|
1
[स] तथ उथीर्णगजाश्वौघं बलं तव जनाधिप पाण्डुसेनाम अभिथ्रुत्य यॊधयाम आस सर्वतः 2 पाञ्चालाः कुरवश चैव यॊधयन्तः परस्परम यम राष्ट्राय महते परलॊकाय थीक्षिताः 3 शूराः शूरैः समागम्य शरतॊमर शक्तिभिः विव्यधुः समरे तूर्णं निन्युश चैव यमक्षयम 4 रदिनां रदिभिः सार्धं रुधिरस्रावि थारुणम परावर्तत महथ युथ्धं निघ्नताम इतरेतरम 5 वारणाश च महाराज समासाथ्य परस्परम विषाणैर थारयाम आसुः संक्रुथ्धाश च महॊत्कटाः 6 हयारॊहान हरारॊहाः परासशक्तिपरश्वधैः बिभिथुस तुमुले युथ्धे परार्दयन्तॊ मयथ यशः 7 पत्तयश च महाबाहॊ शतशः शस्त्रपाणयः अन्यॊन्यम आर्थयन राजन नित्ययत्ताः पराक्रमे 8 गॊत्राणां नामधेयानां कुलानां चैव मारिष शरवणाथ धि विजानीमः पाञ्चालान कुरुभिः सह 9 अन्यॊन्यं समरे यॊधाः शरशक्तिपरश्वधैः परेषयन परलॊकाय विचरन्तॊ हय अभीतवत 10 शरैर थश थिशॊ राजंस तेषां मुक्तैः सहस्रशः न भराजन्त यदापूर्वं भास्करे ऽसतं गते ऽपि च 11 तदा परयुध्यमानेषु पाणवेयेषु निर्भयः थुर्यॊधनॊ महाराज वयवगाहत तथ बलम 12 सैन्धवस्य वधेनैव भृशं थुःखसमन्वितः मर्तव्यम इति संचिन्त्य पराविशत तु थविषथ बलम 13 नाथयन रदघॊषेण कम्पयन्न इव मेथिनीम अभ्यवर्तत पुत्रस ते पाण्डवानाम अनीकिनीम 14 स संनिपातस तुमुलस तस्य तेषां च भारत अभवत सर्वसैन्यानाम अभाव करणॊ महान 15 मंध्यं थिनगतं सूर्यं परतपन्तं गभस्तिभिः तदा तव सुतं मध्ये परतपन्तं शरॊर्मिभिः 16 न शेकुर भारतं युथ्धे पाण्डवाः समवेक्षितुम पलायने कृतॊत्साहा निर्तुसाहा थविषज जये 17 पर्यधावन्त पाञ्चाला वध्यमाना महात्मना रुक्मपुङ्खैः परसन्नाग्रैस तव पुत्रेण धन्विना अर्थ्यमानाः शरैस तूर्णं नयपतन पाण्डुसैनिकाः 18 न ताथृशं रणे कर्मकृतवन्तस तु तावकाः याथृशं कृतवान राजा पुत्रस तव विशां पते 19 पुत्रेण तव सा सेना पाण्डवी मदिता रणे नलिनी थविरथेनेव समन्तात फुल्लपङ्कजा 20 कषीणतॊयानिलार्काभ्यां हतत्विड इव पथ्मिनी बभूव पाण्डवी सेना तव पुत्रस्य तेजसा 21 पाण्डुसेनां हतां थृष्ट्वा तव पुत्रेण भारत भीमसेनपुरॊगास तु पाञ्चालाः समुपाथ्रवन 22 स भीमसेनं थशभिर मथ्री पुत्रौ तरिभिस तरिभिः विराटथ्रुपथौ षड्भिः शतेन च शिखण्डिनम 23 धृष्टथ्युम्नं च सप्तत्या धर्मपुत्रं च सप्तभिः केकयांश चैव चेथींश च बहुभिर निशितैः शरैः 24 सात्वतं पञ्चभिर विथ्ध्वा थरौपथेयांस तरिभिस तरिभिः घटॊत्कचं च समरे विथ्ध्वा सिंह इवानथत 25 शतशश चापरान यॊधान स थविपाश्वरदान रणे शरैर अवचकर्तॊग्रैः करुथ्धॊ ऽनतक इव परजाः 26 तस्य तान निघ्नतः शत्रून रुक्मपृष्ठं महथ धनुः भल्लाभ्यां पाण्डवॊ जयेष्ठस तरिधा चिच्छेथ मारिष 27 विव्याध चैनं थशभिः सम्यग अस्तैः शितैः शरैः मर्माणि भित्त्वा ते सर्वे संभग्नाः कषितिम आविशत 28 ततः परमुथिता यॊधाः परिवव्रुर युधिष्ठिरम वृत्र हत्यै यदा थेवाः परिवव्रुः पुरंथरम 29 ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा तव पुत्रस्य मारिष शरं परमथुर्वारं परेषयाम आस संयुगे स तेन भृशसंविथ्धॊ निषसाथ रदॊत्तमे 30 ततः पाञ्चाल सैन्यानां भृशम आसीथ रवॊ महान हतॊ राजेति राजेन्थ्र मुथितानां समन्ततः 31 बाणशब्थरवश चॊग्रः शुश्रुवे तत्र मारिष अद थरॊणॊ थरुतं तत्र परत्यथृश्यत संयुगे 32 हृष्टॊ थुर्यॊधनश चापि थृढम आथाय कार्मुकम तिष्ठ तिष्ठेति राजानं बरुवन पाण्डवम अभ्ययात 33 परत्युथ्ययुस तं तवरिताः पाञ्चाला राजगृथ्धिनः तान थरॊणः परतिजग्राह परीप्सन कुरुसत्तमम चण्डवातॊथ्धतान मेघान निघ्नन रश्मिमुचॊ यदा 34 ततॊ राजन महान आसीत संग्रामॊ भूरिवर्धनः तावकानां परेषां च समेतानां युयुत्सया |
1
[s] tad udīrṇagajāśvaughaṃ balaṃ tava janādhipa pāṇḍusenām abhidrutya yodhayām āsa sarvataḥ 2 pāñcālāḥ kuravaś caiva yodhayantaḥ parasparam yama rāṣṭrāya mahate paralokāya dīkṣitāḥ 3 śūrāḥ śūraiḥ samāgamya śaratomara śaktibhiḥ vivyadhuḥ samare tūrṇaṃ ninyuś caiva yamakṣayam 4 rathināṃ rathibhiḥ sārdhaṃ rudhirasrāvi dāruṇam prāvartata mahad yuddhaṃ nighnatām itaretaram 5 vāraṇāś ca mahārāja samāsādya parasparam viṣāṇair dārayām āsuḥ saṃkruddhāś ca mahotkaṭāḥ 6 hayārohān harārohāḥ prāsaśaktiparaśvadhaiḥ bibhidus tumule yuddhe prārthayanto mayad yaśaḥ 7 pattayaś ca mahābāho śataśaḥ śastrapāṇayaḥ anyonyam ārdayan rājan nityayattāḥ parākrame 8 gotrāṇāṃ nāmadheyānāṃ kulānāṃ caiva māriṣa śravaṇād dhi vijānīmaḥ pāñcālān kurubhiḥ saha 9 anyonyaṃ samare yodhāḥ śaraśaktiparaśvadhaiḥ preṣayan paralokāya vicaranto hy abhītavat 10 śarair daśa diśo rājaṃs teṣāṃ muktaiḥ sahasraśaḥ na bhrājanta yathāpūrvaṃ bhāskare 'staṃ gate 'pi ca 11 tathā prayudhyamāneṣu pāṇaveyeṣu nirbhayaḥ duryodhano mahārāja vyavagāhata tad balam 12 saindhavasya vadhenaiva bhṛśaṃ duḥkhasamanvitaḥ martavyam iti saṃcintya prāviśat tu dviṣad balam 13 nādayan rathaghoṣeṇa kampayann iva medinīm abhyavartata putras te pāṇḍavānām anīkinīm 14 sa saṃnipātas tumulas tasya teṣāṃ ca bhārata abhavat sarvasainyānām abhāva karaṇo mahān 15 maṃdhyaṃ dinagataṃ sūryaṃ pratapantaṃ gabhastibhiḥ tathā tava sutaṃ madhye pratapantaṃ śarormibhiḥ 16 na śekur bhārataṃ yuddhe pāṇḍavāḥ samavekṣitum palāyane kṛtotsāhā nirtusāhā dviṣaj jaye 17 paryadhāvanta pāñcālā vadhyamānā mahātmanā rukmapuṅkhaiḥ prasannāgrais tava putreṇa dhanvinā ardyamānāḥ śarais tūrṇaṃ nyapatan pāṇḍusainikāḥ 18 na tādṛśaṃ raṇe karmakṛtavantas tu tāvakāḥ yādṛśaṃ kṛtavān rājā putras tava viśāṃ pate 19 putreṇa tava sā senā pāṇḍavī mathitā raṇe nalinī dviradeneva samantāt phullapaṅkajā 20 kṣīṇatoyānilārkābhyāṃ hatatviḍ iva padminī babhūva pāṇḍavī senā tava putrasya tejasā 21 pāṇḍusenāṃ hatāṃ dṛṣṭvā tava putreṇa bhārata bhīmasenapurogās tu pāñcālāḥ samupādravan 22 sa bhīmasenaṃ daśabhir madrī putrau tribhis tribhiḥ virāṭadrupadau ṣaḍbhiḥ śatena ca śikhaṇḍinam 23 dhṛṣṭadyumnaṃ ca saptatyā dharmaputraṃ ca saptabhiḥ kekayāṃś caiva cedīṃś ca bahubhir niśitaiḥ śaraiḥ 24 sātvataṃ pañcabhir viddhvā draupadeyāṃs tribhis tribhiḥ ghaṭotkacaṃ ca samare viddhvā siṃha ivānadat 25 śataśaś cāparān yodhān sa dvipāśvarathān raṇe śarair avacakartograiḥ kruddho 'ntaka iva prajāḥ 26 tasya tān nighnataḥ śatrūn rukmapṛṣṭhaṃ mahad dhanuḥ bhallābhyāṃ pāṇḍavo jyeṣṭhas tridhā ciccheda māriṣa 27 vivyādha cainaṃ daśabhiḥ samyag astaiḥ śitaiḥ śaraiḥ marmāṇi bhittvā te sarve saṃbhagnāḥ kṣitim āviśat 28 tataḥ pramuditā yodhāḥ parivavrur yudhiṣṭhiram vṛtra hatyai yathā devāḥ parivavruḥ puraṃdaram 29 tato yudhiṣṭhiro rājā tava putrasya māriṣa śaraṃ paramadurvāraṃ preṣayām āsa saṃyuge sa tena bhṛśasaṃviddho niṣasāda rathottame 30 tataḥ pāñcāla sainyānāṃ bhṛśam āsīd ravo mahān hato rājeti rājendra muditānāṃ samantataḥ 31 bāṇaśabdaravaś cograḥ śuśruve tatra māriṣa atha droṇo drutaṃ tatra pratyadṛśyata saṃyuge 32 hṛṣṭo duryodhanaś cāpi dṛḍham ādāya kārmukam tiṣṭha tiṣṭheti rājānaṃ bruvan pāṇḍavam abhyayāt 33 pratyudyayus taṃ tvaritāḥ pāñcālā rājagṛddhinaḥ tān droṇaḥ pratijagrāha parīpsan kurusattamam caṇḍavātoddhatān meghān nighnan raśmimuco yathā 34 tato rājan mahān āsīt saṃgrāmo bhūrivardhanaḥ tāvakānāṃ pareṣāṃ ca sametānāṃ yuyutsayā |