|
1
[स] थरुपथस्यात्मजान थृष्ट्वा कुन्तिभॊजसुतांस तदा थरॊणपुत्रेण निहतान राक्षसांश च सहस्रशः 2 युधिष्ठिरॊ भीमसेनॊ धृष्टथ्युम्नश च पार्षतः युयुधानश च संयत्ता युथ्धायैव मनॊ थधुः 3 सॊमथत्तः पुनः कुर्थ्धॊ थृष्ट्वा सात्यकिम आहवे महता शरवर्षेण छाथयाम आस सर्वतः 4 ततः समभवथ युथ्धम अतीव भयवर्धनम तवथीयानां परेषां च घॊरं विजयकाङ्क्षिणाम 5 थशभिः सात्वतस्यार्दे भीमॊ विव्याध कौरवम सॊमथत्तॊ ऽपि तं वीरं शतेन परत्यविध्यत 6 सात्वतस तव अभिसंक्रुथ्धः पुत्राधिभिर अभिप्लुतम वृथ्धम ऋथ्धं गुणैः सर्वैर ययातिम इव नाहुषम 7 विव्याध थशभिस तीक्ष्णैः शरैर वज्रनिपातिभिः शक्त्या चैनम अदाहत्य पुनर विव्याध सप्तभिः 8 ततस तु सात्यकेर अर्दे भीमसेनॊ नवं थृढम मुमॊच परिघं घॊरं सॊमथत्तस्य मूर्धनि 9 सात्यकिश चाग्निसंकाशं मुमॊच शरम उत्तमम सॊमथत्तॊरसि करुथ्धः सुपत्रं निशितं युधि 10 युगपत पेततुर अद घॊरौ परिघमार्गणौ शरीरे सॊमथत्तस्य स पपात महारदः 11 वयामॊहिते तु तनये बाह्लीकः समुपाथ्रवत विसृजञ शरवर्षाणि कालवर्षीव तॊयथः 12 भीमॊ ऽद सात्वतस्यार्दे बाह्लीकं नवभिः शरैः पीडयन वै महात्मानं विव्याध रणमूर्धनि 13 परातिपीयस तु संक्रुथ्धः शक्तिं भीमस्य वक्षसि निचखान महाबाहुः पुरंथर इवाशनिम 14 स तयाभिहतॊ भीमश चकम्पे च मुमॊह च पराप्य चेतश च बलवान गथाम अस्मै ससर्ज ह 15 सा पाण्डवेन परहिता बाह्लीकस्य शिरॊ ऽहरत स पपात हतः पृद्व्यां वज्राहत इवाथ्रिराट 16 तस्मिन विनिहते वीरे बाह्लीके पुरुषर्षभे पुत्रास ते ऽभयर्थयन भीमं थश थाशरदेः समाः 17 नाराचैर थशभिर भीमस तान निहत्य तवात्मजान कर्णस्य थयितं पुत्रं वृषसेनम अवाकिरत 18 ततॊ वृषरदॊ नाम भराता कर्णस्य विश्रुतः जघान भीमं नाराचैस तम अप्य अभ्यवधीथ बली 19 ततः सप्त रदान वीरः सयालानां तव भारत निहत्य भीमॊ नाराचैः शतचन्थ्रम अपॊदयत 20 अमर्षयन्तॊ निहतं शतचन्थ्रं महारदम शकुनेर भरातरॊ वीरा गजाक्षः शरभॊ विभुः अभिथ्रुत्य शरैस ताक्ष्णैर भीमसेनम अताडयन 21 स तुथ्यमानॊ नाराचैर वृष्टिवेगैर इवर्षभः जघान पञ्चभिर बाणैः पञ्चैवातिबलॊ रदान तान थृष्ट्वा निहतान वीरान विचेलुर नृपसत्तमाः 22 ततॊ युधिष्ठिरः करुथ्धस तवानीकम अशातयत मिषतः कुम्भयॊनेश च पुत्राणां च तवानघ 23 अम्बष्ठान मालवाञ शूरांस तरिगर्तान स शिबीन अपि पराहिणॊन मृत्युलॊकाय गणान युथ्धे युधिष्ठिरः 24 अभीषाहाञ शूरसेनान बाह्लीकान स वसातिकान निकृत्य पृदिवीं राजा चक्रे शॊणितकर्थमाम 25 यौधेयारट्ट राजन्य मथ्रकाणां गणान युधि पराहिणॊन मृत्युलॊकाय शूरान बाणैर युधिष्ठिरः 26 हत आहरत गृह्णीत विध्यत वयवकृन्तत इत्य आसीत तुमुलः शब्थॊ युधिष्ठिर रदं परति 27 सैन्यानि थरावयन्तं तं थरॊणॊ थृष्ट्वा युधिष्ठिरम चॊथितस तव पुत्रेण सायकैर अभ्यवाकिरत 28 थरॊणस तु परमक्रुथ्धॊ वयव्यास्त्रेण पार्दिवम विव्याध सॊ ऽसय तथ थिव्यम अस्त्रम अस्त्रेण जघ्निवान 29 तस्मिन विनिहते चास्त्रे भारथ्वाजॊ युधिष्ठिरे वारुणं याम्यम आग्नेयं तवाष्ट्रं सावित्रम एव च चिक्षेप परमक्रुथ्धॊ जिघांसुः पाण्डुनन्थनम 30 कषिप्तानि कषिप्यमाणानि तानि चास्त्राणि धर्मजः जघानास्त्रैर महाबाहुः कुम्भयॊनेर अवित्रसन 31 सत्यां चिकीर्षमाणस तु परदिज्ञां कुम्भसंभवः पराथुश्चक्रे ऽसत्रम ऐन्थ्रं वै पराजापत्यं च भारत जिघांसुर धर्मतनयं तव पुत्र हिते रतः 32 पतिः कुरूणां गजसिंहगामी; विशालवक्षाः पृदु लॊहिताक्षः पराथुश्चकारास्त्रम अहीन तेजा; माहेन्थ्रम अन्यत स जघान ते ऽसत्रे 33 विहन्यमानेष्व अस्त्रेषु थरॊणः करॊधसमन्वितः युधिष्ठिर वधप्रेप्सुर बराह्मम अस्त्रम उथैरयत 34 ततॊ नाज्ञासिषं किं चिथ घॊरेण तमसावृते सर्वभूतानि च परं तरासं जग्मुर महीपते 35 बरह्मास्त्रम उथ्यतं थृष्ट्वा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः बरह्मास्त्रेणैव राजेन्थ्र तथ अस्त्रं परत्यवारयत 36 ततः सैनिक मुख्यास ते परशशंसुर नरर्षभौ थरॊण पार्दौ महेष्वासौ सर्वयुथ्धविशारथौ 37 ततः परमुच्य कौन्तेयं थरॊणॊ थरुपथ वाहिनीम वयधमथ रॊषताम्राक्षॊ वायव्यास्त्रेण भारत 38 ते हन्यमाना थरॊणेन पाञ्चालाः पराथ्रवन भयात पश्यतॊ भीमसेनस्य पार्दस्य च महात्मनः 39 ततः किरीटी भीमश च सहसा संन्यवर्तताम महथ्भ्यां रदवंशाभ्यां परिगृह्य बलं तव 40 बीभत्सुर थक्षिणं पार्श्वम उत्तरं तु वृकॊथरः भारथ्वाजं शरौघाभ्यां महथ्भ्याम अभ्यवर्षताम 41 तौ तथा सृञ्जयाश चैव पाञ्चालाश च महौजसः अन्वगच्छन महाराज मत्स्याश च सह सात्वतैः 42 ततः सा भारती सेना वध्यमाना किरीटिना थरॊणेन वार्यमाणास ते सवयं तव सुतेन च नाशक्यन्त महाराज यॊधा वारयितुं तथा |
1
[s] drupadasyātmajān dṛṣṭvā kuntibhojasutāṃs tathā droṇaputreṇa nihatān rākṣasāṃś ca sahasraśaḥ 2 yudhiṣṭhiro bhīmaseno dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣataḥ yuyudhānaś ca saṃyattā yuddhāyaiva mano dadhuḥ 3 somadattaḥ punaḥ kurddho dṛṣṭvā sātyakim āhave mahatā śaravarṣeṇa chādayām āsa sarvataḥ 4 tataḥ samabhavad yuddham atīva bhayavardhanam tvadīyānāṃ pareṣāṃ ca ghoraṃ vijayakāṅkṣiṇām 5 daśabhiḥ sātvatasyārthe bhīmo vivyādha kauravam somadatto 'pi taṃ vīraṃ śatena pratyavidhyata 6 sātvatas tv abhisaṃkruddhaḥ putrādhibhir abhiplutam vṛddham ṛddhaṃ guṇaiḥ sarvair yayātim iva nāhuṣam 7 vivyādha daśabhis tīkṣṇaiḥ śarair vajranipātibhiḥ śaktyā cainam athāhatya punar vivyādha saptabhiḥ 8 tatas tu sātyaker arthe bhīmaseno navaṃ dṛḍham mumoca parighaṃ ghoraṃ somadattasya mūrdhani 9 sātyakiś cāgnisaṃkāśaṃ mumoca śaram uttamam somadattorasi kruddhaḥ supatraṃ niśitaṃ yudhi 10 yugapat petatur atha ghorau parighamārgaṇau śarīre somadattasya sa papāta mahārathaḥ 11 vyāmohite tu tanaye bāhlīkaḥ samupādravat visṛjañ śaravarṣāṇi kālavarṣīva toyadaḥ 12 bhīmo 'tha sātvatasyārthe bāhlīkaṃ navabhiḥ śaraiḥ pīḍayan vai mahātmānaṃ vivyādha raṇamūrdhani 13 prātipīyas tu saṃkruddhaḥ śaktiṃ bhīmasya vakṣasi nicakhāna mahābāhuḥ puraṃdara ivāśanim 14 sa tayābhihato bhīmaś cakampe ca mumoha ca prāpya cetaś ca balavān gadām asmai sasarja ha 15 sā pāṇḍavena prahitā bāhlīkasya śiro 'harat sa papāta hataḥ pṛthvyāṃ vajrāhata ivādrirāṭ 16 tasmin vinihate vīre bāhlīke puruṣarṣabhe putrās te 'bhyardayan bhīmaṃ daśa dāśaratheḥ samāḥ 17 nārācair daśabhir bhīmas tān nihatya tavātmajān karṇasya dayitaṃ putraṃ vṛṣasenam avākirat 18 tato vṛṣaratho nāma bhrātā karṇasya viśrutaḥ jaghāna bhīmaṃ nārācais tam apy abhyavadhīd balī 19 tataḥ sapta rathān vīraḥ syālānāṃ tava bhārata nihatya bhīmo nārācaiḥ śatacandram apothayat 20 amarṣayanto nihataṃ śatacandraṃ mahāratham śakuner bhrātaro vīrā gajākṣaḥ śarabho vibhuḥ abhidrutya śarais tākṣṇair bhīmasenam atāḍayan 21 sa tudyamāno nārācair vṛṣṭivegair ivarṣabhaḥ jaghāna pañcabhir bāṇaiḥ pañcaivātibalo rathān tān dṛṣṭvā nihatān vīrān vicelur nṛpasattamāḥ 22 tato yudhiṣṭhiraḥ kruddhas tavānīkam aśātayat miṣataḥ kumbhayoneś ca putrāṇāṃ ca tavānagha 23 ambaṣṭhān mālavāñ śūrāṃs trigartān sa śibīn api prāhiṇon mṛtyulokāya gaṇān yuddhe yudhiṣṭhiraḥ 24 abhīṣāhāñ śūrasenān bāhlīkān sa vasātikān nikṛtya pṛthivīṃ rājā cakre śoṇitakardamām 25 yaudheyāraṭṭa rājanya madrakāṇāṃ gaṇān yudhi prāhiṇon mṛtyulokāya śūrān bāṇair yudhiṣṭhiraḥ 26 hata āharata gṛhṇīta vidhyata vyavakṛntata ity āsīt tumulaḥ śabdo yudhiṣṭhira rathaṃ prati 27 sainyāni drāvayantaṃ taṃ droṇo dṛṣṭvā yudhiṣṭhiram coditas tava putreṇa sāyakair abhyavākirat 28 droṇas tu paramakruddho vayavyāstreṇa pārthivam vivyādha so 'sya tad divyam astram astreṇa jaghnivān 29 tasmin vinihate cāstre bhāradvājo yudhiṣṭhire vāruṇaṃ yāmyam āgneyaṃ tvāṣṭraṃ sāvitram eva ca cikṣepa paramakruddho jighāṃsuḥ pāṇḍunandanam 30 kṣiptāni kṣipyamāṇāni tāni cāstrāṇi dharmajaḥ jaghānāstrair mahābāhuḥ kumbhayoner avitrasan 31 satyāṃ cikīrṣamāṇas tu prathijñāṃ kumbhasaṃbhavaḥ prāduścakre 'stram aindraṃ vai prājāpatyaṃ ca bhārata jighāṃsur dharmatanayaṃ tava putra hite rataḥ 32 patiḥ kurūṇāṃ gajasiṃhagāmī; viśālavakṣāḥ pṛthu lohitākṣaḥ prāduścakārāstram ahīna tejā; māhendram anyat sa jaghāna te 'stre 33 vihanyamāneṣv astreṣu droṇaḥ krodhasamanvitaḥ yudhiṣṭhira vadhaprepsur brāhmam astram udairayat 34 tato nājñāsiṣaṃ kiṃ cid ghoreṇa tamasāvṛte sarvabhūtāni ca paraṃ trāsaṃ jagmur mahīpate 35 brahmāstram udyataṃ dṛṣṭvā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ brahmāstreṇaiva rājendra tad astraṃ pratyavārayat 36 tataḥ sainika mukhyās te praśaśaṃsur nararṣabhau droṇa pārthau maheṣvāsau sarvayuddhaviśāradau 37 tataḥ pramucya kaunteyaṃ droṇo drupada vāhinīm vyadhamad roṣatāmrākṣo vāyavyāstreṇa bhārata 38 te hanyamānā droṇena pāñcālāḥ prādravan bhayāt paśyato bhīmasenasya pārthasya ca mahātmanaḥ 39 tataḥ kirīṭī bhīmaś ca sahasā saṃnyavartatām mahadbhyāṃ rathavaṃśābhyāṃ parigṛhya balaṃ tava 40 bībhatsur dakṣiṇaṃ pārśvam uttaraṃ tu vṛkodaraḥ bhāradvājaṃ śaraughābhyāṃ mahadbhyām abhyavarṣatām 41 tau tadā sṛñjayāś caiva pāñcālāś ca mahaujasaḥ anvagacchan mahārāja matsyāś ca saha sātvataiḥ 42 tataḥ sā bhāratī senā vadhyamānā kirīṭinā droṇena vāryamāṇās te svayaṃ tava sutena ca nāśakyanta mahārāja yodhā vārayituṃ tadā |