|
1
[वासु] सुयॊधनम अतिक्रान्तम एनं पश्य धनंजय आपथ गतम इमं मन्ये नास्त्य अस्य सथृशॊ रदः 2 थूरपाती महेष्वासः कृतास्त्रॊ युथ्धथुर्मथः थृढास्त्रश चित्रयॊधी च धार्तराष्ट्रॊ महाबलः 3 अत्यन्तसुखसंवृथ्थॊ मानितश च महारदैः कृती च सततं पार्द नित्यं थवेष्टि च पाण्डवान 4 तेन युथ्धम अहं मन्ये पराप्तकालं तवानघ अत्र वॊ थयूतम आयातं विजयायेतराय वा 5 अत्र करॊधविषं पार्द विमुञ्च चिरसंभृतम एष मूलम अनर्दानां पाण्डवानां महारदः 6 सॊ ऽयं पराप्तस तवाक्षेपं पश्य साफल्यम आत्मनः कदं हि राजा राज्यार्दी तवया गच्छेत संयुगम 7 थिष्ट्या तव इथानीं संप्राप्त एष ते बाणगॊचरम स यदा जीवितं जह्यात तदा कुरु धनंजय 8 ऐश्वर्यमथसंमूढॊ नैष थुःखम उपेयिवान न च ते संयुगे वीर्यं जानाति पुरुषर्षभ 9 तवां हि लॊकास तरयः पार्द स सुरासुरमानुषाः नॊत्सहन्ते रणे जेतुं किम उतैकः सुयॊधनः 10 स थिष्ट्या समनुप्राप्तस तव पार्दरदान्तिकम जह्य एनं वै महाबाहॊ यदा वृत्रं पुरंथरः 11 एष हय अनर्दे सततं पराक्रान्तस तवानघ निकृत्या धर्मराजं च थयूते वञ्चितवान अयम 12 बहूनि सुनृशंसानि कृतान्य एतेन मानथ युष्मासु पापमतिना अपापेष्व एव नित्यथा 13 तम अनार्यं सथा कषुथ्रं पुरुषं कामचारिणम आर्यां युथ्धे मतिं कृत्वा जहि पार्दाविचारयन 14 निकृत्या राज्यहरणं वनवासं च पाण्डव परिक्लेशं च कृष्णाया हृथि कृत्वा पराक्रम 15 थिष्ट्यैष तव बाणानां गॊचरे परिवर्तते परतिघाताय कार्यस्य थिष्ट्या च यतते ऽगरतः 16 थिष्ट्या जानाति संग्रामे यॊथ्धव्यं हि तवया सह थिष्ट्या च सफलाः पार्द सर्वे कामा हि कामिताः 17 तस्माज जहि रणे पार्द धार्तराष्ट्रं कुलाधमम यदेन्थ्रेण हतः पूर्वं जम्भॊ थेवासुरे मृधे 18 अस्मिन हते तवया सैन्यम अनादं भिथ्यताम इथम वैरस्यास्यास तव अवभृदॊ मूलं छिन्धि थुरात्मनाम 19 [स] तं तदेत्य अब्रवीत पार्दः कृत्यरूपम इथं मम सर्वम अन्यथ अनाथृत्य गच्छ यत्र सुयॊधनः 20 येनैतथ थीर्घकालं नॊ भुक्तं राज्यम अकण्टकम अप्य अस्य युधि विक्रम्य छिन्थ्यां मूर्धानम आहवे 21 अपि तस्या अनर्हायाः परिक्लेशस्य माधव कृष्णायाः शक्नुयां गन्तुं पथं केशप्रधर्षणे 22 इत्य एवं वाथिनौ हृष्टौ हृष्णौ शवेतान हयॊत्तमान परेषयाम आसतुः संख्ये परेप्सन्तौ तं नराधिपम 23 तयॊः समीपं संप्राप्य पुत्रस ते भरतर्षभ न चकार भयं पराप्ते भये महति मारिष 24 तथ अस्य कषत्रियास तत्र सर्व एवाभ्यपूजयन यथ अर्जुन हृषीकेशौ परत्युथ्यातॊ ऽविचारयन 25 ततः सर्वस्य सैन्यस्य तावकस्य विशां पते महान नाथॊ हय अभूत तत्र थृष्ट्वा राजानम आहवे 26 तस्मिञ जनसमुन्नाथे परवृत्ते भैरवे सति कथर्दी कृत्यते पुत्रः परत्यमित्रम अवारयत 27 आवारितस तु कौन्तेयस तव पुत्रेण धन्विना संरम्भम अगमथ भूयः स च तस्मिन परंतपः 28 तौ थृष्ट्वा परतिसंरब्धौ थुर्यॊधन धनंजयौ अभ्यवैक्षन्त राजानॊ भीमरूपाः समन्ततः 29 थृष्ट्वा तु पार्दं संरब्धं वासुथेवं च मारिष परहसन्न इव पुत्रस ते यॊथ्धुकामः समाह्वयत 30 ततः परहृष्टॊ थाशार्हः पाण्डवश च धनंजयः वयाक्रॊशेतां महानाथं थध्मतुश चाम्बुजॊत्तमौ 31 तौ हृष्टरूपौ संप्रेक्ष्य कौरवेयाश च सर्वशः निराशाः समपथ्यन्त पुत्रस्य तव जीविते 32 शॊकम ईयुः परं चैव कुरवः सर्व एव ते अमन्यन्त च पुत्रं ते वैश्वानर मुखे हुतम 33 तदा तु थृष्ट्वा यॊधास ते परहृष्टौ कृष्ण पाण्डवौ हतॊ राजा हतॊ राजेत्य ऊचुर एवं भयार्थिताः 34 जनस्य संनिनाथं तु शरुत्वा थुर्यॊधनॊ ऽबरवीत वयेतु वॊ भीर अहं कृष्णौ परेषयिष्यामि मृत्यवे 35 इत्य उक्त्वा सैनिकान सर्वाञ जयापेक्षी नराधिपः पार्दम आभाष्य संरम्भाथ इथं वचनम अब्रवीत 36 पार्द यच छिक्षितं ते ऽसत्रं थिव्यं मानुषम एव च तथ थर्शय मयि कषिप्रं यथि जातॊ ऽसि पाण्डुना 37 यथ बलं तव वीर्यं च केशवस्य तदैव च तत कुरुष्व मयि कषिप्रं पश्यामस तव पौरुषम 38 अस्मत परॊक्षं कर्माणि परवथन्ति कृतानि ते सवामिसत्कारयुक्तानि यानि तानीह थर्शय |
1
[vāsu] suyodhanam atikrāntam enaṃ paśya dhanaṃjaya āpad gatam imaṃ manye nāsty asya sadṛśo rathaḥ 2 dūrapātī maheṣvāsaḥ kṛtāstro yuddhadurmadaḥ dṛḍhāstraś citrayodhī ca dhārtarāṣṭro mahābalaḥ 3 atyantasukhasaṃvṛddo mānitaś ca mahārathaiḥ kṛtī ca satataṃ pārtha nityaṃ dveṣṭi ca pāṇḍavān 4 tena yuddham ahaṃ manye prāptakālaṃ tavānagha atra vo dyūtam āyātaṃ vijayāyetarāya vā 5 atra krodhaviṣaṃ pārtha vimuñca cirasaṃbhṛtam eṣa mūlam anarthānāṃ pāṇḍavānāṃ mahārathaḥ 6 so 'yaṃ prāptas tavākṣepaṃ paśya sāphalyam ātmanaḥ kathaṃ hi rājā rājyārthī tvayā gaccheta saṃyugam 7 diṣṭyā tv idānīṃ saṃprāpta eṣa te bāṇagocaram sa yathā jīvitaṃ jahyāt tathā kuru dhanaṃjaya 8 aiśvaryamadasaṃmūḍho naiṣa duḥkham upeyivān na ca te saṃyuge vīryaṃ jānāti puruṣarṣabha 9 tvāṃ hi lokās trayaḥ pārtha sa surāsuramānuṣāḥ notsahante raṇe jetuṃ kim utaikaḥ suyodhanaḥ 10 sa diṣṭyā samanuprāptas tava pārtharathāntikam jahy enaṃ vai mahābāho yathā vṛtraṃ puraṃdaraḥ 11 eṣa hy anarthe satataṃ parākrāntas tavānagha nikṛtyā dharmarājaṃ ca dyūte vañcitavān ayam 12 bahūni sunṛśaṃsāni kṛtāny etena mānada yuṣmāsu pāpamatinā apāpeṣv eva nityadā 13 tam anāryaṃ sadā kṣudraṃ puruṣaṃ kāmacāriṇam āryāṃ yuddhe matiṃ kṛtvā jahi pārthāvicārayan 14 nikṛtyā rājyaharaṇaṃ vanavāsaṃ ca pāṇḍava parikleśaṃ ca kṛṣṇāyā hṛdi kṛtvā parākrama 15 diṣṭyaiṣa tava bāṇānāṃ gocare parivartate pratighātāya kāryasya diṣṭyā ca yatate 'grataḥ 16 diṣṭyā jānāti saṃgrāme yoddhavyaṃ hi tvayā saha diṣṭyā ca saphalāḥ pārtha sarve kāmā hi kāmitāḥ 17 tasmāj jahi raṇe pārtha dhārtarāṣṭraṃ kulādhamam yathendreṇa hataḥ pūrvaṃ jambho devāsure mṛdhe 18 asmin hate tvayā sainyam anāthaṃ bhidyatām idam vairasyāsyās tv avabhṛtho mūlaṃ chindhi durātmanām 19 [s] taṃ tathety abravīt pārthaḥ kṛtyarūpam idaṃ mama sarvam anyad anādṛtya gaccha yatra suyodhanaḥ 20 yenaitad dīrghakālaṃ no bhuktaṃ rājyam akaṇṭakam apy asya yudhi vikramya chindyāṃ mūrdhānam āhave 21 api tasyā anarhāyāḥ parikleśasya mādhava kṛṣṇāyāḥ śaknuyāṃ gantuṃ padaṃ keśapradharṣaṇe 22 ity evaṃ vādinau hṛṣṭau hṛṣṇau śvetān hayottamān preṣayām āsatuḥ saṃkhye prepsantau taṃ narādhipam 23 tayoḥ samīpaṃ saṃprāpya putras te bharatarṣabha na cakāra bhayaṃ prāpte bhaye mahati māriṣa 24 tad asya kṣatriyās tatra sarva evābhyapūjayan yad arjuna hṛṣīkeśau pratyudyāto 'vicārayan 25 tataḥ sarvasya sainyasya tāvakasya viśāṃ pate mahān nādo hy abhūt tatra dṛṣṭvā rājānam āhave 26 tasmiñ janasamunnāde pravṛtte bhairave sati kadarthī kṛtyate putraḥ pratyamitram avārayat 27 āvāritas tu kaunteyas tava putreṇa dhanvinā saṃrambham agamad bhūyaḥ sa ca tasmin paraṃtapaḥ 28 tau dṛṣṭvā pratisaṃrabdhau duryodhana dhanaṃjayau abhyavaikṣanta rājāno bhīmarūpāḥ samantataḥ 29 dṛṣṭvā tu pārthaṃ saṃrabdhaṃ vāsudevaṃ ca māriṣa prahasann iva putras te yoddhukāmaḥ samāhvayat 30 tataḥ prahṛṣṭo dāśārhaḥ pāṇḍavaś ca dhanaṃjayaḥ vyākrośetāṃ mahānādaṃ dadhmatuś cāmbujottamau 31 tau hṛṣṭarūpau saṃprekṣya kauraveyāś ca sarvaśaḥ nirāśāḥ samapadyanta putrasya tava jīvite 32 śokam īyuḥ paraṃ caiva kuravaḥ sarva eva te amanyanta ca putraṃ te vaiśvānara mukhe hutam 33 tathā tu dṛṣṭvā yodhās te prahṛṣṭau kṛṣṇa pāṇḍavau hato rājā hato rājety ūcur evaṃ bhayārditāḥ 34 janasya saṃninādaṃ tu śrutvā duryodhano 'bravīt vyetu vo bhīr ahaṃ kṛṣṇau preṣayiṣyāmi mṛtyave 35 ity uktvā sainikān sarvāñ jayāpekṣī narādhipaḥ pārtham ābhāṣya saṃrambhād idaṃ vacanam abravīt 36 pārtha yac chikṣitaṃ te 'straṃ divyaṃ mānuṣam eva ca tad darśaya mayi kṣipraṃ yadi jāto 'si pāṇḍunā 37 yad balaṃ tava vīryaṃ ca keśavasya tathaiva ca tat kuruṣva mayi kṣipraṃ paśyāmas tava pauruṣam 38 asmat parokṣaṃ karmāṇi pravadanti kṛtāni te svāmisatkārayuktāni yāni tānīha darśaya |