|
1
[स] तस्मिन विलुलिते सैन्ये सैन्धवायार्जुने गते सात्वते भीमसेने च पुत्रस ते थरॊणम अभ्ययात तवरन्न एकरदेनैव बहु कृत्यं विचिन्तयन 2 स रदस तव पुत्रस्य तवरया परया युतः तूर्णम अभ्यपतथ थरॊणं मनॊमारुत वेगवान 3 उवाच चैनं पुत्रस ते संरम्भाथ रक्तलॊचनः अर्जुनॊ भीमसेनश च सात्यकिश चापराजितः 4 विजित्य सर्वसैन्यानि सुमहान्ति महारदाः संप्राप्ताः सिन्धुराजस्य समीपम अरिकर्शनाः वयायच्छन्ति च तत्रापि सर्व एवापराजिताः 5 यथि तावथ रणे पार्दॊ वयतिक्रान्तॊ महारदः कदं सात्यकिभीमभ्यां वयतिक्रान्तॊ ऽसि मानथ 6 आश्चर्यभूतं लॊके ऽसमिन समुथ्रस्येव शॊषणम निर्जयं तव विप्राग्र्य सात्वतेनार्जुनेन च 7 तदैव भीमसेनेन लॊकः संवथते भृशम कदं थरॊणॊ जितः संख्ये धनुर्वेथस्य पारगः 8 नाश एव तु मे नूनं मन्थभाग्यस्य संयुगे यत्र तवां पुरुषव्याघ्रम अतिक्रान्तास तरियॊ रदाः 9 एवंगते तु कृत्ये ऽसमिन बरूहि यत ते विवक्षितम यथ गतं गतम एवेह शेषं चिन्तय मानथ 10 यत्कृत्यं सिन्धुराजस्य पराप्तकालम अनन्तरम तथ बरवीतु भवान कषिप्रं साधु तत संविधीयताम 11 [थर्न] चिन्त्यं बहु महाराज कृत्यं यत तत मे शृणु तरयॊ हि समतिक्रान्ताः पाण्डवानां महारदाः यावथ एव भयं पश्चात तावथ एषां पुरःसरम 12 तथ गरीयस्तरं मन्ये यत्र कृष्ण धनंजयौ सा पुरस्ताच च पश्चाच च गृहीता भारती चमूः 13 तत्र कृत्यम अहं मन्ये सैन्धवस्याभिरक्षणम स नॊ रक्ष्यतमस तात करुथ्धाथ भीतॊ धनंजयात 14 गतौ हि सैन्धवं वीरौ युयुधान वृकॊथरौ संप्राप्तं तथ इथं थयूतं यत तच छकुनि बुथ्धिजम 15 न सभायां जयॊ वृत्तॊ नापि तत्र पराजयः इह नॊ गलहमानानाम अथ्य तात जयाजयौ 16 यान सम तान गलहते घॊराञ शकुनिः कुरुसंसथि अक्षान संमन्यमानः स पराक शरास ते थुरासथाः 17 यत्र ते बहवस तात कुरवः पर्यवस्दिताः सेनां थुरॊथरं विथ्धि शरान अक्षान विशां पते 18 गलहं च सैन्धवं राजन्न अत्र थयूतस्य निश्चयः सैन्धवे हि महाथ्यूतं समासक्तं परैः सह 19 अत्र सर्वे महाराज तयक्त्वा जीवितम आत्मनः सैन्धवस्य रणे रक्षां विधिवत कर्तुम अर्हद तत्र नॊ गलहमानानां धरुवौ तात जयाजयौ 20 यत्र ते परमेष्वासा यत्ता रक्षन्ति सैन्धवम तत्र याहि सवयं शीघ्रं तांश च रक्षस्व रक्षिणः 21 इहैव तव अहम आसिष्ये परेषयिष्यामि चापरान निरॊत्स्यामि च पाञ्चालान सहितान पाण्डुसृञ्जयैः 22 ततॊ थुर्यॊधनः परायात तूर्णम आचार्य शासनात उथ्यम्यामानम उग्राय कर्मणे सपथानुगः 23 चक्ररक्षौ तु पाञ्चाल्यौ युधामन्यूत्तमौजसौ बाह्येन सेनाम अभ्येत्य जग्मतुः सव्यसाचिनम 24 तौ हि पूर्वं महाराज वारितौ कृतवर्मणौ परविष्टे तव अर्जुने राजंस तव सैन्यं युयुत्सया 25 ताभ्यां थुर्यॊधनः सार्धम अगच्छथ युथ्धम उत्तमम तवरितस तवरमाणाभ्यां भरातृभ्यां भारतॊ बली 26 ताव अभिथ्रवताम एनम उभाव उथ्यतकार्मुकौ महारदसमाख्यातौ कषत्रिय परवरौ युधि 27 युधामन्युस तु संक्रुथ्धः शरांस तरिंशतम आयसान वयसृजत तव पुत्रस्य तवरमाणः सतनान्तरे 28 थुर्यॊधनॊ ऽपि राजेन्थ्र पाञ्चाल्यस्यॊत्तमौजसः जघान चतुरश चाश्वान उभौ च पार्ष्णिसारदी 29 ऊतमौजा हताश्वस तु हतसूतश च संयुगे आरुरॊह रदं भरातुर युधामन्यॊर अभित्वरन 30 स रदं पराप्य तं भरातुर थुर्यॊधन हयाञ शरैः बहुभिस ताडयाम आस ते हताः परापतन भुवि 31 हयेषु पतितेष्व अस्य चिच्छेथ परमेषुणा युधामन्युर धनुः शीघ्रं शरावापं च संयुगे 32 हताश्वसूतात स रदाथ अवप्लुत्य महारदः गथाम आथाय ते पुत्रः पाञ्चाल्याव अभ्यधावत 33 तम आपतन्तं संप्रेक्ष्य करुथ्धं परपुरंजयम अवप्लुतौ रदॊपस्दाथ युधामन्यूत्तमौजसौ 34 ततः स हेमचित्रं तं सयन्थनप्रवरं गथी गथया पॊदयाम आस साश्वसूत धवजं रणे 35 हत्वा चैनं सपुत्रस ते हताश्वॊ हतसारदिः मथ्रराजरदं तूर्णम आरुरॊह परंतपः 36 पाञ्चालानां तु मुख्यौ तौ राजपुत्रौ महाबजौ रदम अन्यं समारुह्य धनंजयम अभीयतुः |
1
[s] tasmin vilulite sainye saindhavāyārjune gate sātvate bhīmasene ca putras te droṇam abhyayāt tvarann ekarathenaiva bahu kṛtyaṃ vicintayan 2 sa rathas tava putrasya tvarayā parayā yutaḥ tūrṇam abhyapatad droṇaṃ manomāruta vegavān 3 uvāca cainaṃ putras te saṃrambhād raktalocanaḥ arjuno bhīmasenaś ca sātyakiś cāparājitaḥ 4 vijitya sarvasainyāni sumahānti mahārathāḥ saṃprāptāḥ sindhurājasya samīpam arikarśanāḥ vyāyacchanti ca tatrāpi sarva evāparājitāḥ 5 yadi tāvad raṇe pārtho vyatikrānto mahārathaḥ kathaṃ sātyakibhīmabhyāṃ vyatikrānto 'si mānada 6 āścaryabhūtaṃ loke 'smin samudrasyeva śoṣaṇam nirjayaṃ tava viprāgrya sātvatenārjunena ca 7 tathaiva bhīmasenena lokaḥ saṃvadate bhṛśam kathaṃ droṇo jitaḥ saṃkhye dhanurvedasya pāragaḥ 8 nāśa eva tu me nūnaṃ mandabhāgyasya saṃyuge yatra tvāṃ puruṣavyāghram atikrāntās triyo rathāḥ 9 evaṃgate tu kṛtye 'smin brūhi yat te vivakṣitam yad gataṃ gatam eveha śeṣaṃ cintaya mānada 10 yatkṛtyaṃ sindhurājasya prāptakālam anantaram tad bravītu bhavān kṣipraṃ sādhu tat saṃvidhīyatām 11 [drn] cintyaṃ bahu mahārāja kṛtyaṃ yat tata me śṛṇu trayo hi samatikrāntāḥ pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ yāvad eva bhayaṃ paścāt tāvad eṣāṃ puraḥsaram 12 tad garīyastaraṃ manye yatra kṛṣṇa dhanaṃjayau sā purastāc ca paścāc ca gṛhītā bhāratī camūḥ 13 tatra kṛtyam ahaṃ manye saindhavasyābhirakṣaṇam sa no rakṣyatamas tāta kruddhād bhīto dhanaṃjayāt 14 gatau hi saindhavaṃ vīrau yuyudhāna vṛkodarau saṃprāptaṃ tad idaṃ dyūtaṃ yat tac chakuni buddhijam 15 na sabhāyāṃ jayo vṛtto nāpi tatra parājayaḥ iha no glahamānānām adya tāta jayājayau 16 yān sma tān glahate ghorāñ śakuniḥ kurusaṃsadi akṣān saṃmanyamānaḥ sa prāk śarās te durāsadāḥ 17 yatra te bahavas tāta kuravaḥ paryavasthitāḥ senāṃ durodaraṃ viddhi śarān akṣān viśāṃ pate 18 glahaṃ ca saindhavaṃ rājann atra dyūtasya niścayaḥ saindhave hi mahādyūtaṃ samāsaktaṃ paraiḥ saha 19 atra sarve mahārāja tyaktvā jīvitam ātmanaḥ saindhavasya raṇe rakṣāṃ vidhivat kartum arhatha tatra no glahamānānāṃ dhruvau tāta jayājayau 20 yatra te parameṣvāsā yattā rakṣanti saindhavam tatra yāhi svayaṃ śīghraṃ tāṃś ca rakṣasva rakṣiṇaḥ 21 ihaiva tv aham āsiṣye preṣayiṣyāmi cāparān nirotsyāmi ca pāñcālān sahitān pāṇḍusṛñjayaiḥ 22 tato duryodhanaḥ prāyāt tūrṇam ācārya śāsanāt udyamyāmānam ugrāya karmaṇe sapadānugaḥ 23 cakrarakṣau tu pāñcālyau yudhāmanyūttamaujasau bāhyena senām abhyetya jagmatuḥ savyasācinam 24 tau hi pūrvaṃ mahārāja vāritau kṛtavarmaṇau praviṣṭe tv arjune rājaṃs tava sainyaṃ yuyutsayā 25 tābhyāṃ duryodhanaḥ sārdham agacchad yuddham uttamam tvaritas tvaramāṇābhyāṃ bhrātṛbhyāṃ bhārato balī 26 tāv abhidravatām enam ubhāv udyatakārmukau mahārathasamākhyātau kṣatriya pravarau yudhi 27 yudhāmanyus tu saṃkruddhaḥ śarāṃs triṃśatam āyasān vyasṛjat tava putrasya tvaramāṇaḥ stanāntare 28 duryodhano 'pi rājendra pāñcālyasyottamaujasaḥ jaghāna caturaś cāśvān ubhau ca pārṣṇisārathī 29 ūtamaujā hatāśvas tu hatasūtaś ca saṃyuge āruroha rathaṃ bhrātur yudhāmanyor abhitvaran 30 sa rathaṃ prāpya taṃ bhrātur duryodhana hayāñ śaraiḥ bahubhis tāḍayām āsa te hatāḥ prāpatan bhuvi 31 hayeṣu patiteṣv asya ciccheda parameṣuṇā yudhāmanyur dhanuḥ śīghraṃ śarāvāpaṃ ca saṃyuge 32 hatāśvasūtāt sa rathād avaplutya mahārathaḥ gadām ādāya te putraḥ pāñcālyāv abhyadhāvata 33 tam āpatantaṃ saṃprekṣya kruddhaṃ parapuraṃjayam avaplutau rathopasthād yudhāmanyūttamaujasau 34 tataḥ sa hemacitraṃ taṃ syandanapravaraṃ gadī gadayā pothayām āsa sāśvasūta dhvajaṃ raṇe 35 hatvā cainaṃ saputras te hatāśvo hatasārathiḥ madrarājarathaṃ tūrṇam āruroha paraṃtapaḥ 36 pāñcālānāṃ tu mukhyau tau rājaputrau mahābajau ratham anyaṃ samāruhya dhanaṃjayam abhīyatuḥ |