Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 7 Index  Previous  Next 

Book 7 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 7
Chapter 84

  1 [स]
      अलम्बुसं तदा युथ्धे विचरन्तम अभीतवत
      हैडिम्बः परययौ तूर्णं विव्याध च शितैः शरैः
  2 तयॊः परतिभयं युथ्धम आसीथ राक्षससिंहयॊः
      कुर्वतॊर विविधा मायाः शक्रशम्बरयॊर इव
  3 अलम्बुसॊ भृशं करुथ्धॊ घटॊत्कचम अताडयत
      घटॊत्कचस तु विंशत्या नाराचानां सतनान्तरे
      अलम्बुसम अदॊ विथ्ध्वा सिंहा वथ वयनथन मुहुः
  4 तदैवालम्बुसॊ राजन हैडिम्बं युथ्धथुर्मथम
      विथ्ध्वा विथ्ध्वानथथ धृष्टः पूरयन खं समन्ततः
  5 तदा तौ भृशसंक्रुथ्धौ राक्षसेन्थ्रौ महाबलौ
      निर्विशेषम अयुध्येतां मायाभिर इतरेतरम
  6 माया शतसृजौ थृप्तौ मॊहयन्तौ परस्परम
      मायायुथ्धे सुकुशलौ मायायुथ्धम अयुध्यताम
  7 यां यां घटॊत्कचॊ युथ्धे मायां थर्शयते नृप
      तां ताम अलम्बुसॊ राजन माययैव निजघ्निवान
  8 तं तदा युध्यमानं तु मायायुथ्धविशारथम
      अलम्बुसं राक्षसेन्थ्रं थृष्ट्वाक्रुध्यन्त पाण्डवाः
  9 त एनं भृशसंक्रुथ्धाः सर्वतः परवरा रदैः
      अभ्यथ्रवन्त संक्रुथ्धा भीमसेनाथयॊ नृप
  10 त एनं कॊष्ठकी कृत्यरदवंशेन मारिष
     सर्वतॊ वयकिरन बाणैर उल्काभिर इव कुञ्जरम
 11 स तेषाम अस्त्रवेगं तं परतिहत्यास्त्र मायया
     तस्माथ रदव्रजान मुक्तॊ वनथाहाथ इव थविपः
 12 स विस्फार्य धनुर घॊरम इन्थ्राशनिसमस्वनम
     मारुतिं पञ्चविंशत्या भैमसेनिं च पञ्चभिः
     युधिष्ठिरं तरिभिर विथ्ध्वा सहथेवं च सप्तभिः
 13 नकुलं च तरिसप्तत्या थरुपथेयांश च मारिष
     पञ्चभिः पञ्चभिर विथ्ध्वा घॊरं नाथं ननाथ ह
 14 तं भीमसेनॊ नवभिः सहथेवश च पञ्चभिः
     युधिष्ठिरः शतेनैव राक्षसं परत्यविध्यत
     नकुलश च चतुःषष्ट्या थरौपथेयास तरिभिस तरिभिः
 15 हैडिम्बॊ राक्षसं विथ्ध्वा युथ्धे पञ्चाशता शरैः
     पुनर विव्याध सप्तत्या ननाथ च महाबलः
 16 सॊऽअतिविथ्धॊ महेष्वासः सर्वतस तैर महारदैः
     परतिविव्याध तान सर्वान पञ्चभिः पञ्चभिः शरैः
 17 तं करुथ्धं राक्षसं युथ्धे परतिक्रुथ्धस तु राक्षसः
     हैडिम्बॊ भरतश्रेष्ठ शरैर विव्याध सप्तभिः
 18 सॊ तिविथ्धॊ बलवता राक्षसेन्थ्रॊ महाबलः
     वयसृजत सायकांस तूर्णं सवर्णपुङ्खाञ शिलाशितान
 19 ते शरा नतपर्वाणॊ विविशू राक्षसं तथा
     रुषिताः पन्नगा यथ्वथ गिरिम उग्रा महाबलाः
 20 ततस ते पाण्डवा राजन समन्तान निशिताञ शरान
     परेषयाम आसुर उथ्विग्ना हैडिम्बश च घटॊत्कचः
 21 स वध्यमानः समरे पाडवैर जितकाशिभिः
     थग्धाथ्रिकूटशृङ्गाभं भिन्नाञ्जनचयॊपमम
 22 समुत्क्षिप्य च बाहुभ्याम आविध्य च पुनः पुनः
     निष्पिपेष कषितौ कषिप्रं पूर्णकुम्भम इवाश्मनि
 23 बललाघव संपन्नः संपन्नॊ विरमेण च
     भैमसेनी रणे करुथ्ध सर्वसैन्यान्य अभीषयत
 24 स विस्फुटित सर्वाङ्गश चूर्णितास्दि विभूषणः
     घटॊत्कचेन वीरेण हतः सालकटङ्कटह
 25 ततः सुमनसः पार्दा हते तस्मिन निशाचरे
     चुक्रुशुः सिंहनाथांश च वासांस्य आथुधुवुश च ह
 26 तावकाश च हतं थृष्ट्वा राक्षसेन्थ्रं महाबलम
     अलम्बुसं भीमरूपं विशीर्णम इव पर्वतम
     हाहाकारम अकुर्वन्त सैन्यानि भरतर्षभ
 27 जनाश च तथ थथृशिरे रक्षः कौतूहलान्विताः
     यथृच्छया निपतितं भूमाव अङ्गारकं यदा
 28 घटॊत्कचस तु तथ धत्वा रक्षॊबलवतां वरम
     मुमॊच बलवन नाथं बलं हत्वेव वासवः
 29 स पूज्यमानः पितृभिः स बान्हवैर; घटॊत्कचः कर्णमि थुष्करे कृते
     रिपुं निहत्याभिननन्थ वै तथा; अलम्बुसं पक्वम अलम्बुसं यदा
 30 ततॊ निनाथः सुमहान समुत्दितः; स शङ्खनानाविध बाणघॊषवान
     निशम्य तं परत्यनथंस तु कौरवास; ततॊ धवनिर भुवनम अदास्पृशथ भृशम
  1 [s]
      alambusaṃ tathā yuddhe vicarantam abhītavat
      haiḍimbaḥ prayayau tūrṇaṃ vivyādha ca śitaiḥ śaraiḥ
  2 tayoḥ pratibhayaṃ yuddham āsīd rākṣasasiṃhayoḥ
      kurvator vividhā māyāḥ śakraśambarayor iva
  3 alambuso bhṛśaṃ kruddho ghaṭotkacam atāḍayat
      ghaṭotkacas tu viṃśatyā nārācānāṃ stanāntare
      alambusam atho viddhvā siṃhā vad vyanadan muhuḥ
  4 tathaivālambuso rājan haiḍimbaṃ yuddhadurmadam
      viddhvā viddhvānadad dhṛṣṭaḥ pūrayan khaṃ samantataḥ
  5 tathā tau bhṛśasaṃkruddhau rākṣasendrau mahābalau
      nirviśeṣam ayudhyetāṃ māyābhir itaretaram
  6 māyā śatasṛjau dṛptau mohayantau parasparam
      māyāyuddhe sukuśalau māyāyuddham ayudhyatām
  7 yāṃ yāṃ ghaṭotkaco yuddhe māyāṃ darśayate nṛpa
      tāṃ tām alambuso rājan māyayaiva nijaghnivān
  8 taṃ tathā yudhyamānaṃ tu māyāyuddhaviśāradam
      alambusaṃ rākṣasendraṃ dṛṣṭvākrudhyanta pāṇḍavāḥ
  9 ta enaṃ bhṛśasaṃkruddhāḥ sarvataḥ pravarā rathaiḥ
      abhyadravanta saṃkruddhā bhīmasenādayo nṛpa
  10 ta enaṃ koṣṭhakī kṛtyarathavaṃśena māriṣa
     sarvato vyakiran bāṇair ulkābhir iva kuñjaram
 11 sa teṣām astravegaṃ taṃ pratihatyāstra māyayā
     tasmād rathavrajān mukto vanadāhād iva dvipaḥ
 12 sa visphārya dhanur ghoram indrāśanisamasvanam
     mārutiṃ pañcaviṃśatyā bhaimaseniṃ ca pañcabhiḥ
     yudhiṣṭhiraṃ tribhir viddhvā sahadevaṃ ca saptabhiḥ
 13 nakulaṃ ca trisaptatyā drupadeyāṃś ca māriṣa
     pañcabhiḥ pañcabhir viddhvā ghoraṃ nādaṃ nanāda ha
 14 taṃ bhīmaseno navabhiḥ sahadevaś ca pañcabhiḥ
     yudhiṣṭhiraḥ śatenaiva rākṣasaṃ pratyavidhyata
     nakulaś ca catuḥṣaṣṭyā draupadeyās tribhis tribhiḥ
 15 haiḍimbo rākṣasaṃ viddhvā yuddhe pañcāśatā śaraiḥ
     punar vivyādha saptatyā nanāda ca mahābalaḥ
 16 so'atividdho maheṣvāsaḥ sarvatas tair mahārathaiḥ
     prativivyādha tān sarvān pañcabhiḥ pañcabhiḥ śaraiḥ
 17 taṃ kruddhaṃ rākṣasaṃ yuddhe pratikruddhas tu rākṣasaḥ
     haiḍimbo bharataśreṣṭha śarair vivyādha saptabhiḥ
 18 so tividdho balavatā rākṣasendro mahābalaḥ
     vyasṛjat sāyakāṃs tūrṇaṃ svarṇapuṅkhāñ śilāśitān
 19 te śarā nataparvāṇo viviśū rākṣasaṃ tadā
     ruṣitāḥ pannagā yadvad girim ugrā mahābalāḥ
 20 tatas te pāṇḍavā rājan samantān niśitāñ śarān
     preṣayām āsur udvignā haiḍimbaś ca ghaṭotkacaḥ
 21 sa vadhyamānaḥ samare pāḍavair jitakāśibhiḥ
     dagdhādrikūṭaśṛṅgābhaṃ bhinnāñjanacayopamam
 22 samutkṣipya ca bāhubhyām āvidhya ca punaḥ punaḥ
     niṣpipeṣa kṣitau kṣipraṃ pūrṇakumbham ivāśmani
 23 balalāghava saṃpannaḥ saṃpanno virameṇa ca
     bhaimasenī raṇe kruddha sarvasainyāny abhīṣayat
 24 sa visphuṭita sarvāṅgaś cūrṇitāsthi vibhūṣaṇaḥ
     ghaṭotkacena vīreṇa hataḥ sālakaṭaṅkaṭah
 25 tataḥ sumanasaḥ pārthā hate tasmin niśācare
     cukruśuḥ siṃhanādāṃś ca vāsāṃsy ādudhuvuś ca ha
 26 tāvakāś ca hataṃ dṛṣṭvā rākṣasendraṃ mahābalam
     alambusaṃ bhīmarūpaṃ viśīrṇam iva parvatam
     hāhākāram akurvanta sainyāni bharatarṣabha
 27 janāś ca tad dadṛśire rakṣaḥ kautūhalānvitāḥ
     yadṛcchayā nipatitaṃ bhūmāv aṅgārakaṃ yathā
 28 ghaṭotkacas tu tad dhatvā rakṣobalavatāṃ varam
     mumoca balavan nādaṃ balaṃ hatveva vāsavaḥ
 29 sa pūjyamānaḥ pitṛbhiḥ sa bānhavair; ghaṭotkacaḥ karṇami duṣkare kṛte
     ripuṃ nihatyābhinananda vai tadā; alambusaṃ pakvam alambusaṃ yathā
 30 tato ninādaḥ sumahān samutthitaḥ; sa śaṅkhanānāvidha bāṇaghoṣavān
     niśamya taṃ pratyanadaṃs tu kauravās; tato dhvanir bhuvanam athāspṛśad bhṛśam


Next: Chapter 85