|
1
[स] थृष्ट्वा तु संनिवृत्तांस तान संशप्तकगणान पुनः वासुथेवं महात्मानम अर्जुनः समभाषत 2 चॊथयाश्वान हृषीकेश संशप्तकगणान परति नैते हास्यन्ति संग्रामं जीवन्त इति मे मतिः 3 पश्य मे ऽसत्रबलं घॊरं बाह्वॊर इष्वसनस्य च अथ्यैतान पातयिष्यामि करुथ्धॊ रुथ्रः पशून इव 4 ततः कृष्णः समितं कृत्वा परिणन्थ्य शिवेन तम परावेशयत थुर्धर्षॊ यत्र यत्रैच्छथ अर्जुनः 5 बभ्राजे स रदॊ ऽतयर्दम उह्यमानॊ रणे तथा उह्यमानम इवाकाशे विमानं पाण्डुरैर हयैः 6 मण्डलानि ततश चक्रे गतप्रत्यागतानि च यदा शक्र रदॊ राजन युथ्धे थेवासुरे पुरा 7 अद नारायणाः करुथ्धा विविधायुधपाणयः छाथयन्तः शरव्रातैः परिवव्रुर धनंजयम 8 अथृश्यं च मुहूर्तेन चक्रुस ते भरतर्षभ कृणेन सहितं युथ्धे कुन्तीपुत्रं धनंजयम 9 करुथ्धस तु फल्गुनः संख्ये थविगुणीकृतविक्रमः गाण्डीवम उपसंमृज्य तूर्णं जग्राह संयुगे 10 बथ्ध्वा च भृकुटीं वक्त्रे करॊधस्य परतिलक्षणम थेवथत्तं महाशङ्खं पूरयाम आस पाण्डवः 11 अदास्त्रम अरिसंघघ्नं तवाष्ट्रम अभ्यस्यथ अर्जुनः ततॊ रूपसहस्राणि पराथुरासन पृदक पृदक 12 आत्मनः परतिरूपैस तैर नानारूपैर विमॊहिताः अन्यॊन्यम अर्जुनं मत्वा सवम आत्मानं च जघ्निरे 13 अयम अर्जुनॊ ऽयं गॊविन्थेमौ याथव पाण्डवौ इति बरुवाणाः संमूधा जघ्नुर अन्यॊन्यम आहवे 14 मॊहिताः परमास्त्रेण कषयं जग्मुः परस्परम अशॊभन्त रणे यॊधाः पुष्पिता इव किंशुकाः 15 ततः शरसहस्राणि तैर विमुक्तानि भस्मसात कृत्वा तथ अस्त्रं तान वीरान अनयथ यमसाथनम 16 अद परहस्य बीभत्सुर ललित्दान मालवान अपि माचेल्लकांस तरिगर्तांश्च च यौधेयांश चार्थयच छरैः 17 ते वध्यमाना वीरेण कषत्रियाः कालचॊथिताः वयसृजञ शरवर्षाणि पार्दे नानाविधानि च 18 ततॊ नैवार्जुनस तत्र न रदॊ न च केशवः परत्यथृश्यत घॊरेण शरवर्षेण संवृतः 19 ततस ते लब्धलक्ष्यत्वाथ अन्यॊन्यम अभिचुक्रुशुः हतौ कृष्णाव इति परीता वासांस्य आथुधुवुस तथा 20 भेरीमृथङ्गशङ्खांश च थध्मुर वीराः सहस्रशः सिंहनाथ रवांश चॊग्रांश चक्रिरे तत्र मारिष 21 ततः परसिष्विथे कृष्णः खिन्नश चार्जुनम अब्रवीत कवासि पार्द न पश्ये तवां कच चिज जीवसि शत्रुहन 22 तस्य तं मानुषं भावं भावज्ञॊ ऽऽजञाय पाण्डवः वायव्यास्त्रेण तैर अस्तां शरवृष्टिम अपाहरत 23 ततः संशप्तकव्रातान साश्वथ्विप रदायुधान उवाह भगवान वायुः शुष्कपर्णचयान इव 24 उह्यमानास तु ते राजन बह्व अशॊभन्त वायुना परडीनाः पक्षिणः काले वृक्षेभ्य इव मारिष 25 तांस तदा वयाकुलीकृत्य तवरमाणॊ धनंजयः जघान निशितैर बाणैः सहस्राणि शतानि च 26 शिरांसि भल्लैर अहरथ बाहून अपि च सायुधान हस्तिहस्तॊपमांश चॊरूञ शरैर उर्व्याम अपातयत 27 पृष्ठच छिन्नान विचरणान विमस्तिष्केषणाङ्गुलीन नानाङ्गावयवैर हीनांश चकारारीन धनंजयः 28 गन्धर्वनगराकारान विधिवत कल्पितान रदान शरैर विशकलीकुर्वंश चक्रे वयश्व रदथ्विपान 29 मुण्डतालवनानीव तत्र तत्र चकाशिरे छिन्नध्वजरदव्राताः के चित के चित कव चित कव चित 30 सॊत्तरायुधिनॊ नागाः स पताकाङ्कुशायुधाः पेतुः शक्राशनिहता थरुमवन्त इवाचलाः 31 चामरापीड कवचाः सरस्तान्त्र नयनासवः सारॊहास तुरगाः पेतुः पार्द बाणहताः कषितौ 32 विप्रविथ्धासि नखराश छिन्नवर्मर्ष्टि शक्तयः पत्तयश छिन्नवर्माणः कृपणं शेरते हताः 33 तैर हतैर हन्यमानैश च पतथ्भिः पतितैर अपि भरमथ्भिर निष्टनथ्भिश च घॊरम आयॊधनं बभौ 34 रजश च महथ उथ्भूतं शान्तं रुधिरवृष्टिभिः महीं चाप्य अभवथ थुर्गा कबन्ध शतसंकुला 35 तथ बभौ रौथ्रबीभत्सं बीभत्सॊर यानम आहवे आक्रीड इव रुथ्रस्य घनतः कालात्यये पशून 36 ते वध्यमानाः पार्देन वयाकुलाश्वरदथ्विपाः तम एवाभिमुखाः कषीणाः शक्रस्यातिदितां गताः 37 सा भूमिर भरतश्रेष्ठ निहतैस तैर महारदैः आस्तीर्णा संबभौ सर्वा परेती भूतैः समन्ततः 38 एतस्मिन्न अन्तरे चैव परमत्ते सव्यसाचिनि वयूढानीकस ततॊ थरॊणॊ युधिष्ठिरम उपाथ्रवत 39 तं परत्यगृह्णंस तवरितॊ वयूढानीकाः परहारिणः युधिष्ठिरं परीप्सन्तस तथासीत तुमुलं महत |
1
[s] dṛṣṭvā tu saṃnivṛttāṃs tān saṃśaptakagaṇān punaḥ vāsudevaṃ mahātmānam arjunaḥ samabhāṣata 2 codayāśvān hṛṣīkeśa saṃśaptakagaṇān prati naite hāsyanti saṃgrāmaṃ jīvanta iti me matiḥ 3 paśya me 'strabalaṃ ghoraṃ bāhvor iṣvasanasya ca adyaitān pātayiṣyāmi kruddho rudraḥ paśūn iva 4 tataḥ kṛṣṇaḥ smitaṃ kṛtvā pariṇandya śivena tam prāveśayata durdharṣo yatra yatraicchad arjunaḥ 5 babhrāje sa ratho 'tyartham uhyamāno raṇe tadā uhyamānam ivākāśe vimānaṃ pāṇḍurair hayaiḥ 6 maṇḍalāni tataś cakre gatapratyāgatāni ca yathā śakra ratho rājan yuddhe devāsure purā 7 atha nārāyaṇāḥ kruddhā vividhāyudhapāṇayaḥ chādayantaḥ śaravrātaiḥ parivavrur dhanaṃjayam 8 adṛśyaṃ ca muhūrtena cakrus te bharatarṣabha kṛṇena sahitaṃ yuddhe kuntīputraṃ dhanaṃjayam 9 kruddhas tu phalgunaḥ saṃkhye dviguṇīkṛtavikramaḥ gāṇḍīvam upasaṃmṛjya tūrṇaṃ jagrāha saṃyuge 10 baddhvā ca bhṛkuṭīṃ vaktre krodhasya pratilakṣaṇam devadattaṃ mahāśaṅkhaṃ pūrayām āsa pāṇḍavaḥ 11 athāstram arisaṃghaghnaṃ tvāṣṭram abhyasyad arjunaḥ tato rūpasahasrāṇi prādurāsan pṛthak pṛthak 12 ātmanaḥ pratirūpais tair nānārūpair vimohitāḥ anyonyam arjunaṃ matvā svam ātmānaṃ ca jaghnire 13 ayam arjuno 'yaṃ govindemau yādava pāṇḍavau iti bruvāṇāḥ saṃmūdhā jaghnur anyonyam āhave 14 mohitāḥ paramāstreṇa kṣayaṃ jagmuḥ parasparam aśobhanta raṇe yodhāḥ puṣpitā iva kiṃśukāḥ 15 tataḥ śarasahasrāṇi tair vimuktāni bhasmasāt kṛtvā tad astraṃ tān vīrān anayad yamasādanam 16 atha prahasya bībhatsur lalitthān mālavān api mācellakāṃs trigartāṃśc ca yaudheyāṃś cārdayac charaiḥ 17 te vadhyamānā vīreṇa kṣatriyāḥ kālacoditāḥ vyasṛjañ śaravarṣāṇi pārthe nānāvidhāni ca 18 tato naivārjunas tatra na ratho na ca keśavaḥ pratyadṛśyata ghoreṇa śaravarṣeṇa saṃvṛtaḥ 19 tatas te labdhalakṣyatvād anyonyam abhicukruśuḥ hatau kṛṣṇāv iti prītā vāsāṃsy ādudhuvus tadā 20 bherīmṛdaṅgaśaṅkhāṃś ca dadhmur vīrāḥ sahasraśaḥ siṃhanāda ravāṃś cogrāṃś cakrire tatra māriṣa 21 tataḥ prasiṣvide kṛṣṇaḥ khinnaś cārjunam abravīt kvāsi pārtha na paśye tvāṃ kac cij jīvasi śatruhan 22 tasya taṃ mānuṣaṃ bhāvaṃ bhāvajño ''jñāya pāṇḍavaḥ vāyavyāstreṇa tair astāṃ śaravṛṣṭim apāharat 23 tataḥ saṃśaptakavrātān sāśvadvipa rathāyudhān uvāha bhagavān vāyuḥ śuṣkaparṇacayān iva 24 uhyamānās tu te rājan bahv aśobhanta vāyunā praḍīnāḥ pakṣiṇaḥ kāle vṛkṣebhya iva māriṣa 25 tāṃs tathā vyākulīkṛtya tvaramāṇo dhanaṃjayaḥ jaghāna niśitair bāṇaiḥ sahasrāṇi śatāni ca 26 śirāṃsi bhallair aharad bāhūn api ca sāyudhān hastihastopamāṃś corūñ śarair urvyām apātayat 27 pṛṣṭhac chinnān vicaraṇān vimastiṣkeṣaṇāṅgulīn nānāṅgāvayavair hīnāṃś cakārārīn dhanaṃjayaḥ 28 gandharvanagarākārān vidhivat kalpitān rathān śarair viśakalīkurvaṃś cakre vyaśva rathadvipān 29 muṇḍatālavanānīva tatra tatra cakāśire chinnadhvajarathavrātāḥ ke cit ke cit kva cit kva cit 30 sottarāyudhino nāgāḥ sa patākāṅkuśāyudhāḥ petuḥ śakrāśanihatā drumavanta ivācalāḥ 31 cāmarāpīḍa kavacāḥ srastāntra nayanāsavaḥ sārohās turagāḥ petuḥ pārtha bāṇahatāḥ kṣitau 32 vipraviddhāsi nakharāś chinnavarmarṣṭi śaktayaḥ pattayaś chinnavarmāṇaḥ kṛpaṇaṃ śerate hatāḥ 33 tair hatair hanyamānaiś ca patadbhiḥ patitair api bhramadbhir niṣṭanadbhiś ca ghoram āyodhanaṃ babhau 34 rajaś ca mahad udbhūtaṃ śāntaṃ rudhiravṛṣṭibhiḥ mahīṃ cāpy abhavad durgā kabandha śatasaṃkulā 35 tad babhau raudrabībhatsaṃ bībhatsor yānam āhave ākrīḍa iva rudrasya ghnataḥ kālātyaye paśūn 36 te vadhyamānāḥ pārthena vyākulāśvarathadvipāḥ tam evābhimukhāḥ kṣīṇāḥ śakrasyātithitāṃ gatāḥ 37 sā bhūmir bharataśreṣṭha nihatais tair mahārathaiḥ āstīrṇā saṃbabhau sarvā pretī bhūtaiḥ samantataḥ 38 etasminn antare caiva pramatte savyasācini vyūḍhānīkas tato droṇo yudhiṣṭhiram upādravat 39 taṃ pratyagṛhṇaṃs tvarito vyūḍhānīkāḥ prahāriṇaḥ yudhiṣṭhiraṃ parīpsantas tadāsīt tumulaṃ mahat |