|
1
[स] सहथेवम अदायान्तं थरॊण परेप्सुं विशां पते कर्णॊ वैकर्तनॊ युथ्धे वारयाम आस भारत 2 सहथेवस तु राधेयं विथ्ध्वा नवभिर आशुगैः पुनर विव्याध थशभिर निशितैर नतपर्वभिः 3 तं कर्णः परतिविव्याध शतेन नतपर्वणाम सज्यं चास्य धनुः शीघ्रं चिच्छेथ लघुहस्तवत 4 ततॊ ऽनयथ धनुर आथाय माथ्रीपुत्रः परतापवान कर्णं विव्याध विंशत्या तथ अथ्भुतम इवाभवत 5 तस्य कर्णॊ हयान हत्वा शरैः संनतपर्वभिः सारदिं चास्य भल्लेन थरुतं निन्ये यमक्षयम 6 विरदः सहथेवस तु खड्गं चर्म समाथथे तथ अप्य अस्य शरैः कर्णॊ वयधमत परहसन्न इव 7 ततॊ गुर्वीं महाघॊरां हेमचित्रां महागथाम परेषयाम आस समरे वैकर्तन रदं परति 8 ताम आपतन्तीं सहसा सहथेव परवेरिताम वयष्टम्भयच छरैः कर्णॊ भूमौ चैनाम अपातयत 9 गथां विनिहतां थृष्ट्वा सहथेवस तवरान्वितः शक्तिं चिक्षेप कर्णाय ताम अप्य अस्याच्छिनच छरैः 10 स संभ्रमस ततस तूर्णम अवप्लुत्य रदॊत्तमात सहथेवॊ महाराज थृष्ट्वा कर्णं वयवस्दितम रदचक्रं ततॊ गृह्य मुमॊचाधिरदिं परति 11 तम आपतन्तं सहसा कालचक्रम इवॊथ्यतम शरैर अनेकसाहस्रैर अछिनत सूतनन्थनः 12 तस्मिंस तु वितदे चक्रे कृते तेन महात्मना वार्यमाणश च विशिखैः सहथेवॊ रणं जहौ 13 तम अभिथ्रुत्य राधेयॊ मुहूर्ताथ भरतर्षभ अब्रवीत परहसन वाक्यं सहथेवं विशां पते 14 मा युध्यस्व रणे वीर विशिष्टै रदिभिः सह सथृशैर युध्य माथ्रेय वचॊ मे मा विशङ्किताः 15 अदैनं धनुषॊ ऽगरेण तुथन भूयॊ ऽबरवीथ वचः एषॊ ऽरजुनॊ रणे यत्तॊ युध्यते कुरुभिः सह तत्र गच्छस्व माथ्रेय गृहं वा यथि मन्यसे 16 एवम उक्त्वा तु तं कर्णॊ रदेन रदिनां वरः परायात पाञ्चाल पाण्डूनां सैन्यानि परहसन्न इव 17 वधप्राप्तं तु माथ्रेयं नावधीत समरे ऽरिहा कुन्त्याः समृत्वा वचॊ राजन सत्यसंधॊ महारदः 18 सहथेवस ततॊ राजन विमनाः शरपीडितः कर्ण वाक्शल्य तप्तश च जीवितान निरविथ्यत 19 आरुरॊह रदं चापि पाञ्चाल्यस्य महात्मन जनमेजयस्य समरे तवरायुक्तॊ महारदः 20 विराटं सह सेनं तु थरॊणार्दे थरुतम आगतम मथ्रराजः शरौघेण छाथयाम आस धन्विनम 21 तयॊः समभवथ युथ्धं समरे थृढधन्विनॊः याथृशं हय अभवथ राजञ जम्भ वासवयॊः पुरा 22 मथ्रराजॊ महाराज विराटं वाहिनीपतिम आजघ्ने तवरितं तीक्ष्णैः शतेन नतपर्वणाम 23 परतिविव्याध तं राजा नवभिर निशितैः शरैः पुनश चैव तरिसप्तत्या भूयश चैव शतेन ह 24 तस्य मथ्राधिपॊ हत्वा चतुरॊ रदवाजिनः सूतं धवजं च समरे रदॊपस्दाथ अपातयत 25 हताश्वात तु रदात तूर्णम अवप्लुत्य महारदः तस्दौ विस्फारयंश चापं विमुञ्चंश च शिताञ शरान 26 शतानीकस ततॊ थृष्ट्वा भरातरं हतवाहनम रदेनाभ्यपतत तूर्णं सर्वलॊकस्य पश्यतः 27 शतानीकम अदायान्तं मथ्रराजॊ महामृधे विशिखैर बहुभिर विथ्ध्वा ततॊ निन्ये यमक्षयम 28 तस्मिंस तु निहते वीरे विराटॊ रदसत्तमः आरुरॊह रदं तूर्णं तम एव धवजमालिनम 29 ततॊ विस्फार्य नयने करॊधाथ थविगुणविक्रमः मथ्रराजरदं तूर्णं छाथयाम आस पत्रिभिः 30 ततॊ मथ्राधिपः करुथ्धः शतेन नतपर्वणाम आजघानॊरसि थृढं विराटं वाहिनीपतिम 31 सॊ ऽतिविथ्धॊ महाराज रदॊपस्द उपाविशत कश्मलं चाविशत तीव्रं विराटॊ भरतर्षभ सारदिस तम अपॊवाह समरे शरविक्षतम 32 ततः सा महती सेना पराथ्रवन निशि भारत वध्यमाना शरशतैः शल्येनाहव शॊभिना 33 तां थृष्ट्वा विथ्रुतां सेनां वासुथेवधनंजयौ परायातां तत्र राजेन्थ्र यत्र शल्यॊ वयवस्दितः 34 तौ तु परत्युथ्ययौ राजन राक्षसेन्थ्रॊ हय अलम्बुसः अष्टचक्रसमायुक्तम आस्दाय परवरं रदम 35 तुरंगम मुखैर युक्तं पिशाचैर घॊरथर्शनैः लॊहितार्थ्र पताकं तं रक्तमाल्यविभूषितम कार्ष्णायसमयं घॊरम ऋक्षचर्मावृतं महत 36 रौथ्रेण चित्रपक्षेण विवृताक्षेण कूजता धवजेनॊच्छ्रिततुण्डेन गृध्रराजेन राजता 37 स बभौ राक्षसॊ राजन भिन्नाञ जनचयॊपमः रुरॊधार्जुनम आयान्तं परभञ्जनम इवाथ्रिराट किरन बाणगणान राजञ शतशॊ ऽरजुनमूर्धनि 38 अतितीव्रम अभूथ युथ्धं नरराक्षसयॊर मृधे थरष्टॄणां परीतिजननं सर्वेषां भरतर्षभ 39 तम अर्जुनः शतेनैव पत्रिणाम अभ्यताडयत नवभिश च शितैर बाणैश चिच्छेथ धवजम उच्छ्रितम 40 सारदिं च तरिभिर बाणैस तरिभिर एव तरिवेणुकम धनुर एकेन चिच्छेथ चतुर्भिश चतुरॊ हयान विरदस्यॊथ्यतं खड्गं शरेणास्य थविधाछिनत 41 अदैनं निशितैर बाणैश चतुर्भिर भरतर्षभ पार्दॊ ऽरथयथ राक्षसेन्थ्रं स विथ्धः पराथ्रवथ भयात 42 तं विजित्यार्जुनस तूर्णं थरॊणान्तिकम उपाययौ किरञ शरगणान राजन नरवारणवाजिषु 43 वध्यमाना महाराज पाण्डवेन यशस्विना सैनिका नयपतन्न उर्व्यां वातनुन्ना इव थरुमाः 44 तेषु तूत्साथ्यमानेषु फल्गुनेन महात्मना संप्राथ्रवथ बलं सर्वं पुत्राणां ते विशां पते |
1
[s] sahadevam athāyāntaṃ droṇa prepsuṃ viśāṃ pate karṇo vaikartano yuddhe vārayām āsa bhārata 2 sahadevas tu rādheyaṃ viddhvā navabhir āśugaiḥ punar vivyādha daśabhir niśitair nataparvabhiḥ 3 taṃ karṇaḥ prativivyādha śatena nataparvaṇām sajyaṃ cāsya dhanuḥ śīghraṃ ciccheda laghuhastavat 4 tato 'nyad dhanur ādāya mādrīputraḥ pratāpavān karṇaṃ vivyādha viṃśatyā tad adbhutam ivābhavat 5 tasya karṇo hayān hatvā śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ sārathiṃ cāsya bhallena drutaṃ ninye yamakṣayam 6 virathaḥ sahadevas tu khaḍgaṃ carma samādade tad apy asya śaraiḥ karṇo vyadhamat prahasann iva 7 tato gurvīṃ mahāghorāṃ hemacitrāṃ mahāgadām preṣayām āsa samare vaikartana rathaṃ prati 8 tām āpatantīṃ sahasā sahadeva praveritām vyaṣṭambhayac charaiḥ karṇo bhūmau cainām apātayat 9 gadāṃ vinihatāṃ dṛṣṭvā sahadevas tvarānvitaḥ śaktiṃ cikṣepa karṇāya tām apy asyācchinac charaiḥ 10 sa saṃbhramas tatas tūrṇam avaplutya rathottamāt sahadevo mahārāja dṛṣṭvā karṇaṃ vyavasthitam rathacakraṃ tato gṛhya mumocādhirathiṃ prati 11 tam āpatantaṃ sahasā kālacakram ivodyatam śarair anekasāhasrair achinat sūtanandanaḥ 12 tasmiṃs tu vitathe cakre kṛte tena mahātmanā vāryamāṇaś ca viśikhaiḥ sahadevo raṇaṃ jahau 13 tam abhidrutya rādheyo muhūrtād bharatarṣabha abravīt prahasan vākyaṃ sahadevaṃ viśāṃ pate 14 mā yudhyasva raṇe vīra viśiṣṭai rathibhiḥ saha sadṛśair yudhya mādreya vaco me mā viśaṅkitāḥ 15 athainaṃ dhanuṣo 'greṇa tudan bhūyo 'bravīd vacaḥ eṣo 'rjuno raṇe yatto yudhyate kurubhiḥ saha tatra gacchasva mādreya gṛhaṃ vā yadi manyase 16 evam uktvā tu taṃ karṇo rathena rathināṃ varaḥ prāyāt pāñcāla pāṇḍūnāṃ sainyāni prahasann iva 17 vadhaprāptaṃ tu mādreyaṃ nāvadhīt samare 'rihā kuntyāḥ smṛtvā vaco rājan satyasaṃdho mahārathaḥ 18 sahadevas tato rājan vimanāḥ śarapīḍitaḥ karṇa vākśalya taptaś ca jīvitān niravidyata 19 āruroha rathaṃ cāpi pāñcālyasya mahātmana janamejayasya samare tvarāyukto mahārathaḥ 20 virāṭaṃ saha senaṃ tu droṇārthe drutam āgatam madrarājaḥ śaraugheṇa chādayām āsa dhanvinam 21 tayoḥ samabhavad yuddhaṃ samare dṛḍhadhanvinoḥ yādṛśaṃ hy abhavad rājañ jambha vāsavayoḥ purā 22 madrarājo mahārāja virāṭaṃ vāhinīpatim ājaghne tvaritaṃ tīkṣṇaiḥ śatena nataparvaṇām 23 prativivyādha taṃ rājā navabhir niśitaiḥ śaraiḥ punaś caiva trisaptatyā bhūyaś caiva śatena ha 24 tasya madrādhipo hatvā caturo rathavājinaḥ sūtaṃ dhvajaṃ ca samare rathopasthād apātayat 25 hatāśvāt tu rathāt tūrṇam avaplutya mahārathaḥ tasthau visphārayaṃś cāpaṃ vimuñcaṃś ca śitāñ śarān 26 śatānīkas tato dṛṣṭvā bhrātaraṃ hatavāhanam rathenābhyapatat tūrṇaṃ sarvalokasya paśyataḥ 27 śatānīkam athāyāntaṃ madrarājo mahāmṛdhe viśikhair bahubhir viddhvā tato ninye yamakṣayam 28 tasmiṃs tu nihate vīre virāṭo rathasattamaḥ āruroha rathaṃ tūrṇaṃ tam eva dhvajamālinam 29 tato visphārya nayane krodhād dviguṇavikramaḥ madrarājarathaṃ tūrṇaṃ chādayām āsa patribhiḥ 30 tato madrādhipaḥ kruddhaḥ śatena nataparvaṇām ājaghānorasi dṛḍhaṃ virāṭaṃ vāhinīpatim 31 so 'tividdho mahārāja rathopastha upāviśat kaśmalaṃ cāviśat tīvraṃ virāṭo bharatarṣabha sārathis tam apovāha samare śaravikṣatam 32 tataḥ sā mahatī senā prādravan niśi bhārata vadhyamānā śaraśataiḥ śalyenāhava śobhinā 33 tāṃ dṛṣṭvā vidrutāṃ senāṃ vāsudevadhanaṃjayau prāyātāṃ tatra rājendra yatra śalyo vyavasthitaḥ 34 tau tu pratyudyayau rājan rākṣasendro hy alambusaḥ aṣṭacakrasamāyuktam āsthāya pravaraṃ ratham 35 turaṃgama mukhair yuktaṃ piśācair ghoradarśanaiḥ lohitārdra patākaṃ taṃ raktamālyavibhūṣitam kārṣṇāyasamayaṃ ghoram ṛkṣacarmāvṛtaṃ mahat 36 raudreṇa citrapakṣeṇa vivṛtākṣeṇa kūjatā dhvajenocchritatuṇḍena gṛdhrarājena rājatā 37 sa babhau rākṣaso rājan bhinnāñ janacayopamaḥ rurodhārjunam āyāntaṃ prabhañjanam ivādrirāṭ kiran bāṇagaṇān rājañ śataśo 'rjunamūrdhani 38 atitīvram abhūd yuddhaṃ nararākṣasayor mṛdhe draṣṭṝṇāṃ prītijananaṃ sarveṣāṃ bharatarṣabha 39 tam arjunaḥ śatenaiva patriṇām abhyatāḍayat navabhiś ca śitair bāṇaiś ciccheda dhvajam ucchritam 40 sārathiṃ ca tribhir bāṇais tribhir eva triveṇukam dhanur ekena ciccheda caturbhiś caturo hayān virathasyodyataṃ khaḍgaṃ śareṇāsya dvidhāchinat 41 athainaṃ niśitair bāṇaiś caturbhir bharatarṣabha pārtho 'rdayad rākṣasendraṃ sa viddhaḥ prādravad bhayāt 42 taṃ vijityārjunas tūrṇaṃ droṇāntikam upāyayau kirañ śaragaṇān rājan naravāraṇavājiṣu 43 vadhyamānā mahārāja pāṇḍavena yaśasvinā sainikā nyapatann urvyāṃ vātanunnā iva drumāḥ 44 teṣu tūtsādyamāneṣu phalgunena mahātmanā saṃprādravad balaṃ sarvaṃ putrāṇāṃ te viśāṃ pate |