|
1
[स] परीतियुक्तं च हृथ्यं च मधुराक्षरम एव च कालयुक्तं च चित्रं च सवतया चाभिभाषितम 2 धर्मराजस्य तथ वाक्यं निशम्य शिनिपुंगवः सात्यकिर भरतश्रेष्ठ परत्युवाच युधिष्ठिरम 3 शरुतं ते गथतॊ वाक्यं सर्वम एतन मयाच्युत नयाययुक्तं च चित्रं च फल्गुनार्दे यशः करम 4 एवंविधे तदा काले मथृशं परेक्ष्य संमतम वक्तुम अर्हसि राजेन्थ्र यदा पार्दं तदैव माम 5 न मे धनंजयस्यार्दे पराणा रक्ष्याः कदं चन तवत्प्रयुक्तः पुनर अहं किं न कुर्यां महाहवे 6 लॊकत्रयं यॊधयेयं स थेवासुरमानुषम तवत्प्रयुक्तॊ नरेन्थ्रेह किम उतैतत सुथुर्बलम 7 सुयॊधन बलं तव अथ्य यॊधयिष्ये समन्ततः विजेष्ये च रणे राजन सत्यम एतथ बरवीमि ते 8 कुशल्य अहं कुशलिनं समासाथ्य धनंजयम हते जयथ्रदे राजन पुनर एष्यामि ते ऽनतिकम 9 अवश्यं तु मया सर्वं विज्ञाप्यस तवं नराधिप वासुथेवस्य यथ वाक्यं फल्गुनस्य च धीमतः 10 थृढं तव अभिपरीतॊ ऽहम अर्जुनेन पुनः पुनः मध्ये सर्वस्य सैन्यस्य वासुथेवस्य शृण्वतः 11 अथ्य माधव राजानम अप्रमत्तॊ ऽनुपालय आर्यां युथ्धे मतिं कृत्वा यावथ धन्मि जयथ्रदम 12 तवयि वाहं महाबाहॊ परथ्युम्ने वा महारदे नृपं निक्षिप्य गच्छेयं निरपेक्षॊ जयथ्रदम 13 जानीषे हि रणे थरॊणं रभसं शरेष्ठ संमतम परतिज्ञा चापि ते नित्यं शरुता थरॊणस्य माधव 14 गरहणं धर्मराजस्य भारथ्वाजॊ ऽनुगृध्यति शक्तश चापि रणे थरॊणॊ निगृहीतुं युधिष्ठिरम 15 एवं तवयि समाधाय धर्मराजं नरॊत्तमम अहम अथ्य गमिष्यामि सैन्धवस्य वधाय हि 16 जयथ्रदम अहं हत्वा धरुवम एष्यामि माधव धर्मराजं यदा थरॊणॊ निगृह्णीयाथ रणे बलात 17 निगृहीते नरश्रेष्ठे भारथ्वाजेन माधव सैन्धवस्य वधॊ न सयान मनाप्रीतिस तदा भवेत 18 एवंगते नरश्रेष्ठ पाण्डवे सत्यवाथिनि अस्माकं गमनं वयक्तं वनं परति भवेत पुनः 19 सॊ ऽयं मम जयॊ वयक्तं वयर्द एव भविष्यति यथि थरॊणॊ रणे करुथ्धॊ निगृह्णीयाथ युधिष्ठिरम 20 स तवम अथ्य महाबाहॊ परियार्दं मम माधव जयार्दं च यशॊऽरदं च रक्ष राजानम आहवे 21 स भवान मयि निक्षेपॊ निक्षिप्तः सव्यसाचिना भारथ्वाजाथ भयं नित्यं पश्यमानेन ते परभॊ 22 तस्यापि च महाबाहॊ नित्यं पश्यति संयुगे नान्यं हि परतियॊथ्धारं रौक्मिणेयाथ ऋते परभॊ मां वापि मन्यते युथ्धे भारथ्वाजस्य धीमतः 23 सॊ ऽहं संभावनां चैताम आचार्य वचनं च तत पृष्ठतॊ नॊत्सहे कर्तुं तवां वा तयक्तुं महीपते 24 आचार्यॊ लघुहस्तत्वाथ अभेथ्यकवचावृतः उपलभ्य रणे करीडेथ यदा शकुनिना शिशुः 25 यथि कार्ष्णिर धनुष्पाणिर इह सयान मकरध्वजः तस्मै तवां विसृजेयं वै स तवां रक्षेथ यदार्जुनः 26 कुरु तवम आत्मनॊ गुप्तिं कस ते गॊप्ता गते मयि यः परतीयाथ रणे थरॊणं यावथ गच्छामि पाण्डवम 27 मा च ते भयम अथ्यास्तु राजन्न अर्जुन संभवम न स जातु महाबाहुर भारम उथ्यम्य सीथति 28 ये च सौवीरका यॊधास तदा सैन्धव पौरवाः उथीच्या थाक्षिणात्याश च ये चान्ये ऽपि महारदाः 29 ये च कर्ण मुखा राजन रदॊथाराः परकीर्तिताः एते ऽरजुनस्य करुथ्धस्य कलां नार्हन्ति षॊडशीम 30 उथ्युक्ता पृदिवी सर्वा स सुरासुरमानुषा स राक्षसगणा राजन स किंनरमहॊरगा 31 जङ्गमाः सदावरैः सार्धं नालं पार्दस्य संयुगे एवं जञात्वा महाराज वयेतु ते भीर धनंजये 32 यत्र वीरौ महेष्वासौ कृष्णौ सत्यपराक्रमौ न तत्र कर्मणॊ वयापत कदं चिथ अपि विथ्यते 33 थैवं कृतास्त्रतां यॊगम अमर्षम अपि चाहवे कृतज्ञतां थयां चैव भरातुस तवम अनुचिन्तय 34 यमि चाप्य अपयाते वै गच्छमाने ऽरजुनं परति थरॊणे चित्रास्त्रतां संख्ये राजंस तवम अनुचिन्तय 35 आचार्यॊ हि भृशं राजन निग्रहे तव गृध्यति परतिज्ञाम आत्मनॊ रक्षन सत्यां कर्तुं च भारत 36 कुरुष्वाथ्यात्मनॊ गुप्तिं कस ते गॊप्ता गते मयि यस्याहं पर्ययात पार्द गच्छेयं फल्गुनं परति 37 न हय अहं तवा महाराज अनिक्षिप्य महाहवे कव चिथ यास्यामि कौरव्य सत्यम एतथ बरवीमि ते 38 एतथ विचार्य बहुशॊ बुथ्ध्या बुथ्धिमतां वर थृष्ट्वा शरेयः परं बुथ्ध्या ततॊ राजन परशाधि माम 39 [य] एवम एतन महाबाहॊ यदा वथसि माधव न तु मे शुध्यते भावः शवेताश्वं परति मारिष 40 करिष्ये परमं यत्नम आत्मनॊ रक्षणं परति गच्छ तवं समनुज्ञातॊ यत्र यातॊ धनंजयः 41 आत्मसंरक्षणं संख्ये गमनं चार्जुनं परति विचार्यैतथ थवयं बुथ्ध्या गमनं तत्र रॊचये 42 स वम आतिष्ठ यानाय यत्र यातॊ धनंजयः ममापि रक्षणं भीमः करिष्यति महाबलः 43 पार्षतश च ससॊथर्यः पार्दिवाश च महाबलाः थरौपथेयाश च मां तात रक्षिष्यन्ति न संशयः 44 केकया भरातरः पञ्च राक्षसश च घटॊत्कचः विराटॊ थरुपथश चैव शिखण्डी च महारदः 45 धृष्टकेतुश च बलवान कुन्तिभॊजश च मारिष नकुलः सहथेवश च पाञ्चालाः सृञ्जयास तदा एते समाहितास तात रक्षिष्यन्ति न संशयः 46 न थरॊणः सह सैन्येन कृतवर्मा च संयुगे समासाथयितुं शक्तॊ न च मां धर्षयिष्यति 47 धृष्टथ्युम्नश च समरे थरॊणं करुथ्धं परंतपः वारयिष्यति विक्रम्य वेलेव मकरालयम 48 यत्र सदास्यति संग्रामे पार्षतः परवीरहा न थरॊण सैन्यं बलवत करामेत तत्र कदं चन 49 एष थरॊण विनाशाय समुत्पन्नॊ हुताशनात कवची स शरी खड्गी धन्वी च वरभूषणः 50 विश्रब्धॊ गच्छ शैनेय मा कार्षीर मयि संभ्रमम धृष्टथ्युम्नॊ रणे करुथ्धॊ थरॊणम आवारयिष्यति |
1
[s] prītiyuktaṃ ca hṛdyaṃ ca madhurākṣaram eva ca kālayuktaṃ ca citraṃ ca svatayā cābhibhāṣitam 2 dharmarājasya tad vākyaṃ niśamya śinipuṃgavaḥ sātyakir bharataśreṣṭha pratyuvāca yudhiṣṭhiram 3 śrutaṃ te gadato vākyaṃ sarvam etan mayācyuta nyāyayuktaṃ ca citraṃ ca phalgunārthe yaśaḥ karam 4 evaṃvidhe tathā kāle madṛśaṃ prekṣya saṃmatam vaktum arhasi rājendra yathā pārthaṃ tathaiva mām 5 na me dhanaṃjayasyārthe prāṇā rakṣyāḥ kathaṃ cana tvatprayuktaḥ punar ahaṃ kiṃ na kuryāṃ mahāhave 6 lokatrayaṃ yodhayeyaṃ sa devāsuramānuṣam tvatprayukto narendreha kim utaitat sudurbalam 7 suyodhana balaṃ tv adya yodhayiṣye samantataḥ vijeṣye ca raṇe rājan satyam etad bravīmi te 8 kuśaly ahaṃ kuśalinaṃ samāsādya dhanaṃjayam hate jayadrathe rājan punar eṣyāmi te 'ntikam 9 avaśyaṃ tu mayā sarvaṃ vijñāpyas tvaṃ narādhipa vāsudevasya yad vākyaṃ phalgunasya ca dhīmataḥ 10 dṛḍhaṃ tv abhiparīto 'ham arjunena punaḥ punaḥ madhye sarvasya sainyasya vāsudevasya śṛṇvataḥ 11 adya mādhava rājānam apramatto 'nupālaya āryāṃ yuddhe matiṃ kṛtvā yāvad dhanmi jayadratham 12 tvayi vāhaṃ mahābāho pradyumne vā mahārathe nṛpaṃ nikṣipya gaccheyaṃ nirapekṣo jayadratham 13 jānīṣe hi raṇe droṇaṃ rabhasaṃ śreṣṭha saṃmatam pratijñā cāpi te nityaṃ śrutā droṇasya mādhava 14 grahaṇaṃ dharmarājasya bhāradvājo 'nugṛdhyati śaktaś cāpi raṇe droṇo nigṛhītuṃ yudhiṣṭhiram 15 evaṃ tvayi samādhāya dharmarājaṃ narottamam aham adya gamiṣyāmi saindhavasya vadhāya hi 16 jayadratham ahaṃ hatvā dhruvam eṣyāmi mādhava dharmarājaṃ yathā droṇo nigṛhṇīyād raṇe balāt 17 nigṛhīte naraśreṣṭhe bhāradvājena mādhava saindhavasya vadho na syān manāprītis tathā bhavet 18 evaṃgate naraśreṣṭha pāṇḍave satyavādini asmākaṃ gamanaṃ vyaktaṃ vanaṃ prati bhavet punaḥ 19 so 'yaṃ mama jayo vyaktaṃ vyartha eva bhaviṣyati yadi droṇo raṇe kruddho nigṛhṇīyād yudhiṣṭhiram 20 sa tvam adya mahābāho priyārthaṃ mama mādhava jayārthaṃ ca yaśo'rthaṃ ca rakṣa rājānam āhave 21 sa bhavān mayi nikṣepo nikṣiptaḥ savyasācinā bhāradvājād bhayaṃ nityaṃ paśyamānena te prabho 22 tasyāpi ca mahābāho nityaṃ paśyati saṃyuge nānyaṃ hi pratiyoddhāraṃ raukmiṇeyād ṛte prabho māṃ vāpi manyate yuddhe bhāradvājasya dhīmataḥ 23 so 'haṃ saṃbhāvanāṃ caitām ācārya vacanaṃ ca tat pṛṣṭhato notsahe kartuṃ tvāṃ vā tyaktuṃ mahīpate 24 ācāryo laghuhastatvād abhedyakavacāvṛtaḥ upalabhya raṇe krīḍed yathā śakuninā śiśuḥ 25 yadi kārṣṇir dhanuṣpāṇir iha syān makaradhvajaḥ tasmai tvāṃ visṛjeyaṃ vai sa tvāṃ rakṣed yathārjunaḥ 26 kuru tvam ātmano guptiṃ kas te goptā gate mayi yaḥ pratīyād raṇe droṇaṃ yāvad gacchāmi pāṇḍavam 27 mā ca te bhayam adyāstu rājann arjuna saṃbhavam na sa jātu mahābāhur bhāram udyamya sīdati 28 ye ca sauvīrakā yodhās tathā saindhava pauravāḥ udīcyā dākṣiṇātyāś ca ye cānye 'pi mahārathāḥ 29 ye ca karṇa mukhā rājan rathodārāḥ prakīrtitāḥ ete 'rjunasya kruddhasya kalāṃ nārhanti ṣoḍaśīm 30 udyuktā pṛthivī sarvā sa surāsuramānuṣā sa rākṣasagaṇā rājan sa kiṃnaramahoragā 31 jaṅgamāḥ sthāvaraiḥ sārdhaṃ nālaṃ pārthasya saṃyuge evaṃ jñātvā mahārāja vyetu te bhīr dhanaṃjaye 32 yatra vīrau maheṣvāsau kṛṣṇau satyaparākramau na tatra karmaṇo vyāpat kathaṃ cid api vidyate 33 daivaṃ kṛtāstratāṃ yogam amarṣam api cāhave kṛtajñatāṃ dayāṃ caiva bhrātus tvam anucintaya 34 yami cāpy apayāte vai gacchamāne 'rjunaṃ prati droṇe citrāstratāṃ saṃkhye rājaṃs tvam anucintaya 35 ācāryo hi bhṛśaṃ rājan nigrahe tava gṛdhyati pratijñām ātmano rakṣan satyāṃ kartuṃ ca bhārata 36 kuruṣvādyātmano guptiṃ kas te goptā gate mayi yasyāhaṃ paryayāt pārtha gaccheyaṃ phalgunaṃ prati 37 na hy ahaṃ tvā mahārāja anikṣipya mahāhave kva cid yāsyāmi kauravya satyam etad bravīmi te 38 etad vicārya bahuśo buddhyā buddhimatāṃ vara dṛṣṭvā śreyaḥ paraṃ buddhyā tato rājan praśādhi mām 39 [y] evam etan mahābāho yathā vadasi mādhava na tu me śudhyate bhāvaḥ śvetāśvaṃ prati māriṣa 40 kariṣye paramaṃ yatnam ātmano rakṣaṇaṃ prati gaccha tvaṃ samanujñāto yatra yāto dhanaṃjayaḥ 41 ātmasaṃrakṣaṇaṃ saṃkhye gamanaṃ cārjunaṃ prati vicāryaitad dvayaṃ buddhyā gamanaṃ tatra rocaye 42 sa vam ātiṣṭha yānāya yatra yāto dhanaṃjayaḥ mamāpi rakṣaṇaṃ bhīmaḥ kariṣyati mahābalaḥ 43 pārṣataś ca sasodaryaḥ pārthivāś ca mahābalāḥ draupadeyāś ca māṃ tāta rakṣiṣyanti na saṃśayaḥ 44 kekayā bhrātaraḥ pañca rākṣasaś ca ghaṭotkacaḥ virāṭo drupadaś caiva śikhaṇḍī ca mahārathaḥ 45 dhṛṣṭaketuś ca balavān kuntibhojaś ca māriṣa nakulaḥ sahadevaś ca pāñcālāḥ sṛñjayās tathā ete samāhitās tāta rakṣiṣyanti na saṃśayaḥ 46 na droṇaḥ saha sainyena kṛtavarmā ca saṃyuge samāsādayituṃ śakto na ca māṃ dharṣayiṣyati 47 dhṛṣṭadyumnaś ca samare droṇaṃ kruddhaṃ paraṃtapaḥ vārayiṣyati vikramya veleva makarālayam 48 yatra sthāsyati saṃgrāme pārṣataḥ paravīrahā na droṇa sainyaṃ balavat krāmet tatra kathaṃ cana 49 eṣa droṇa vināśāya samutpanno hutāśanāt kavacī sa śarī khaḍgī dhanvī ca varabhūṣaṇaḥ 50 viśrabdho gaccha śaineya mā kārṣīr mayi saṃbhramam dhṛṣṭadyumno raṇe kruddho droṇam āvārayiṣyati |