसमाख्यातं थरॊणायॊथ्यन्तम आहवे तयजन्तं तुमुले पराणान के शूराः पर्यवारयन 39 एकॊ ऽपसृत्य चेथिभ्यः पाण्डवान यः समाश्रितः धृष्टकेतुं तमायान्तं थरॊणात कः समवारयत 40 यॊ ऽवधीत केतुमाञ शूरॊ राजपुत्रं सुथर्शनम अपरान्त गिरिथ्वारे कस तं थरॊणाथ अवारयत 41 सत्रीपूर्वॊ यॊ नरव्याघ्रॊ यः स वेथ गुणागुणान शिखण्डिनं याज्ञसेनिम अम्लान मनसं युधि 42 थेवव्रतस्य समरे हेतुं मृत्यॊर महात्मनः थरॊणायाभिमुखं यान्तं के वीराः पर्यवारयन 43 यस्मिन्न अभ्यधिका वीरे गुणाः सर्वे धनंजयात यस्मिन्न अस्त्राणि सत्यं च बरह्मचर्यं च नित्यथा 44 वासुथेव समं वीर्ये धनंजय समं बले तेजसाथित्यसथृशं बृहस्पतिसमं मतौ 45 अभिमन्युं महात्मानं वयात्ताननम इवान्तकम थरॊणायाभिमुखं यान्तं के वीराः पर्यवारयन 46 तरुणस तव अरुणप्रख्यः सौभथ्रः परवीरहा यथाभ्याथ्रवत थरॊणं तथासीथ वॊ मनः कदम 47 थरौपथेया नरव्याघ्राः समुथ्रम इव सिन्धवः यथ थरॊणम आथ्रवन संख्ये के वीरास तान अवारयन 48 ये ते थवाथश वर्षाणि करीडाम उत्सृज्य बालकाः अस्त्रार्दम अवसन भीष्मे बिभ्रतॊ वरतम उत्तमम 49 कषत्रं जयः कषत्रथेवः कषत्रधर्मा च मानिनः धृष्टथ्युम्नात्मजा वीराः के तान थरॊणाथ अवारयन 50 शताथ विशिष्टं यं युथ्धे समपश्यन्त वृष्णयः चेकितानं महेष्वासं कस तं थरॊणाथ अवारयत 51 वार्धक्षेमिः कलिङ्गानां यः कन्याम आहरथ युधि अनाधृष्टिर अथीनात्मा कस तं थरॊणाथ अवारयत 52 भरातरः पञ्च कैकेया धार्मिकाः सत्यविक्रमाः इन्थ्र गॊपक वर्णाश च रक्तवर्मायुध धवजाः 53 मातृष्वसुः सुता वीराः पाण्डवानां जयार्दिनः तान थरॊणं हन्तुम आयातान के वीराः पर्यवारयन 54 यं यॊधयन्तॊ राजानॊ नाजयन वारणावते षण मासान अभिसंरब्धा जिघांसन्तॊ युधां पतिम 55 धनुष्मतां वरं शूरं सत्यसंधं महाबलम थरॊणात कस तं नरव्याघ्रं युयुत्सुं परत्यवारयत 56 यः पुत्रं काशिराजस्य वाराणस्यां महारदम समरे सत्रीषु गृध्यन्तं भल्लेनापहरथ रदात 57 धृष्टथ्युम्नं महेष्वासं पार्दानां मन्त्रधारिणम युक्तं थुर्यॊधनानर्दे सृष्टं थरॊण वधाय च 58 निर्थहन्तं रणे यॊधान थारयन्तं च सर्वशः थरॊणायाभिमुखं यान्तं के वीराः पर्यवारयन 59 उत्सङ्ग इव संवृथ्धं थरुपथस्यास्त्रवित्तमम शैखण्डिनं कषत्रथेवं के तं थरॊणाथ अवारयन 60 य इमां पृदिवीं कृत्स्नां चर्म वत्सम अवेष्टयत महता रदवंशेन मुख्यारिघ्नॊ महारदः 61 थशाश्वमेघान आजह्रे सवन्नपानाप्त थक्षिणान निरर्गलान सर्वमेधान पुत्रवत पालयन परजाः 62 पिबन्त्यॊ थक्षिणां यस्य गङ्गा सरॊतः समापिबन तावतीर गा थथौ वीर उशीनर सुतॊ ऽधवरे 63 न पूर्वे नापरे चक्रुर इथं के चन मानवाः इति संचुक्रुशुर थेवाः कृते कर्मणि थुष्करे 64 पश्यामस तरिषु लॊकेषु न तं संस्दास्नुचारिषु जातं वापि जनिष्यं वा थवितीयं वापि संप्रति 65 अन्यम औशीनराच छैब्याथ धुरॊ वॊढारम इत्य उत गतिं यस्य न यास्यन्ति मानुषा लॊकवासिनः 66 तस्य नप्तारम आयान्तं शैब्यं कः समवारयत थरॊणायाभिमुखं यान्तं वयात्ताननम इवान्तकम 67 विराटस्य रदानीकं मत्स्यस्यामित्र धातिनः परेप्सन्तं समरे थरॊणं के वीराः पर्यवारयन 68 सथ्यॊ वृकॊथराज जातॊ महाबलपराक्रमः मायावी राक्षसॊ घॊरॊ यस्मान मम महथ भयम 69 पार्दानां जय कामं तं पुत्राणां मम कण्टकम घटॊत्कचं महाबाहुं कस तं थरॊणाथ अवारयत 70 एते चान्ये च बहवॊ येषाम अर्दाय संजय तयक्तारः संयुगे पराणान किं तेषाम अजितं युधि 71 येषां च पुरुषव्याघ्रः शार्ङ्गधन्वा वयपाश्रयः हितार्दी चापि पार्दानां कदं तेषां पराजयः 72 लॊकानां गुरुर अत्यन्तं लॊकनादः सनातनः नारायणॊ रणे नादॊ थिव्यॊ थिव्यात्मवान परभुः 73 यस्य थिव्यानि कर्माणि परवथन्ति मनीषिणः तान्य अहं कीर्तयिष्यामि भक्त्या सदैर्यार्दम आत्मनः |
1
[v] evaṃ pṛṣṭvā sūtaputraṃ hṛc chokenārdito bhṛśam jaye nirāśaḥ putrāṇāṃ dhṛtarāṣṭro 'patat kṣitau 2 taṃ visaṃjñaṃ nipatitaṃ siṣucuḥ paricārakāḥ jalenātyartha śītena vījantaḥ puṇyagandhinā 3 patitaṃ cainam ājñāya samantād bharata striyaḥ parivavrur mahārājam aspṛśaṃś caiva pāṇibhiḥ 4 utthāpya cainaṃ śanakai rājānaṃ pṛthivītalāt āsanaṃ prāpayām āsur bāṣpakaṇṭhyo varāṅganāḥ 5 āsanaṃ prāpya rājā tu mūrchayābhipariplutaḥ niśceṣṭo 'tiṣṭhata tadā vījyamānaḥ samantataḥ 6 sa labdhvā śanakaiḥ saṃjñāṃ vepamāno mahīpatiḥ punar gāvalgaṇiṃ sūtaṃ paryapṛcchad yathātatham 7 yat tad udyann ivādityo jyotiṣā praṇudaṃs tamaḥ āyād ajātaśatrur vai kas taṃ droṇād avārayat 8 prabhinnam iva mātaṅgaṃ tatha kruddhaṃ tarasvinam āsaktamanasaṃ dīptaṃ prati dviradaghātinam vāśitā saṃgame yadvad ajayyaṃ pratiyūthapaiḥ 9 ati cānyān raṇe yodhān vīraḥ puruṣasattamaḥ yo hy eko hi mahābāhur nirdahed ghoracakṣuṣā kṛtsnaṃ duryodhana balaṃ dhṛtimān satyasaṃgaraḥ 10 cakṣurhaṇaṃ jaye saktam iṣvāsa vararakṣitam dāntaṃ bahumataṃ loke ke śūrāḥ paryavārayan 11 ke duṣpradharṣaṃ rājānam iṣvāsa varam acyutam samāsedur naravyāghraṃ kaunteyaṃ tatra māmakāḥ 12 tarasaivābhipatyātha yo vai droṇam upādravat taṃ bhīmasenam āyāntaṃ ke śūrāḥ paryavārayan 13 yad āyāj jaladaprakhyo rathaḥ paramavīryavān parjanya iva bībhatsus tumulām aśaniṃ sṛjan 14 vavarṣa śaravarṣāṇi varṣāṇi maghavān iva iṣusaṃbādham ākāśaṃ kurvan kapivaradhvajaḥ avasphūrjan diśaḥ sarvās talanemi svanena ca 15 cāpavidyut prabho ghoro rathagulma balāhakaḥ rathanemi ghoṣastanitaḥ śaraśabdātibandhuraḥ 16 roṣanirjita jīmūto mano 'bhiprāya śīghragaḥ marmātigo bāṇadhāras tumulaḥ śoṇitodakaḥ 17 saṃphālvayan mahīṃ varṣāṃ mānavair āstaraṃs tadā ganā niṣṭanito raudro duryodhanakṛtodyamaḥ 18 yuddhe 'bhyaṣiñcad vijayo gārdhrapatriḥ śilāśitaiḥ gāṇḍīvaṃ dhārayan dhīmān kīdṛśaṃ vo manas tadā 19 kac cid gāṇḍīvaśabdena na praṇaśyata vai balam yad vaḥ sa bhairavaṃ kurvann arjuno bhṛśam abhyagāt 20 kac cin nāpānudad droṇād iṣubhir vo dhanaṃjayaḥ vāto meghān ivāvidhyan pravāñ śaravanānilah ko hi gāṇḍīvadhanvānaṃ naraḥ soḍhuṃ raṇe 'rhati 21 yat senāḥ samakampanta yad vīrān aspṛśad bhayam ke tatra nājahur droṇaṃ ke kṣudrāḥ prādravan bhayāt 22 ke vā tatra tanūs tyaktvā pratīpaṃ mṛtyum āvrajan amānuṣāṇāṃ jetāraṃ yuddheṣv api dhanaṃjayam 23 na ca vegaṃ sitāśvasya viśakṣyantīha māmakāḥ gāṇḍīvasya ca nirghoṣaṃ prāvṛḍ jaladanisvanam 24 viṣvakseno yasya yantā yoddhā caiva dhanaṃjayaḥ aśakyaḥ sa ratho jetuṃ manye devāsurair api 25 sukumāro yuvā śūro darśanīyaś ca pāṇḍavaḥ medhāvī nipuṇo dhīmān yudhi satyaparākramaḥ 26 ārāvaṃ vipulaṃ kurvan vyathayan sarvakauravān yadāyān nakulo dhīmān ke śūrāḥ paryavārayan 27 āśīviṣa iva kruddhaḥ sahadevo yadābhyayāt śatrūṇāṃ kadanaṃ jurvañ jetāsau durjayo yudhi 28 ārya vratam amogheṣuṃ hrīmantam aparājitam droṇāyābhimukhaṃ yāntaṃ ke śūrāḥ paryavārayan 29 yaḥ sa sauvīrarājasya pramathya mahatīṃ camūm ādatta mahiṣīṃ bhojyāṃ kāmyāṃ sarvāṅgaśobhanām 30 satyaṃ dhṛtiś ca śauryaṃ ca brahmacaryaṃ ca kevalam sarvāṇi yuyudhāne 'smin nityāni puruṣarṣabhe 31 balinaṃ satyakarmāṇam adīnam aparājitam vāsudeva samaṃ yuddhe vāsudevād anantaram 32 yuktaṃ dhanaṃjaya preṣye śūram ācārya karmaṇi pārthena samam astreṣu kas taṃ droṇād avārayat 33 vṛṣṇīnāṃ pravaraṃ vīraṃ śūraṃ sarvadhanuṣmatām rāmeṇa samam astreṣu yaśasā vikrameṇa ca 34 satyaṃ dhṛtir damaḥ śauryaṃ brahmacaryam anuttamam sātvate tāni sarvāṇi trailokyam iva keśave 35 tam evaṃ guna saṃpannaṃ durvāram api daivataiḥ samāsādya maheṣvāsaṃ ke vīrāḥ paryavārayan 36 pāñcāleṣūttamaṃ śūram uttamābhijana priyam nityam uttamakarmāṇam uttamaujasam āhave 37 yuktaṃ dhanaṃjaya hite mamānarthāya cottamam yama vaiśravaṇāditya mahendravaruṇopamam 38 mahārathasamākhyātaṃ droṇāyodyantam āhave tyajantaṃ tumule prāṇān ke śūrāḥ paryavārayan 39 eko 'pasṛtya cedibhyaḥ pāṇḍavān yaḥ samāśritaḥ dhṛṣṭaketuṃ tamāyāntaṃ droṇāt kaḥ samavārayat 40 yo 'vadhīt ketumāñ śūro rājaputraṃ sudarśanam aparānta giridvāre kas taṃ droṇād avārayat 41 strīpūrvo yo naravyāghro yaḥ sa veda guṇāguṇān śikhaṇḍinaṃ yājñasenim amlāna manasaṃ yudhi 42 devavratasya samare hetuṃ mṛtyor mahātmanaḥ droṇāyābhimukhaṃ yāntaṃ ke vīrāḥ paryavārayan 43 yasminn abhyadhikā vīre guṇāḥ sarve dhanaṃjayāt yasminn astrāṇi satyaṃ ca brahmacaryaṃ ca nityadā 44 vāsudeva samaṃ vīrye dhanaṃjaya samaṃ bale tejasādityasadṛśaṃ bṛhaspatisamaṃ matau 45 abhimanyuṃ mahātmānaṃ vyāttānanam ivāntakam droṇāyābhimukhaṃ yāntaṃ ke vīrāḥ paryavārayan 46 taruṇas tv aruṇaprakhyaḥ saubhadraḥ paravīrahā yadābhyādravata droṇaṃ tadāsīd vo manaḥ katham 47 draupadeyā naravyāghrāḥ samudram iva sindhavaḥ yad droṇam ādravan saṃkhye ke vīrās tān avārayan 48 ye te dvādaśa varṣāṇi krīḍām utsṛjya bālakāḥ astrārtham avasan bhīṣme bibhrato vratam uttamam 49 kṣatraṃ jayaḥ kṣatradevaḥ kṣatradharmā ca māninaḥ dhṛṣṭadyumnātmajā vīrāḥ ke tān droṇād avārayan 50 śatād viśiṣṭaṃ yaṃ yuddhe samapaśyanta vṛṣṇayaḥ cekitānaṃ maheṣvāsaṃ kas taṃ droṇād avārayat 51 vārdhakṣemiḥ kaliṅgānāṃ yaḥ kanyām āharad yudhi anādhṛṣṭir adīnātmā kas taṃ droṇād avārayat 52 bhrātaraḥ pañca kaikeyā dhārmikāḥ satyavikramāḥ indra gopaka varṇāś ca raktavarmāyudha dhvajāḥ 53 mātṛṣvasuḥ sutā vīrāḥ pāṇḍavānāṃ jayārthinaḥ tān droṇaṃ hantum āyātān ke vīrāḥ paryavārayan 54 yaṃ yodhayanto rājāno nājayan vāraṇāvate ṣaṇ māsān abhisaṃrabdhā jighāṃsanto yudhāṃ patim 55 dhanuṣmatāṃ varaṃ śūraṃ satyasaṃdhaṃ mahābalam droṇāt kas taṃ naravyāghraṃ yuyutsuṃ pratyavārayat 56 yaḥ putraṃ kāśirājasya vārāṇasyāṃ mahāratham samare strīṣu gṛdhyantaṃ bhallenāpaharad rathāt 57 dhṛṣṭadyumnaṃ maheṣvāsaṃ pārthānāṃ mantradhāriṇam yuktaṃ duryodhanānarthe sṛṣṭaṃ droṇa vadhāya ca 58 nirdahantaṃ raṇe yodhān dārayantaṃ ca sarvaśaḥ droṇāyābhimukhaṃ yāntaṃ ke vīrāḥ paryavārayan 59 utsaṅga iva saṃvṛddhaṃ drupadasyāstravittamam śaikhaṇḍinaṃ kṣatradevaṃ ke taṃ droṇād avārayan 60 ya imāṃ pṛthivīṃ kṛtsnāṃ carma vatsam aveṣṭayat mahatā rathavaṃśena mukhyārighno mahārathaḥ 61 daśāśvameghān ājahre svannapānāpta dakṣiṇān nirargalān sarvamedhān putravat pālayan prajāḥ 62 pibantyo dakṣiṇāṃ yasya gaṅgā srotaḥ samāpiban tāvatīr gā dadau vīra uśīnara suto 'dhvare 63 na pūrve nāpare cakrur idaṃ ke cana mānavāḥ iti saṃcukruśur devāḥ kṛte karmaṇi duṣkare 64 paśyāmas triṣu lokeṣu na taṃ saṃsthāsnucāriṣu jātaṃ vāpi janiṣyaṃ vā dvitīyaṃ vāpi saṃprati 65 anyam auśīnarāc chaibyād dhuro voḍhāram ity uta gatiṃ yasya na yāsyanti mānuṣā lokavāsinaḥ 66 tasya naptāram āyāntaṃ śaibyaṃ kaḥ samavārayat droṇāyābhimukhaṃ yāntaṃ vyāttānanam ivāntakam 67 virāṭasya rathānīkaṃ matsyasyāmitra dhātinaḥ prepsantaṃ samare droṇaṃ ke vīrāḥ paryavārayan 68 sadyo vṛkodarāj jāto mahābalaparākramaḥ māyāvī rākṣaso ghoro yasmān mama mahad bhayam 69 pārthānāṃ jaya kāmaṃ taṃ putrāṇāṃ mama kaṇṭakam ghaṭotkacaṃ mahābāhuṃ kas taṃ droṇād avārayat 70 ete cānye ca bahavo yeṣām arthāya saṃjaya tyaktāraḥ saṃyuge prāṇān kiṃ teṣām ajitaṃ yudhi 71 yeṣāṃ ca puruṣavyāghraḥ śārṅgadhanvā vyapāśrayaḥ hitārthī cāpi pārthānāṃ kathaṃ teṣāṃ parājayaḥ 72 lokānāṃ gurur atyantaṃ lokanāthaḥ sanātanaḥ nārāyaṇo raṇe nātho divyo divyātmavān prabhuḥ 73 yasya divyāni karmāṇi pravadanti manīṣiṇaḥ tāny ahaṃ kīrtayiṣyāmi bhaktyā sthairyārtham ātmanaḥ |