|
1
[स] अलम्बुसं तदा युथ्धे विचरन्तम अभीतवत हैडिम्बः परययौ तूर्णं विव्याध च शितैः शरैः 2 तयॊः परतिभयं युथ्धम आसीथ राक्षससिंहयॊः कुर्वतॊर विविधा मायाः शक्रशम्बरयॊर इव 3 अलम्बुसॊ भृशं करुथ्धॊ घटॊत्कचम अताडयत घटॊत्कचस तु विंशत्या नाराचानां सतनान्तरे अलम्बुसम अदॊ विथ्ध्वा सिंहा वथ वयनथन मुहुः 4 तदैवालम्बुसॊ राजन हैडिम्बं युथ्धथुर्मथम विथ्ध्वा विथ्ध्वानथथ धृष्टः पूरयन खं समन्ततः 5 तदा तौ भृशसंक्रुथ्धौ राक्षसेन्थ्रौ महाबलौ निर्विशेषम अयुध्येतां मायाभिर इतरेतरम 6 माया शतसृजौ थृप्तौ मॊहयन्तौ परस्परम मायायुथ्धे सुकुशलौ मायायुथ्धम अयुध्यताम 7 यां यां घटॊत्कचॊ युथ्धे मायां थर्शयते नृप तां ताम अलम्बुसॊ राजन माययैव निजघ्निवान 8 तं तदा युध्यमानं तु मायायुथ्धविशारथम अलम्बुसं राक्षसेन्थ्रं थृष्ट्वाक्रुध्यन्त पाण्डवाः 9 त एनं भृशसंक्रुथ्धाः सर्वतः परवरा रदैः अभ्यथ्रवन्त संक्रुथ्धा भीमसेनाथयॊ नृप 10 त एनं कॊष्ठकी कृत्यरदवंशेन मारिष सर्वतॊ वयकिरन बाणैर उल्काभिर इव कुञ्जरम 11 स तेषाम अस्त्रवेगं तं परतिहत्यास्त्र मायया तस्माथ रदव्रजान मुक्तॊ वनथाहाथ इव थविपः 12 स विस्फार्य धनुर घॊरम इन्थ्राशनिसमस्वनम मारुतिं पञ्चविंशत्या भैमसेनिं च पञ्चभिः युधिष्ठिरं तरिभिर विथ्ध्वा सहथेवं च सप्तभिः 13 नकुलं च तरिसप्तत्या थरुपथेयांश च मारिष पञ्चभिः पञ्चभिर विथ्ध्वा घॊरं नाथं ननाथ ह 14 तं भीमसेनॊ नवभिः सहथेवश च पञ्चभिः युधिष्ठिरः शतेनैव राक्षसं परत्यविध्यत नकुलश च चतुःषष्ट्या थरौपथेयास तरिभिस तरिभिः 15 हैडिम्बॊ राक्षसं विथ्ध्वा युथ्धे पञ्चाशता शरैः पुनर विव्याध सप्तत्या ननाथ च महाबलः 16 सॊऽअतिविथ्धॊ महेष्वासः सर्वतस तैर महारदैः परतिविव्याध तान सर्वान पञ्चभिः पञ्चभिः शरैः 17 तं करुथ्धं राक्षसं युथ्धे परतिक्रुथ्धस तु राक्षसः हैडिम्बॊ भरतश्रेष्ठ शरैर विव्याध सप्तभिः 18 सॊ तिविथ्धॊ बलवता राक्षसेन्थ्रॊ महाबलः वयसृजत सायकांस तूर्णं सवर्णपुङ्खाञ शिलाशितान 19 ते शरा नतपर्वाणॊ विविशू राक्षसं तथा रुषिताः पन्नगा यथ्वथ गिरिम उग्रा महाबलाः 20 ततस ते पाण्डवा राजन समन्तान निशिताञ शरान परेषयाम आसुर उथ्विग्ना हैडिम्बश च घटॊत्कचः 21 स वध्यमानः समरे पाडवैर जितकाशिभिः थग्धाथ्रिकूटशृङ्गाभं भिन्नाञ्जनचयॊपमम 22 समुत्क्षिप्य च बाहुभ्याम आविध्य च पुनः पुनः निष्पिपेष कषितौ कषिप्रं पूर्णकुम्भम इवाश्मनि 23 बललाघव संपन्नः संपन्नॊ विरमेण च भैमसेनी रणे करुथ्ध सर्वसैन्यान्य अभीषयत 24 स विस्फुटित सर्वाङ्गश चूर्णितास्दि विभूषणः घटॊत्कचेन वीरेण हतः सालकटङ्कटह 25 ततः सुमनसः पार्दा हते तस्मिन निशाचरे चुक्रुशुः सिंहनाथांश च वासांस्य आथुधुवुश च ह 26 तावकाश च हतं थृष्ट्वा राक्षसेन्थ्रं महाबलम अलम्बुसं भीमरूपं विशीर्णम इव पर्वतम हाहाकारम अकुर्वन्त सैन्यानि भरतर्षभ 27 जनाश च तथ थथृशिरे रक्षः कौतूहलान्विताः यथृच्छया निपतितं भूमाव अङ्गारकं यदा 28 घटॊत्कचस तु तथ धत्वा रक्षॊबलवतां वरम मुमॊच बलवन नाथं बलं हत्वेव वासवः 29 स पूज्यमानः पितृभिः स बान्हवैर; घटॊत्कचः कर्णमि थुष्करे कृते रिपुं निहत्याभिननन्थ वै तथा; अलम्बुसं पक्वम अलम्बुसं यदा 30 ततॊ निनाथः सुमहान समुत्दितः; स शङ्खनानाविध बाणघॊषवान निशम्य तं परत्यनथंस तु कौरवास; ततॊ धवनिर भुवनम अदास्पृशथ भृशम |
1
[s] alambusaṃ tathā yuddhe vicarantam abhītavat haiḍimbaḥ prayayau tūrṇaṃ vivyādha ca śitaiḥ śaraiḥ 2 tayoḥ pratibhayaṃ yuddham āsīd rākṣasasiṃhayoḥ kurvator vividhā māyāḥ śakraśambarayor iva 3 alambuso bhṛśaṃ kruddho ghaṭotkacam atāḍayat ghaṭotkacas tu viṃśatyā nārācānāṃ stanāntare alambusam atho viddhvā siṃhā vad vyanadan muhuḥ 4 tathaivālambuso rājan haiḍimbaṃ yuddhadurmadam viddhvā viddhvānadad dhṛṣṭaḥ pūrayan khaṃ samantataḥ 5 tathā tau bhṛśasaṃkruddhau rākṣasendrau mahābalau nirviśeṣam ayudhyetāṃ māyābhir itaretaram 6 māyā śatasṛjau dṛptau mohayantau parasparam māyāyuddhe sukuśalau māyāyuddham ayudhyatām 7 yāṃ yāṃ ghaṭotkaco yuddhe māyāṃ darśayate nṛpa tāṃ tām alambuso rājan māyayaiva nijaghnivān 8 taṃ tathā yudhyamānaṃ tu māyāyuddhaviśāradam alambusaṃ rākṣasendraṃ dṛṣṭvākrudhyanta pāṇḍavāḥ 9 ta enaṃ bhṛśasaṃkruddhāḥ sarvataḥ pravarā rathaiḥ abhyadravanta saṃkruddhā bhīmasenādayo nṛpa 10 ta enaṃ koṣṭhakī kṛtyarathavaṃśena māriṣa sarvato vyakiran bāṇair ulkābhir iva kuñjaram 11 sa teṣām astravegaṃ taṃ pratihatyāstra māyayā tasmād rathavrajān mukto vanadāhād iva dvipaḥ 12 sa visphārya dhanur ghoram indrāśanisamasvanam mārutiṃ pañcaviṃśatyā bhaimaseniṃ ca pañcabhiḥ yudhiṣṭhiraṃ tribhir viddhvā sahadevaṃ ca saptabhiḥ 13 nakulaṃ ca trisaptatyā drupadeyāṃś ca māriṣa pañcabhiḥ pañcabhir viddhvā ghoraṃ nādaṃ nanāda ha 14 taṃ bhīmaseno navabhiḥ sahadevaś ca pañcabhiḥ yudhiṣṭhiraḥ śatenaiva rākṣasaṃ pratyavidhyata nakulaś ca catuḥṣaṣṭyā draupadeyās tribhis tribhiḥ 15 haiḍimbo rākṣasaṃ viddhvā yuddhe pañcāśatā śaraiḥ punar vivyādha saptatyā nanāda ca mahābalaḥ 16 so'atividdho maheṣvāsaḥ sarvatas tair mahārathaiḥ prativivyādha tān sarvān pañcabhiḥ pañcabhiḥ śaraiḥ 17 taṃ kruddhaṃ rākṣasaṃ yuddhe pratikruddhas tu rākṣasaḥ haiḍimbo bharataśreṣṭha śarair vivyādha saptabhiḥ 18 so tividdho balavatā rākṣasendro mahābalaḥ vyasṛjat sāyakāṃs tūrṇaṃ svarṇapuṅkhāñ śilāśitān 19 te śarā nataparvāṇo viviśū rākṣasaṃ tadā ruṣitāḥ pannagā yadvad girim ugrā mahābalāḥ 20 tatas te pāṇḍavā rājan samantān niśitāñ śarān preṣayām āsur udvignā haiḍimbaś ca ghaṭotkacaḥ 21 sa vadhyamānaḥ samare pāḍavair jitakāśibhiḥ dagdhādrikūṭaśṛṅgābhaṃ bhinnāñjanacayopamam 22 samutkṣipya ca bāhubhyām āvidhya ca punaḥ punaḥ niṣpipeṣa kṣitau kṣipraṃ pūrṇakumbham ivāśmani 23 balalāghava saṃpannaḥ saṃpanno virameṇa ca bhaimasenī raṇe kruddha sarvasainyāny abhīṣayat 24 sa visphuṭita sarvāṅgaś cūrṇitāsthi vibhūṣaṇaḥ ghaṭotkacena vīreṇa hataḥ sālakaṭaṅkaṭah 25 tataḥ sumanasaḥ pārthā hate tasmin niśācare cukruśuḥ siṃhanādāṃś ca vāsāṃsy ādudhuvuś ca ha 26 tāvakāś ca hataṃ dṛṣṭvā rākṣasendraṃ mahābalam alambusaṃ bhīmarūpaṃ viśīrṇam iva parvatam hāhākāram akurvanta sainyāni bharatarṣabha 27 janāś ca tad dadṛśire rakṣaḥ kautūhalānvitāḥ yadṛcchayā nipatitaṃ bhūmāv aṅgārakaṃ yathā 28 ghaṭotkacas tu tad dhatvā rakṣobalavatāṃ varam mumoca balavan nādaṃ balaṃ hatveva vāsavaḥ 29 sa pūjyamānaḥ pitṛbhiḥ sa bānhavair; ghaṭotkacaḥ karṇami duṣkare kṛte ripuṃ nihatyābhinananda vai tadā; alambusaṃ pakvam alambusaṃ yathā 30 tato ninādaḥ sumahān samutthitaḥ; sa śaṅkhanānāvidha bāṇaghoṣavān niśamya taṃ pratyanadaṃs tu kauravās; tato dhvanir bhuvanam athāspṛśad bhṛśam |