|
1
[स] सरंसन्त इव मज्जानस तावकानां भयान नृप तौ थृष्ट्वा समतिक्रान्तौ वासुथेवधनंजयौ 2 सर्वे तु परतिसंरब्धा हरीमन्तः सत्त्वचॊथिताः सदिरी बूता महात्मानः परत्यगच्छन धनंजयम 3 ये गताः पाण्डवं युथ्धे करॊधामर्षसमन्विताः ते ऽथयापि न निवर्तन्ते सिन्धवः सागराथ इव 4 असन्तस तु नयवर्तन्त वेथेभ्य इव नास्तिकाः नरकं भजमानास ते परत्यपथ्यन्त किल्बिषम 5 ताव अतीत्य रदानीकं विमुक्तौ पुरुषर्षभौ थथृशाते यदा राहॊर आस्यान मुक्तौ परभा करौ 6 मत्स्याव इव महाजालं विथार्य विगतज्वरौ तदा कृष्णाव अथृश्येतां सेना जालं विथार्य तत 7 विमुक्तौ शस्त्रसंबाधाथ थरॊणानीकात सुथुर्भिथात अथृश्येतां महात्मानौ कालसूर्याव इवॊथितौ 8 अस्त्रसंबाध निर्मुक्तौ विमुक्तौ शस्त्रसंकटात अथृश्येतां महात्मानौ शत्रुसंबाध कारिणौ 9 विमुक्तौ जवलनस्पर्शान मकरास्याज झषाव इव वयक्षॊभयेतां सेनां तौ समुथ्रं मकराव इव 10 तावकास तव पुत्राश च थरॊणानीकस्दयॊस तयॊः नैतौ तरिष्यतॊ थरॊणम इति चक्रुस तथा मतिम 11 तौ तु थृष्ट्वा वयतिक्रान्तौ थरॊणानीकं महाथ्युती नाशशंसुर महाराज सिन्धुराजस्य जीवितम 12 आशा बलवती राजन पुत्राणाम अभवत तव थरॊण हार्थिक्ययॊः कृष्णौ न मॊक्ष्येते इति परभॊ 13 ताम आशां विफलां कृत्वा निस्तीर्णौ तौ परंतपौ थरॊणानीकं महाराज भॊजानीकं च थुस्तरम 14 अद थृष्ट्वा वयतिक्रान्तौ जवलिताव इव पावकौ निराशाः सिन्धुराजस्य जीवितं नाशशंसिरे 15 मिदश च समभाषेताम अभीतौ भयवर्धनौ जयथ्रद वथे वाचस तास ताः कृष्ण धनंजयौ 16 असौ मध्ये कृतः षड्भिर धार्तराष्ट्रैर महारदैः चक्षुर्विषयसंप्राप्तॊ न नौ मॊक्ष्यति सैन्धवः 17 यथ्य अस्य समरे गॊप्ता शक्रॊ थेवगणैः सह तदाप्य एनं हनिष्याव इति कृष्णाव अभाषताम 18 इति कृष्णौ महाबाहू मिदः कदयतां तथा सिन्धुराजम अवेक्षन्तौ तत पुत्रास तव शुश्रुवुः 19 अतीत्य मरु धन्वेव परयान्तौ तृषितौ गजौ पीत्वा वारि समाश्वस्तौ तदैवास्ताम अरिंथमौ 20 वयाघ्रसिंहगजाकीर्णान अतिक्रम्येव पर्वतान अथृश्येतां महाबाहू यदा मृत्युजरातिगौ 21 तदा हि मुखवर्णॊ ऽयम अनयॊर इति मेनिरे तावका थृश्यमुक्तौ तौ विक्रॊशन्ति सम सर्वतः 22 थॊणाथ आशीविषाकाराज जवलिताथ इव पावकात अन्येभ्यः पार्दिवेभ्यश च भास्वन्ताव इव भास्करौ 23 तौ मुक्तौ सागरप्रख्याथ थरॊणानीकाथ अरिंथमौ अथृश्येतां मुथा युक्तौ समुत्तीर्यार्णवं यदा 24 शस्त्रौघान महतॊ मुक्तौ थरॊण हार्थिक्य रक्षितान रॊचमानाव अथृश्येताम इन्थ्राग्न्यॊः सथृशौ रणे 25 उथ्भिन्न रुधिरौ कृष्णौ भारथ्वाजस्य सायकैः शितैश चितौ वयरॊचेतां कर्णिकारैर इवाचलौ 26 थरॊण गराहह्रथान मुक्तौ शक्त्याशीविषसंकटात अयः शरॊग्रम अकरॊत कषत्रिय परवराम्भसः 27 जयाघॊषतलनिर्ह्राथाथ गथा निस्त्रिंशविथ्युतः थरॊणास्त्र मेघान निर्मुक्तौ सूर्येन्थू तिमिराथ इव 28 बाहुभ्याम इव संतीर्णौ सिन्धुषष्ठाः समुथ्रगाः तपान्ते सरितः पूर्णा महाग्राहसमाकुलाः 29 इति कृष्णा महेष्वासौ यशसा लॊकविश्रुतौ सर्वभूतान्य अमन्यन्त थरॊणास्त्र बलविस्मयात 30 जयथ्रदं समीपस्दम अवेक्षन्तौ जिघांसया रुरुं निपाने लिप्सन्तौ वयाघ्रवत ताव अतिष्ठताम 31 यदा हि मुखवर्णॊ ऽयम अनयॊर इति मेनिरे तव यॊधा महाराज हतम एव जयथ्रदम 32 लॊहिताक्षौ महाबाहू संयत्तौ कृष्ण पाण्डवौ सिन्धुराजम अभिप्रेक्ष्य हृष्टौ वयनथतां मुहुः 33 शौरेर अभीशु हस्तस्य पार्दस्य च धनुष्मतः तयॊर आसीत परतिभ्राजः सूर्यपावकयॊर इव 34 हर्ष एव तयॊर आसीथ थरॊणानीक परमुक्तयॊः समीपे सैन्धवं थृष्ट्वा शयेनयॊर आमिषं यदा 35 तौ तु सैन्धवम आलॊक्य वर्तमानम इवान्तिके सहसा पेततुः करुथ्धौ कषिप्रं शयेनाव इवामिषे 36 तौ तु थृष्ट्वा वयतिक्रान्तौ हृषीकेश धनंजयौ सिन्धुराजस्य रक्षार्दं पराक्रान्तः सुतस तव 37 थरॊणेनाबथ्ध कवचॊ राजा थुर्यॊधनस तथा ययाव एकरदेनाजौ हयसंस्कारवित परभॊ 38 कृष्ण पार्दौ महेष्वासौ वयतिक्रम्याद ते सुतः अग्रतः पुण्डरीकाक्षं परतीयाय नराधिप 39 ततः सर्वेषु सैन्येषु वाथित्राणि परहृष्टवत परावाथ्यन समतिक्रान्ते तव पुत्रे धनंजयम 40 सिंहनाथ रवाश चासञ शङ्खथुन्थुभिमिश्रिताः थृष्ट्वा थुर्यॊधनं तत्र कृष्णयॊः परमुखे सदितम 41 ये च ते सिन्धुराजस्य गॊप्तारः पावकॊपमाः ते परहृष्यन्त समरे थृष्ट्वा पुत्रं तवाभिभॊ 42 थृष्ट्वा थुर्यॊधनं कृष्णस तव अतिक्रान्तं सहानुगम अब्रवीथ अर्जुनं राजन पराप्तकालम इथं वचः |
1
[s] sraṃsanta iva majjānas tāvakānāṃ bhayān nṛpa tau dṛṣṭvā samatikrāntau vāsudevadhanaṃjayau 2 sarve tu pratisaṃrabdhā hrīmantaḥ sattvacoditāḥ sthirī būtā mahātmānaḥ pratyagacchan dhanaṃjayam 3 ye gatāḥ pāṇḍavaṃ yuddhe krodhāmarṣasamanvitāḥ te 'dyāpi na nivartante sindhavaḥ sāgarād iva 4 asantas tu nyavartanta vedebhya iva nāstikāḥ narakaṃ bhajamānās te pratyapadyanta kilbiṣam 5 tāv atītya rathānīkaṃ vimuktau puruṣarṣabhau dadṛśāte yathā rāhor āsyān muktau prabhā karau 6 matsyāv iva mahājālaṃ vidārya vigatajvarau tathā kṛṣṇāv adṛśyetāṃ senā jālaṃ vidārya tat 7 vimuktau śastrasaṃbādhād droṇānīkāt sudurbhidāt adṛśyetāṃ mahātmānau kālasūryāv ivoditau 8 astrasaṃbādha nirmuktau vimuktau śastrasaṃkaṭāt adṛśyetāṃ mahātmānau śatrusaṃbādha kāriṇau 9 vimuktau jvalanasparśān makarāsyāj jhaṣāv iva vyakṣobhayetāṃ senāṃ tau samudraṃ makarāv iva 10 tāvakās tava putrāś ca droṇānīkasthayos tayoḥ naitau tariṣyato droṇam iti cakrus tadā matim 11 tau tu dṛṣṭvā vyatikrāntau droṇānīkaṃ mahādyutī nāśaśaṃsur mahārāja sindhurājasya jīvitam 12 āśā balavatī rājan putrāṇām abhavat tava droṇa hārdikyayoḥ kṛṣṇau na mokṣyete iti prabho 13 tām āśāṃ viphalāṃ kṛtvā nistīrṇau tau paraṃtapau droṇānīkaṃ mahārāja bhojānīkaṃ ca dustaram 14 atha dṛṣṭvā vyatikrāntau jvalitāv iva pāvakau nirāśāḥ sindhurājasya jīvitaṃ nāśaśaṃsire 15 mithaś ca samabhāṣetām abhītau bhayavardhanau jayadratha vade vācas tās tāḥ kṛṣṇa dhanaṃjayau 16 asau madhye kṛtaḥ ṣaḍbhir dhārtarāṣṭrair mahārathaiḥ cakṣurviṣayasaṃprāpto na nau mokṣyati saindhavaḥ 17 yady asya samare goptā śakro devagaṇaiḥ saha tathāpy enaṃ haniṣyāva iti kṛṣṇāv abhāṣatām 18 iti kṛṣṇau mahābāhū mithaḥ kathayatāṃ tadā sindhurājam avekṣantau tat putrās tava śuśruvuḥ 19 atītya maru dhanveva prayāntau tṛṣitau gajau pītvā vāri samāśvastau tathaivāstām ariṃdamau 20 vyāghrasiṃhagajākīrṇān atikramyeva parvatān adṛśyetāṃ mahābāhū yathā mṛtyujarātigau 21 tathā hi mukhavarṇo 'yam anayor iti menire tāvakā dṛśyamuktau tau vikrośanti sma sarvataḥ 22 doṇād āśīviṣākārāj jvalitād iva pāvakāt anyebhyaḥ pārthivebhyaś ca bhāsvantāv iva bhāskarau 23 tau muktau sāgaraprakhyād droṇānīkād ariṃdamau adṛśyetāṃ mudā yuktau samuttīryārṇavaṃ yathā 24 śastraughān mahato muktau droṇa hārdikya rakṣitān rocamānāv adṛśyetām indrāgnyoḥ sadṛśau raṇe 25 udbhinna rudhirau kṛṣṇau bhāradvājasya sāyakaiḥ śitaiś citau vyarocetāṃ karṇikārair ivācalau 26 droṇa grāhahradān muktau śaktyāśīviṣasaṃkaṭāt ayaḥ śarogram akarot kṣatriya pravarāmbhasaḥ 27 jyāghoṣatalanirhrādād gadā nistriṃśavidyutaḥ droṇāstra meghān nirmuktau sūryendū timirād iva 28 bāhubhyām iva saṃtīrṇau sindhuṣaṣṭhāḥ samudragāḥ tapānte saritaḥ pūrṇā mahāgrāhasamākulāḥ 29 iti kṛṣṇā maheṣvāsau yaśasā lokaviśrutau sarvabhūtāny amanyanta droṇāstra balavismayāt 30 jayadrathaṃ samīpastham avekṣantau jighāṃsayā ruruṃ nipāne lipsantau vyāghravat tāv atiṣṭhatām 31 yathā hi mukhavarṇo 'yam anayor iti menire tava yodhā mahārāja hatam eva jayadratham 32 lohitākṣau mahābāhū saṃyattau kṛṣṇa pāṇḍavau sindhurājam abhiprekṣya hṛṣṭau vyanadatāṃ muhuḥ 33 śaurer abhīśu hastasya pārthasya ca dhanuṣmataḥ tayor āsīt pratibhrājaḥ sūryapāvakayor iva 34 harṣa eva tayor āsīd droṇānīka pramuktayoḥ samīpe saindhavaṃ dṛṣṭvā śyenayor āmiṣaṃ yathā 35 tau tu saindhavam ālokya vartamānam ivāntike sahasā petatuḥ kruddhau kṣipraṃ śyenāv ivāmiṣe 36 tau tu dṛṣṭvā vyatikrāntau hṛṣīkeśa dhanaṃjayau sindhurājasya rakṣārthaṃ parākrāntaḥ sutas tava 37 droṇenābaddha kavaco rājā duryodhanas tadā yayāv ekarathenājau hayasaṃskāravit prabho 38 kṛṣṇa pārthau maheṣvāsau vyatikramyātha te sutaḥ agrataḥ puṇḍarīkākṣaṃ pratīyāya narādhipa 39 tataḥ sarveṣu sainyeṣu vāditrāṇi prahṛṣṭavat prāvādyan samatikrānte tava putre dhanaṃjayam 40 siṃhanāda ravāś cāsañ śaṅkhadundubhimiśritāḥ dṛṣṭvā duryodhanaṃ tatra kṛṣṇayoḥ pramukhe sthitam 41 ye ca te sindhurājasya goptāraḥ pāvakopamāḥ te prahṛṣyanta samare dṛṣṭvā putraṃ tavābhibho 42 dṛṣṭvā duryodhanaṃ kṛṣṇas tv atikrāntaṃ sahānugam abravīd arjunaṃ rājan prāptakālam idaṃ vacaḥ |