|
1
[स] सलिले जनिते तस्मिन कौन्तेयेन महात्मना निवारिते थविषत सैन्ये कृते च शरवेश्मनि 2 वासुथेवॊ रदात तूर्णम अवतीर्य महाथ्युतिः मॊचयाम आस तुरगान वितुन्नान कङ्कपत्रिभिः 3 अथृष्टपूर्वं तथ थृष्ट्वा सिंहनाथॊ महान अभूत सिथ्धचारणसंघानां सैनिकानां च सर्वशः 4 पथातिनं तु कौन्तेयं युध्यमानं नरर्षभाः नाशक्नुवन वारयितुं तथ अथ्भुतम इवाभवत 5 आपतत्सु रदौघेषु परभूतगजवाजिषु नासंभ्रमत तथा पार्दस तथ अस्य पुरुषान अति 6 वयसृजन्त शरौघांस ते पाण्डवं परति पार्दिवाः न चाव्यदत धर्मात्मा वासविः परवीरहा 7 स तानि शरजालानि गथाः परासांश च वीर्यवान आगतान अग्रसत पार्दः सरितः सागतॊ यदा 8 अस्त्रवेगेन महता पार्दॊ बाहुबलेन च सर्वेषां पार्दिवेन्थ्राणाम अग्रसत ताञ शरॊत्तमान 9 तत तु पार्दस्य विक्रान्तं वासुथेवस्य चॊभयॊः अपूजयन महाराज कौरवाः परमाथ्भुतम 10 किम अथ्भुततरं लॊके भविताप्य अद वाप्य अभूत यथ अश्वान पार्द गॊविन्थौ मॊचयाम आसतू रणे 11 भयं विपुलम अस्मासु ताव अधत्तां नरॊत्तमौ तेजॊ विथधतुश चॊग्रं विस्रब्धौ रणमूर्धनि 12 अदॊत्स्मयन हृषीकेशः सत्रीमध्य इव भारत अर्जुनेन कृते संख्ये शरगर्भगृहे तथा 13 उपावर्तयथ अव्यग्रस तान अश्वान पुष्करेक्षणः मिषतां सर्वसैन्यानां तवथीयानां विशां पते 14 तेषां शरमं च गलानिं च वेपदुं वमदुं वरणान सर्वं वयपानुथत कृष्णः कुशलॊ हय अश्वकर्मणि 15 शल्यान उथ्धृत्य पाणिभ्यां परिमृज्य च तान हयान उपावृत्य यदान्यायं पाययाम आस वारि सः 16 स ताँल लब्धॊथकान सनाताञ जग्धान्नान विगतक्लमान यॊजयाम आस संहृष्टः पुनर एव रदॊत्तमे 17 स तं रदवरं शौरिः सर्वशस्त्रभृतां वरः समास्दाय महातेजाः सार्जुनः परययौ थरुतम 18 रदं रदवरस्याजौ युक्तं लब्धॊथकैर हयैः थृष्ट्वा कुरु बलश्रेष्ठाः पुनर विमनसॊ ऽभवन 19 विनिःश्वसन्तस ते राजन भग्नथंष्ट्रा इवॊरगाः धिग अहॊ धिग गतः पार्दः कृष्णश चेत्य अब्रुवन पृदक 20 सर्वक्षत्रस्य मिषतॊ रदेनैकेन थंशितौ बाल करीडनकेनेव कथर्दी कृत्यनॊ बलम 21 करॊशतां यतमानानाम असंसक्तौ परंतपौ थर्शयित्वात्मनॊ वीर्यं परयातौ सर्वराजसु 22 तौ परयातौ पुनर थृष्ट्वा तथान्ये सैनिकाब्रुवन तवरध्वं कुरवः सर्वे वधे कृष्ण किरीटिनॊः 23 रदं युक्त्वा हि थाशार्हॊ मिषतां सर्वधन्विनाम जयथ्रदाय यात्य एष कथर्दी कृत्यनॊ रणे 24 तत्र के चिन मिदॊ राजन समभाषन्त भूमिपाः अथृष्टपूर्वं संग्रामे तथ थृष्ट्वा महथ अथ्भुतम 25 सर्वसैन्यानि राजा च धृतरष्ट्रॊ ऽतययं गतः थुर्यॊधनापराधेन कषत्रं कृत्स्ना च मेथिनी 26 विलयं समनुप्राप्ता तच च राजा न बुध्यते इत्य एवं कषत्रियास तत्र बरुवन्त्य अन्ये च भारत 27 सिन्धुराजस्य यत्कृत्यं गतस्य यमसाथनम तत करॊतु वृदा थृष्टिर धार्तराष्ट्रॊ ऽनुपायवित 28 ततः शीघ्रतरं परायात पाण्डवः सैन्धवं परति निवर्तमाने तिग्मांशौ हृष्टैः पीतॊथकैर हयैः 29 तं परयान्तं महाबाहुं सर्वशस्त्रभृतां वरम नाशक्नुवन वारयितुं यॊधाः करुथ्धम इवान्तकम 30 विथ्राव्य तु ततः सैन्यं पाण्डवः शत्रुतापनः यदा मृगगणान सिंहः सैन्धवार्दे वयलॊडयत 31 गाहमानस तव अनीकानि तूर्णम अश्वान अचॊथयत बलाक वर्णान थाशार्हः पाचजन्यं वयनाथयत 32 कौन्तेयेनाग्रतः सृष्टा नयपतन पृष्ठतः शराः तूर्णात तूर्णतरं हय अश्वास ते ऽवहन वातरंहसः 33 वातॊथ्धूत पताकान्तं रदं जलथनिस्वनम घॊरं कपिध्वजं थृष्ट्वा विषण्णा रदिनॊ ऽभवन 34 थिवाकरे ऽद रजसा सर्वतः संवृते भृशम शरार्ताश च रणे यॊधा न कृष्णौ शेकुर ईक्षितुम 35 ततॊ नृपतयः कुर्थ्धाः परिवव्रुर धनंजयम कषत्रिया बहवश चान्ये जयथ्रदवधैषिणम 36 अपनीयत्सु शल्येषु धिष्ठितं पुरुषर्षभम थुर्यॊधनस तव अगात पार्दं तवरमाणॊ महाहवे |
1
[s] salile janite tasmin kaunteyena mahātmanā nivārite dviṣat sainye kṛte ca śaraveśmani 2 vāsudevo rathāt tūrṇam avatīrya mahādyutiḥ mocayām āsa turagān vitunnān kaṅkapatribhiḥ 3 adṛṣṭapūrvaṃ tad dṛṣṭvā siṃhanādo mahān abhūt siddhacāraṇasaṃghānāṃ sainikānāṃ ca sarvaśaḥ 4 padātinaṃ tu kaunteyaṃ yudhyamānaṃ nararṣabhāḥ nāśaknuvan vārayituṃ tad adbhutam ivābhavat 5 āpatatsu rathaugheṣu prabhūtagajavājiṣu nāsaṃbhramat tadā pārthas tad asya puruṣān ati 6 vyasṛjanta śaraughāṃs te pāṇḍavaṃ prati pārthivāḥ na cāvyathata dharmātmā vāsaviḥ paravīrahā 7 sa tāni śarajālāni gadāḥ prāsāṃś ca vīryavān āgatān agrasat pārthaḥ saritaḥ sāgato yathā 8 astravegena mahatā pārtho bāhubalena ca sarveṣāṃ pārthivendrāṇām agrasat tāñ śarottamān 9 tat tu pārthasya vikrāntaṃ vāsudevasya cobhayoḥ apūjayan mahārāja kauravāḥ paramādbhutam 10 kim adbhutataraṃ loke bhavitāpy atha vāpy abhūt yad aśvān pārtha govindau mocayām āsatū raṇe 11 bhayaṃ vipulam asmāsu tāv adhattāṃ narottamau tejo vidadhatuś cograṃ visrabdhau raṇamūrdhani 12 athotsmayan hṛṣīkeśaḥ strīmadhya iva bhārata arjunena kṛte saṃkhye śaragarbhagṛhe tadā 13 upāvartayad avyagras tān aśvān puṣkarekṣaṇaḥ miṣatāṃ sarvasainyānāṃ tvadīyānāṃ viśāṃ pate 14 teṣāṃ śramaṃ ca glāniṃ ca vepathuṃ vamathuṃ vraṇān sarvaṃ vyapānudat kṛṣṇaḥ kuśalo hy aśvakarmaṇi 15 śalyān uddhṛtya pāṇibhyāṃ parimṛjya ca tān hayān upāvṛtya yathānyāyaṃ pāyayām āsa vāri saḥ 16 sa tāṁl labdhodakān snātāñ jagdhānnān vigataklamān yojayām āsa saṃhṛṣṭaḥ punar eva rathottame 17 sa taṃ rathavaraṃ śauriḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ samāsthāya mahātejāḥ sārjunaḥ prayayau drutam 18 rathaṃ rathavarasyājau yuktaṃ labdhodakair hayaiḥ dṛṣṭvā kuru balaśreṣṭhāḥ punar vimanaso 'bhavan 19 viniḥśvasantas te rājan bhagnadaṃṣṭrā ivoragāḥ dhig aho dhig gataḥ pārthaḥ kṛṣṇaś cety abruvan pṛthak 20 sarvakṣatrasya miṣato rathenaikena daṃśitau bāla krīḍanakeneva kadarthī kṛtyano balam 21 krośatāṃ yatamānānām asaṃsaktau paraṃtapau darśayitvātmano vīryaṃ prayātau sarvarājasu 22 tau prayātau punar dṛṣṭvā tadānye sainikābruvan tvaradhvaṃ kuravaḥ sarve vadhe kṛṣṇa kirīṭinoḥ 23 rathaṃ yuktvā hi dāśārho miṣatāṃ sarvadhanvinām jayadrathāya yāty eṣa kadarthī kṛtyano raṇe 24 tatra ke cin mitho rājan samabhāṣanta bhūmipāḥ adṛṣṭapūrvaṃ saṃgrāme tad dṛṣṭvā mahad adbhutam 25 sarvasainyāni rājā ca dhṛtaraṣṭro 'tyayaṃ gataḥ duryodhanāparādhena kṣatraṃ kṛtsnā ca medinī 26 vilayaṃ samanuprāptā tac ca rājā na budhyate ity evaṃ kṣatriyās tatra bruvanty anye ca bhārata 27 sindhurājasya yatkṛtyaṃ gatasya yamasādanam tat karotu vṛthā dṛṣṭir dhārtarāṣṭro 'nupāyavit 28 tataḥ śīghrataraṃ prāyāt pāṇḍavaḥ saindhavaṃ prati nivartamāne tigmāṃśau hṛṣṭaiḥ pītodakair hayaiḥ 29 taṃ prayāntaṃ mahābāhuṃ sarvaśastrabhṛtāṃ varam nāśaknuvan vārayituṃ yodhāḥ kruddham ivāntakam 30 vidrāvya tu tataḥ sainyaṃ pāṇḍavaḥ śatrutāpanaḥ yathā mṛgagaṇān siṃhaḥ saindhavārthe vyaloḍayat 31 gāhamānas tv anīkāni tūrṇam aśvān acodayat balāka varṇān dāśārhaḥ pācajanyaṃ vyanādayat 32 kaunteyenāgrataḥ sṛṣṭā nyapatan pṛṣṭhataḥ śarāḥ tūrṇāt tūrṇataraṃ hy aśvās te 'vahan vātaraṃhasaḥ 33 vātoddhūta patākāntaṃ rathaṃ jaladanisvanam ghoraṃ kapidhvajaṃ dṛṣṭvā viṣaṇṇā rathino 'bhavan 34 divākare 'tha rajasā sarvataḥ saṃvṛte bhṛśam śarārtāś ca raṇe yodhā na kṛṣṇau śekur īkṣitum 35 tato nṛpatayaḥ kurddhāḥ parivavrur dhanaṃjayam kṣatriyā bahavaś cānye jayadrathavadhaiṣiṇam 36 apanīyatsu śalyeṣu dhiṣṭhitaṃ puruṣarṣabham duryodhanas tv agāt pārthaṃ tvaramāṇo mahāhave |